Drezno (Dresden)

Drezno to zabytkowe miasto we wschodnich Niemczech (stolica Saksonii), położone w południowo wschodniej części Saksonii na Pogórzu Zachodniosudeckim nad rzeką Łabą. Jego historia liczy sobie przeszło 800 lat. We wczesnym średniowieczu w miejscu obecnego miasta istniała prawdopodobnie niewielka osada Serbsko-Łużycka. O słowiańskiej przeszłości Drezna przypomina także czeska nazwa miasta - Drážďany (mieszkańcy bagien). W zapiskach historycznych pierwsze wzmianki o osadzie można znaleźć z dokumentów pochodzących z 1206 roku. W 1464 roku Drezno stało się stolicą Saksonii i zarazem siedzibą rodu Wettynów. Jednak największy swój okres świetności miasto przeżywało w pierwszej połowie XVIII wieku, kiedy to znajdowało się pod panowaniem Augusta II Mocnego (1670-1733) i później jego syna Augusta III. To właśnie wtedy powstało tu tak wiele przepięknych barokowych budowli, a samo miasto zyskało przydomek "Barokowej Florencji Północy". Okres prosperity zakończył się wraz z wybuchem wojny siedmioletniej jaka toczona była w latach 1756-1763 pomiędzy Wielką Brytanią, Prusami i Hanowerem, a Francją, Austrią, Rosją, Szwecją i Saksonią. Po Kongresie Wiedeńskim Saksonia została pozbawiona niemal połowy swojego terytorium, przez co stracił na znaczeniu politycznym. Konsekwencją tego był także zastój i stagnacja w rozwoju miasta. Drezno przetrwało prawie całą II wojnę światową bez większych zniszczeń, aż do feralnej nocy z 13 na 14 lutego 1945 roku. Wtedy to po zmasowanym nalocie dywanowym przeprowadzonym przez lotnictwo Wielkiej Brytanii i USA, zniszczone zostało praktycznie całe zabytkowe centrum miasta (nieoficjalnie była to zemsta Churchilla za zbombardowanie i zniszczenie w 1940 roki centrum Coventry). Na miasto zrzucano głównie bomby zapalające. W skutek bombardowań i licznych pożarów śmierć poniosło około 25 tysięcy mieszkańców Drezna. Decyzje o bombardowaniach do dziś uważa się za kontrowersyjną, bowiem Drezno (a w szczególności jego zabytkowa część) nie należało do znaczących celów strategicznych. Zniszczenie miasta stało się rozpoznawanym na całym świecie symbolem agresji militarnej na ludność cywilną. Po wojnie Drezno stało się częścią Niemieckiej Republiki Demokratycznej, co pociągnęło za sobą dalszą dewastację historycznej tkanki miejskiej. Obecnie trwa zakrojona na szeroką skalę odbudowa miasta jak i jego zabytków. Do rekonstrukcji wielu budowli posłuży podobnie jak w powojennej Warszawie widoki miasta utrwalone na obrazach Canaletta.

Zwiedzanie

Mimo znacznych zniszczeń z czasów II wojny światowej, przeważające część najważniejszych zabytków Drezna została pieczołowicie odbudowana i zrekonstruowana. Prace te jeszcze bardziej zintensyfikowano po Zjednoczeniu Niemiec jakie miało miejsce w 1990 roku. Przechadzając się po starym mieście ciężko uwierzyć, że praktycznie w całości zostało zrekonstruowane. Co więcej, autentyczności zabytkom dodaje charakterystyczny łabski piaskowiec z którego są zbudowane. Materiał ten bardzo szybko ciemnieje czego efektem jest "postarzanie" budynków. W 2004 roku częściowo wówczas odbudowane zabytkowe stare miasto w Dreźnie zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Niestety przez nową inwestycję jaką był kontrowersyjny most Waldschlosschen na Łabie, Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury skreśliła miasto ze swojej listy zabytków. Ostatecznie w 2009 roki Drezno zostało także skreślone z listy UNESCO.

Zwinger

Jednym z najważniejszych zabytków Drezna jest imponujący barokowo-rokokowy zespół pałacowy zwany Zwinger. Nie jest to jednak typowy zamek czy pałac, ale jedyny w swoim rodzaju kompleks budowlany, bogaty w obficie rzeźbione pawilony, bramy, fontanny, a także założone przez Augusta Mocnego Muzeum Porcelany i Salon Matematyczno-Fizyczny. Jego nazwa "Zwinger" czyli "Międzymurze" pochodzi od pierwotnego położenia budynku, pomiędzy zewnętrznymi i wewnętrznymi murami obronnymi. Kompleks wzniesiony został na polecenie Fryderyka Augusta I (1750-1827 ) w latach 1711-1728 według projektu znanego niemieckiego architekta Matthäusa Daniela Pöppelmanna (1662-1737). Najbardziej znane budowle to kompleksu to m.in. Brama Koronna z czterema orłami i koroną Polską, Salon Matematyczno-Fizyczny, Galeria Sempera oraz liczne pawilony: Wałowy, Francuski, Niemiecki, Miejski i Porcelanowy. Fanaberią Augusta było stworzenie w Zwingerze oranżerii. Ściągnął do Drezna ponad 1000 złotych jabłek Herkulesa, czyli drzewek cytrynowych. Ze względu jednak na klimat drzewka nie przetrwały. Obecnie próbuje się powrócić do tego pomysłu. Zwinger zaliczany do najbardziej znaczących budowli późnego baroku w Europie.

Frauenkirche

Kolejnym ważnym zabytkiem Drezna jest znajdujący się przy Nowym Rynku (Neumarkt) okazały barokowy luterański kościół Marii Panny (Frauenkirche). Jej to jeden z najbardziej znanych i rozpoznawalnych w Europie zabytków protestanckiej architektury sakralnej. Świątynie wzniesiono w latach 1726-1743 i przetrwała ona aż do końca II wojny światowej, kiedy to w wyniku alianckiego nalotu bombowego została poważnie zniszczona i ostatecznie się zawaliła. O rekonstrukcji kościoła zdecydowano dopiero w 1985 roku. Odbudowa trwała blisko 10 lat i sfinansowana została przez Dresdner Bank, towarzystwo miłośników miasta oraz wielu indywidualnych darczyńców z całego świata. Pod koniec października 2005 roku kościół został ponownie konsekrowany i otwarty dla wiernych i turystów. Z pomnika wojny przeistoczył się w symbol pojednania.

Pozostałe Zabytki Drezna

• Zamek Wettynów (Residenzschloß) - okazała renesansowo-barokowa rezydencja książąt Saksonii w której odzwierciedla się przeszło 800-letnia saksońska kultura i historia. W skład kompleksu wchodzi także dziedziniec stajenny wraz z Długim Korytarzem (prowadzącym do dawnych stajni) na którym niegdyś organizowane były różnego rodzaju festyny czy turnieje.
• Katedra św. Trójcy (Kathedrale Ss. Trinitatis) - późnobarokowa świątynia zwana także Kościołem Dworskim (Hofkirche). Kościół wzniesiony został na polecenie Augusta III Sasa w latach 1739-1751 i obecnie uchodzi za jedną z największych nowożytnych budowli sakralnych jakie wybudowano na terenie Saksonii. Jego fasadę zdobi kartusz z polsko-litewsko-saskim herbem Rzeczypospolitej, zwieńczony polską koroną królewską.
• Opera Sempera (Semperoper) - jest to XIX wieczny budynek opery wybudowany w miejscu dawnego Teatru Dworskiego, który zniszczony został przez pożar w 1869 roku. Opera słynie ze znakomitej akustyki.
• Kościół Świętego Krzyża (Kreuzkirche) - ewangelicki kościół którego wieża ma aż 94 metry wysokości. Żeby dostać się na jej szczyt trzeba pokonać aż 256 stopni. Mozolną wspinaczkę rekompensuje przepiękny widok całego miasta i okolicy.
• Albertinum - gmach dawnej zbrojowni w którym obecnie znajduje się drezdeńskie Muzeum Państwowych Zbiorów Sztuki.
• Fürstenzug - Monumentalne (liczące 102 metry) malowidło ścienne zdobiące zewnętrzną ścianę gmachu Langer Gang zwane Orszakiem książęcym. Ta niesamowita mozaika wykonana została w celu upamiętnienia 800-letniej historii władców z dynastii Wettynów, władających Saksonią w latach 1123-1918. Wzdłuż ściany z malowidłem przebiega ulica Augustusstraße, łącząca najważniejsze zabytki drezdeńskiego starego miasta.
• Tarasy Brühla (Brühlsche Terrasse) - malownicza spacerowo-widokowa promenada ciągnąca się z jednej strony wzdłuż rzeki Łaby a drugiej wzdłuż placu Neumarkt i zabudowy staromiejskiej. Tarasy zostały zbudowane na pozostałościach starych drezdeńskich umocnień. Przez miejscowych określane są one "Balkonami Europy".
• Pałac Japoński (Japanisches Palais) - barokowy pałac wzniesiony w pierwszej połowie XVIII stulecia z przeznaczeniem na miejsce kolekcji japońskiej porcelany Augusta II Mocnego. Zbiory jednak nigdy tu nie trafiły, a obecnie w rezydencji mieści się siedziba Muzeum Etnograficznego (Museum für Völkerkunde).
• Most Augusta (Augustusbrücke) - jest to XVIII most spina brzegi rzeki Łaby i łączy obszary starego i nowego miasta, które do XVI wieku stanowiły samodzielne części administracyjne. Pierwszy drewniany most w miejscu obecnej przeprawy wybudowany został już w 1070 roku.
• Yenidze - jest to charakterystyczny budynek usytuowany w dzielnicy Friedrichstadt, który swoim wyglądem przypomina meczet (za wzór posłużył grobowiec-mauzoleum Khair Beka w Kairze). Zbudowany został w latach 1907-1909 dla przedsiębiorcy tytoniowego Hugo Zietza. Niegdyś znajdowała się w nim fabryka tytoniu, a od 1997 jest wykorzystywany jako biurowiec.
• Kraszewski Haus - jest to usytuowane w dzielnicy Neustadt Muzeum Kraszewskiego, upamiętniające jedną z najbardziej znaczących osobistości Polski w XIX wieku. Z powodu udziału w powstaniu styczniowym Józef Ignacy Kraszewski został skazany na karę śmierci, która została zamieniona na wygnanie z kraju. Podobnie jak wielu mu współczesnych rodaków osiadł w Dreźnie, gdzie mieszkał blisko 20 lat i kontynuował swą działalność literacką. Muzeum kładzie szczególny nacisk na stosunki polsko-saskie.

Muzea w Dreźnie

• Galeria Drezdeńska - znajduje się przy ulicy Theaterplatz 1 i szczyci się jedną największych kolekcji malarstwa europejskiego na świecie. Placówka założona została przez Augusta Saskiego w 1560 roku i często nazywana jest także Galerią Obrazów Starych Mistrzów (Gemäldegalerie Alte Meister). Obejrzeć można tu takie dzieła jak m.in. namalowany przez włoskiego malarza renesansowego, Giorgione w XVI wieku obraz Śpiąca Wenus, Portret Augusta III ze zbiorów drezdeńskich czy Widok na Zwinger autorstwa Bernardo Bellotto.
• Galeria Nowych Mistrzów (Galerie Neue Meister) - znajduje się w murach Albertinum i uważana jest za jedno najważniejszych w Niemczech muzeów sztuki nowoczesnej. Zgromadzono tu przeszło dwa i pół tysiąca dzieł i obrazów takich artystów jak m.in.: Caspar David Friedrich, Adrian Ludwig Richter, Lovis Corinth, Max Liebermann, Max Slevogt, Otto Dix, Arnold Böcklin, Paul Gauguin, Vincent van Gogh, Ernst Ludwig Kirchner, Paul Klee, Claude Monet, Edvard Munch, Emil Nolde czy Karl Schmidt-Rottluff.
• Drezdeńskie Zbiory Porcelany - wystawa znajduje się w Zwingerze i obejmuje eksponaty chińskiego okresu pod rządami dynastii Ming, poprzez zbiory z czasów panowania cara Kangxi, aż po japońską porcelanę Imari i Kakiemon z wczesnego XVII i XVIII wieku.
• Grünes Gewölbe - jest to muzeum jubilerstwa i złotnictwa, które ma swoją siedzibę w salach zamku w Dreźnie. Galeria stanowi dział Staatliche Kunstsammlungen Dresden i szczyci się najbogatszą kolekcją klejnotów w Europie.
• Muzeum Wojskowo-Historyczne Bundeswehry (Militärhistorisches Museum der Bundeswehr) - znajduje się przy ulicy Olbrichtplatz 2 (na terenie arsenału) i poświęcone jest historii wojskowości, a w szczególności dotyczące armii niemieckiej. W placówce zobaczyć można m.in. skonstruowany pod koniec XIX wieki pierwszy niemiecki (dwuosobowy) okręt podwodny czy kapsułę statku Sojuz 29.
• Zbrojownia (Rüstkammer) - znajduje się ne terenie zamku w Dreźnie i posiada w swoich zbiorach głównie różnego rodzaju militaria oraz insygnia władzy elektorów saskich z dawnej zbrojowni książęcej. Zobaczyć tu można m.in. miecze grunwaldzkie, XVII wieczny kapelusz elektorski Jana Jerzego II czy XV wieczny miecz elektorski Fryderyka I.
• Muzeum Kraszewskiego (Kraszewski-Museum) - znajduje się w budynku, w którym pisarz mieszkał w czasie swojego pobytu w stolicy Saksonii i prezentuje przedmioty, pamiątki oraz dokumenty związane z pracą i życiem Kraszewskiego.
• Muzeum Etnograficzne (Museum für Völkerkunde) - swoją siedzibę ma w Pałacu Japońskim (Japanisches Palais) i obejmuje kolekcję pozaeuropejskich dzieł sztuki o znaczeniu międzynarodowym.
• Muzeum Transportu (Verkehrsmuseum Dresden) - ulokowane jest w centrum starego miasta przy ulicy Augustusstrasse 1 w neorenesansowym budynku Johanneum i prezentuje kolekcję przedmiotów związanych z koleją, pojazdami silnikowymi, rowerami oraz transportem miejskim, morskim i lotniczym.
• Niemieckie Muzeum Higieny (Deutsches Hygiene-Museum) - znajduje się na ulicy Lingnerplatz 1 (w pobliżu placu Pirnaischer Platz i parku Großer Garten) i prezentuje jak na przestrzeni wieków zmieniało się postrzeganie ludzkiego organizmu w temacie zdrowia i higieny. Obejrzeć możemy tu m.in. wykonaną na potrzeby studentów medycyny figurę tzw. "Kobiety ze Szkła" (Gläserne Frau).
• Muzeum Energetyki (KraftWerk - Dresdner Energiemuseum) - znajduje się w dzielnicy Wilsdruffer Vorstadt na terenie starej XIX elektrociepłowni (Kraftwerk Mitte) i prezentuje liczne eksponaty oraz urządzenia związane ze światem energetyki i elektryczności.
• Muzeum Szkoły w Dreźnie (Schulmuseum Dresden) - znajduje się w dzielnicy Friedrichstadt w dawnym budynku szkolnym i prezentuje obszerne zbiory różnego rodzaju podręczników szkolnych i pomocy dydaktycznych z ostatnich 150 lat historii edukacji w Saksonii.
• Muzeum Policji (Polizeihistorische Sammlung Sachsen) - znajduje się w komendzie policji przy Schießgasse i prezentuje liczne wystawy przybliżające historię i rozwój policji na terenie Saksonii.

Drezdeńska Biała Flota

Drezno szczyci się także flotą parostatków kursujących na rzece Łabie od Děčína w Czechach do Seußlitz poniżej Miśni. Jest to jedna z najstarszych i prawdopodobnie największa (co do liczby jednostek) flota pasażerskich statków parowych na świecie. W jej skład wchodzi dziewięć bocznokołowców, dwa statki-salonki i dwa statki motorowe. Wszystkie statki (poza SS Leipzig), wzięły swoje nazwy od miast leżących nad Łabą lub od znanych osób związanych z Saksonią.

Ciekawostki

• W Dreźnie urodził się August II Mocny (1670-1733), elektor Saksonii i elekcyjny król Polski z saskiej dynastii Wettynów;
• Blisko 60% powierzchni Drezna stanowią lasy, ogrody i parki;
• Pod względem powierzchni Drezno zajmuje czwarte miejsce pośród wielkich miast niemieckich (po Berlinie, Hamburgu i Kolonii), a pod względem liczby ludności plasuje się dopiero na 15 miejscu w Niemczech z populacją liczącą niespełna 550 tyś mieszkańców;
• W Dreźnie powstał rękopis III części Dziadów Adama Mickiewicza;
• Na przełomie XVIII i XIX wieku Drezno zamieszkiwała liczna społeczność polska. Wtedy też miasto stało się ośrodkiem konfederatów barskich, a następnie terenem przygotowań do insurekcji kościuszkowskiej, prowadzonych przez polską emigrację trzeciomajową z Hugonem Kołłątajem na czele.

Multimedia