Frankfurt nad Menem (Frankfurt am Main)

Frankfurt nad Menem to miasto w zachodnich Niemczech, położone nad rzeką Men (prawy dopływ Renu) u stóp gór Taunus. Jest to jeden z głównych ośrodków gospodarczych Niemiec i zarazem jedna z ważniejszych metropolii finansowych świata. W biznesowym centrum miasta, zwanym Bankenviertel (dzielnica bankowa) znajdują się centrale trzech największych niemieckich banków a swoje siedziby ma tu przeszło 300 innych banków z całego świata. Mieści się tu także główna siedziba Europejskiego Banku Centralnego zlokalizowana w wieżowcu Eurotower. Frankfurt jest także jednym z największych na świecie organizatorów targów branżowych, posiadających swoje własne tereny targowe. Mimo nowoczesnego charakteru i licznych drapaczy chmur miasto szczyci się także wielowiekową i bogatą historią. Najstarsze historycznie wzmianki o Frankfurcie pochodzą z końca VIII wieku, kiedy to miasto stanowiło już znaczący ośrodek handlowy w regionie. W IX wieku Frankfurt stał się siedzibą królów Franków Wschodnich i miejscem, gdzie odbywały się ówczesne sejmy Rzeszy. W XIII wieku Frankfurt stał się wolnym miastem Rzeszy (Freie Reichsstad) podlegając jedynie władzy cesarskiej. Miasto posiadało także swoich własnych, niezależnych przedstawicieli w Reichstagu. W 1356 roku Frankfurt stał się miejscem wyboru cesarzy niemieckich i koronacji cesarzy Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. W 1836 roku miasto przyłączyło się do Niemieckiego Związku Celnego (Deutscher Zollverein), a w 1866 roku zostało wcielone do Prus. Ciężki okres w dziejach Frankfurt przeżywał w czasie II wojny światowej, kiedy to w wyniku alianckich nalotów niemal całkowicie zniszczone zostało zabytkowe centru miasta. Po wojnie odbudowano tylko niewielką część dawnej zabytkowej zabudowy, przez co w centrum miasta dominuje głównie nowoczesna zabudowa. Na przełomie lat 70 i 80 XX wieku w centrum Frankfurtu zaczęto budować wysokie wieżowce, które utworzyły słynny "Frankfurcki Manhattan". Jednym z najbardziej znanych i rozpoznawalnych wysokościowców jest blisko trzystu metrowy wieżowiec Commerzbanku, który uchodzi obecnie za jeden z symboli miasta. W odróżnieniu od wielu innych wieżowców na szczycie nie ma punktu obserwacyjnego udostępnionego turystom

Zwiedzanie

Tradycyjne centrum Frankfurtu rozciąga się na północnym brzegu Menu i otoczone jest malowniczymi plantami, które założone zostały w miejscy dawnych obwarowań miejskich. Serce miasta stanowi otoczony domami wybudowanymi z muru pruskiego malowniczy Plac Ratuszowy (Römerberg). W jego centralnym punkcie znajduje się manierystyczna Fontanna Sprawiedliwości (Gerechtigkeitsbrunnen), którą w przeszłości w czasie ważnych wydarzeń napełniano winem. To właśnie tutaj w latach trzydziestych ubiegłego wieku narodowi socjaliści palili zakazane książki. Jedną z pierzei placu zamyka okazały budynek Ratusza miejskiego (Frankfurter Römer) w którym obejrzeć można słynną Salę Cesarską. Podobnie jak pozostałe zabytki stanowi on powojenną rekonstrukcję. Każdego roku przed świętami Bożego Narodzenia na placu organizowany jest tradycyjny jarmark bożonarodzeniowy (Weihnachtsmarkt). Kierując się w pobliże rzeki natrafić można na tzw. Wybrzeże Muzeów (Museumsufer), gdzie w niedużej odległości od siebie (po obu brzegach rzeki) znajduje się kilkanaście różnych placówek muzealnych.

Katedra Cesarska Świętego Bartłomieja (Kaiserdom St. Bartholomäus)

Jest to jeden z najstarszych, największych i najważniejszych obiektów sakralny we Frankfurcie. Obecny kościół jest piątą świątynią istniejącą na tym miejscu. Pierwsza powstała jeszcze za czasów Merowingów i pełniła funkcję kaplicy pałacowej. Drugi kościół powstał w 794 roku, kiedy to Frankfurt należał do cesarstwa Karola Wielkiego, a niespełna pół wieku później wybudowano tu nowy kościół pod wezwaniem Najświętszego Salwatora, Przetrwał on do XIII stulecia, kiedy to wzniesiono tu czwarty z kolei, romański kościół w którym złożono sprowadzone z Rzymu relikwie św. Bartłomieja Apostoła. W XV stuleciu do świątyni dobudowano okazałą 95 metrową wieżę, której zwieńczenie stanowi ideowe nawiązanie do Korony Rzeszy. W 1376 roku na mocy Złotej Bulli świątynia stała się miejscem elekcji królów niemieckich. W 1867 roku katedrę nawiedził wielki pożar w wyniku którego świątynia uległa zniszczeniu. Wkrótce potem katedrę odbudowano, przywracając jej gotycki wygląd. Jest to jedna z siedmiu niemieckich katedr cesarskich.

Pozostałe Zabytki Frankfurtu

• Stary Kościół św. Mikołaja (Alte Nicolaikirche) - jest to jedyny średniowieczny i najstarszy protestancki kościół we Frankfurcie. Znajduje się w sąsiedztwie Placu Ratuszowego i posiada charakterystyczny biało-czerwony korpus oraz ośmioboczną wieżę. Świątynia wzniesiona została pod koniec XIII wieku i reprezentuje styl wczesnogotycki. Symbolem kościoła jest karylion na który składa się aż 47 dzwonów.
• Kościół św. Pawła (Paulskirche) - jest to były kościół ewangelicko-augsburski, który znajduje się przy Paulsplatz 11. Wzniesiony został w latach 1789-1833 według projektu znanego niemieckiego architekta Johanna Friedricha Christiana Hessa w formie neoklasycystycznej rotundy. W latach 1848-1849 świątynia była miejscem obrad delegatów Zgromadzenia Narodowego we Frankfurcie (Frankfurter Nationalversammlung), pierwszego wybranego w wolnych wyborach parlamentu niemieckiego. Podobnie jak większość innych zabytków został on doszczętnie zniszczony w czasie II wojny światowej. Odbudowany w 1948 roku (w setną rocznicę Zgromadzenia Narodowego), został ponownie uroczyście otwarty i od tamtego czasu ma status pomnika narodowego. W świątynni cyklicznie organizowane są różnego rodzaju wystawy i imprezy publiczne.
• Kamienny Dom (Steinernes Haus) - budynek wybudowany został w 1464 roku przez miejscowego kupca, który wzbogacił się na handlu jedwabiem. Obecnie jego murach mieści się sala wystawowa sztuki współczesnej należąca do Frankfurter Kunstverein.
• Kościół św. Justyna (Justinuskirche) - jest to karolińska bazylika usytuowana w dzielnicy Frankfurt-Höchst. Jest to najstarszy zachowany budynek Frankfurtu nad Menem i jeden z najstarszych kościołów w Niemczech. Korpus nawowy kościoła pochodzi z pierwszej połowy IX stulecia, a późnogotycki chór dobudowano w 1441 roku.
• Synagoga Westend (Westendsynagoge) - jest to największą z czterech synagog jakie niegdyś znajdowały się we Frankfurcie i pierwsza poza historycznym centrum miasta.
• Kościół św. Leonarda (Leonhardskirche) - jest to romańsko-gotycka świątynia, której budowa rozpoczęta została w XIII wieku i ciągnęła się przez dwa kolejne stulecia. W jej wnętrzu warto zwrócić uwagę na XVI wieczny antwerpski ołtarz maryjny oraz witraże w prezbiterium.
• Ogród Historyczny (Historischer Garten) - są to malownicze ogrody ze skromnymi pozostałościami po budowlach z czasów Rzymian i Karola Wielkiego.
• Kościół św. Katarzyny (Katharinenkirche) - jest to protestancki kościół, który znajduje się przy placu Hauptwache. Świątynia wzniesiona została w 1681 roku w stylu barokowym i poświęcona jest chrześcijańskiej świętej Katarzynie Aleksandryjskiej
• Stara Opera (Alte Oper) - budynek wzniesiony został w latach 1873-1880 według projektu znanego berlińskiego architekta Richarda Lucae. Na uroczystym otwarciu opery był sam cesarz Wilhelm I (1797-1888).
• Börse Frankfurt - jest to wybudowany w latach 1874-1879 okazały gmach giełdy papierów wartościowych. Budynek udostępniony jest dla zwiedzających.
• Kościół Niepokalanego Serca Maryi (Herz-Marien-Kirche) - jest to kościół w którym znajduje się polska parafia.

Muzea we Frankfurcie

• Muzeum Archeologiczne (Archäologisches Museum Frankfurt) - znajduje się przy ulicy Karmelitergasse 1 i zajmuje się badaniem, dokumentowaniem oraz prezentacją znalezisk archeologicznych z miasta i okolic. W bogatych zbiorach muzeum znajdują się różnego rodzaju przedmioty i artefakty przedstawiające życie codzienne paleolitycznej kultury myśliwych-zbieraczy, pierwszych neolitycznych rolników oraz plemion germańskich.
• Muzeum Biblii (Bibelhaus) - znajduje się przy ulicy Metzlerstrasse 19 i prezentuje liczne artefakty oraz znaleziska z Jerozolimy oraz okolic związane z Pismem Świętym.
• Niemieckie Muzeum Architektury (Deutsches Architekturmuseum DAM) - mieści się w zabytkowym XVIII wiecznym gmachu przy ulicy Schaumainkai 43 i prezentuje historię rozwoju architektury w Niemczech począwszy od czasów starożytnych aż po dziś dzień. Placówka szczyci się bogatą kolekcją rożnego rodzaju makiet, ekspozycji z przykładami architektury estetycznej, jak i użytkowej. Ponadto znajduje się tu także biblioteka gromadząca książki oraz czasopisma związane z architekturą.
• Niemieckie Muzeum Filmu (Deutsches Filmmuseum) - znajduje się przy ulicy Schaumainkai 41 i poświęcone jest kinematografii. Na terenie placówki wiernie zrekonstruowano jedno z pierwszych kin miejskich, w którym prezentowane są filmy historyczne oraz eksperymentalne.
• Frankfurckie Muzeum Sztuki (Schirn Kunsthalle Frankfurt) - znajduje się w nowoczesnym budynku przy ulicy Römerberg 6 i prezentuje różnego rodzaju wystawy czasowe związane ze sztuką.
• Muzeum Goethego (Goethe-Haus) - znajduje się w domu rodzinnym pisarza (odbudowanym po zniszczeniach II wojny światowej) przy ulicy 23 Grosser Hirschgraben i prezentuje liczne przedmioty, pamiątki oraz rękopisy Goethego.
• Muzeum Historyczne (Historisches Museum Frankfurt) - znajduje się w na starym mieście na terenie dawnej rezydencji cesarskiej Saalhof i prezentuje liczne artefakty oraz znaleziska związane z dziejami miasta. Zgromadzono tu wiele średniowiecznych dzieł sztuki, które dawnej znajdowały się w kościołach czy prywatnych budynkach a także makietę dawnego Frankfurtu (Treuners Altstadtmodell) w skali 1:200 autorstwa braci Treuner.
• Muzeum Komunikacji (Museum für Kommunikation Frankfurt) znajduje się przy ulicy Schaumainkai 53 i poświęcone jest historii, rozwoju i rozpowszechniania różnych metod komunikacji w dziejach ludzkości. Liczne eksponaty oraz ekspozycje pozwalają prześledzić drogę jako przebyło współczesne społeczeństwo informacyjne od pisma klinowego, poprzez telegraf i telefon, aż do wiadomości mailowej. W muzeum znajduje się m.in. kopia jednego z pozłacanych dysków, jakie zostały umieszczone na dwóch sondach wystrzelonych przez NASA w 1977 roku w ramach kosmicznego programu Voyager.
• Muzeum Natury Senckenberg (Senckenberg Naturmuseum) - znajduje się przy ulicy Senckenberganlage 25 i umożliwia wędrówkę po fascynującym świecie przyrody. Jest to największe tego typu muzeum w Niemczech gdzie zobaczyć można m.in. bogatą kolekcję skamielin, ptaków czy szkielety dinozaurów.
• Muzeum Sztuki Współczesnej MMK (Museum für Moderne Kunst) - znajduje się przy ulicy Domstr. 10 i skupia się głównie na różnych aspektach sztuki powstałej na przestrzeni ostatniego półwiecza. Placówka założona została w 1981 roku przez niemieckiego historyka sztuki Heinricha Klotza. Jak do tej pory zgromadzono tu przeszło 4,5 tysiąca dzieł sztuki autorstwa około 440 artystów. Prace reprezentują przekrój wszystkich gatunków sztuki nowoczesnej począwszy od malarstwa, rzeźby, wideo czy fotografii a skończywszy na różnego rodzaju instalacjach świetlnych i dźwiękowych.
• Muzeum Transportu (Verkehrsmuseum Frankfurt am Main) - znajduje się przy Rheinlandstr. 133 i stanowi formalnie filię Muzeum Techniki. Placówka prezentuje historię koła od pierwszego roweru, powozów, wagonów pociągowych aż do metra i autobusów. Obejrzeć można tu m.in. bogatą kolekcję starych miejskich pojazdów szynowych.
• Muzeum Sztuki Städel (Städelsches Kunstinstitut und Städtische Galerie) - znajduje się w okazałym XIX wiecznym neorenesansowym gmachu przy ulicu Schaumainkai 63 i prezentuje sztukę począwszy od XIV wieku aż po lata współczesne. Założone zostało na początku XIX wieku przez frankfurckiego bankiera Johanna Friedricha Städla jako akademia sztuk pięknych. Obejrzeć możemy tu obrazy takich artystów jak m.in. Sandro Botticelli, Jan van Eyck, Hugo van der Goes, Rembrandt, Frans Hals, Jan Vermeer czy Albrecht Dürer.
• Muzeum Sztuk Stosowanych (Museum Angewandte Kunst) - znajduje się przy ulicy Schaumainkai 17 i prezentuje głównie zbiory sztuki użytkowej, m.in. z krajów muzułmańskich i Bliskiego Wschodu.
• Städtische Galerie Liebieghaus - znajduje się w wybudowanym pod koniec XIX wieku przypominającym pałac budynku przy ulicy Schaumainkai 71 i prezentuje rozwój sztuki rzeźbiarskiej na przestrzeni dwóch tysiącleci. Wystawy obejmują starożytną rzeźbę grecką, rzymską i egipską, a także dzieła średniowieczne, barokowe, renesansowe i klasycystyczne oraz dzieła z Dalekiego Wschodu.
• Muzeum Giersch - znajduje się przy ulicy Schaumainkai 83 przy Uniwersytecie Goethego i poświęcone jest kulturze, sztuce oraz nauce a w szczególności regionowi Ren-Men.
• Muzeum Żydowskie (Jüdisches Museum Frankfurt) - znajduje się przy ulicy Battonnstrasse 47 i poświęcone jest historii Żydów na terenie Niemiec, począwszy od ich przybycia około IV wieku aż po czasy obecnie. Placówka otwarta została 9 listopada 1988 roku (w 50. rocznicę Nocy Kryształowej) w obecności ówczesny kanclerza Niemiec, Helmuta Kohla.
• Muzeum Kultur Świata (Museum der Weltkulturen) - znajduje się przy ulicy Schaumainkai 29 i prezentuje kolekcje etnograficzne z rożnych stron świata. Placówka założona została w 1904 roku w celu zgromadzenia zbiorów etnograficznych będących w posiadaniu miasta.
• Galeria Sztuki Portikus (Ausstellungshalle) - jest to sala wystawowa sztuki współczesnej, która znajduje się w wybudowanym w 2006 roku budynku na wyspie Maininsel. Prezentowane są tu prace zarówno starych jak i młodych artystów o międzynarodowej sławie.
• Muzeum Dialogu (Dialogmuseum) - znajduje się przy ulicy Hanauer Landstrasse 145 i opiera się na pomyśle opracowanym w 1988 roku przez prof. dr Andreasa Heineckego zwanym "Dialog w ciemności". Dla gości udostępnionych jest sześć całkowicie zaciemnionych pomieszczeń gdzie doświadczyć można świata z perspektywy osób niewidzących. Spacer po parku, czy wizyta w barze jest zupełnie nowym doznaniem, gdy polegać można jedynie na pozostałych czterech zmysłach.

Ciekawostki

• W starożytności na terenie obecnego Frankfurtu (dzielnica Heddernheim) znajdowało się Rzymskie miasto Nida;
• We Frankfurcie urodził się wybitny niemiecki poeta przełomu XVIII i XIX wieku Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), który obok Friedricha Schillera, uznawany jest za czołowego przedstawiciela klasycyzmu weimarskiego oraz prekursorem romantyzmu;
• Przed II wojną światową we Frankfurcie znajdowało się blisko 3 tysiące domów z muru pruskiego. Podczas wojny w wyniku alianckich bombardowań i nalotów dywanowych zniszczone zostały niemal wszystkie (w całości przetrwały zaledwie 2 budynki);
• W 1949 roku Frankfurt był typowany jako ewentualna stolica Niemiec Zachodnich w zastępstwie Berlina;
• We Frankfurcie urodził się znany niemiecki astronom, fizyk i pionier astrofizyki Karl Schwarzschild (1873-1916);
• Obecnie Frankfurt uchodzi za najbardziej międzynarodowe i kosmopolityczne miasto w Niemczech. Na trzech niemieckich mieszkańców miasta przypada jeden obcokrajowiec.