Monachium (München)

Monachium to miasto w południowych Niemczech, położone na Wyżynie Bawarskiej (przedpole północnej części Alp), nad rzeką Izarą. Jest to trzeci (po Berlinie i Hamburgu) pod względem wielkości ośrodek miejski w Niemczech, który zamieszkuje blisko 1,5 miliona ludzi. Miasto założone zostało w XII wieku przez ówczesnego księcia Bawarii - Henryka Lewa (1129-1195 ), a jego pochodzi od mnichów zakonu benedyktynów (Mönchen - Mnisi), którzy pierwszymi mieszkańcami osady. Dzięki korzystnemu położeniu na trasie ważnego szlaku handlowym, wioska bardzo szybko rozrosła się w znaczący ośrodek handlowy. W 1180 roku Monachium uzyskało prawa miejskie, a co za tym idzie także liczne przywileje oraz ulgi. Niespełna 5 lat później miasto dostało się we władanie członków rodu Wittelsbachów, którzy przenieśli tu swoją rezydencję książęcą i władali Monachium przez osiem kolejnych stuleci. Byli oni także wielkimi miłośnikami sztuki, dzięki czemu w mieście wzniesiono tak wiele pięknych barokowych i rokokowych budowli. Na początku XIX wieku Monachium stało się stolicą królestwa Bawarii. Nastąpił wtedy kolejny okres dynamicznego rozwoju miasta. W owym czasie Monachium stało się jednym z największych i najważniejszych ośrodków kultury europejskiej. W czasach rządów Hitlera miasto pozostawało jednym z głównych bastionów nazizmu. Dlatego też pod koniec wojny alianci zdecydowali się na przeprowadzenie aż 71 nalotów bombowych w czasie których zniszczona została praktycznie większość budynków w mieście. Po wojnie część z nich została odbudowana. Obecnie Monachium stanowi jeden z największych i najważniejszych ośrodków gospodarczych i kulturalnych Niemiec. Miasto pełni także funkcję stolicy Bawarii. To właśnie tutaj działa jeden z największych uniwersytetów w kraju, a liczba muzeów, galerii czy teatrów jest prawie tak duża jak w Berlinie. Monachium to także doskonała baza wypadowa w Alpy.

Zwiedzanie

Serce najstarszej części Monachium stanowi wytyczony w drugiej połowie XII wieku (w czasach rządów Henryka Lwa) podłużny Marienplatz. Obecną nazwę zyskał w 1807 na cześć Świętej Marii z Nazaretu. Plac ozdabia wzniesiona w 1648 roku, dla upamiętnienia wyparcia Szwedów z miasta okazała Kolumna Maryjna (Mariensäule) ze złotym posągiem Matki Bożej na jej szczycie oraz wybudowana w latach 1862-1865 według projektu Konrada Knolla imponująca Fontanna Rybna (Fischbrunnen). Jak głosi jedna z miejscowych legend jeżeli w Środę Popielcową zanurzy się w niej pusty portfel to niebawem napełni on się pieniędzmi. To właśnie wokół placu jak i jego najbliższym otoczeniu znajduje się większość najważniejszych i najstarszych zabytków Monachium. Znajdują się tu m.in. dwa budynki ratusza (stary i nowy) oraz dwa zabytkowe kościoły. Jako, że miasto bardzo ucierpiało w trakcie II wojny światowej to pośród zabytkowych budowli znajduje się wiele nowoczesnych budynków, które wzniesione zostały po wojnie w miejscy starych kamienic. Każdego roku, na klika dni przed świętami Bożego Nardozenia na Marienplatz organizowany jest tradycyjny jarmark bożonarodzeniowy (Weihnachtsmarkt). W Monachium zachowały się także stanowiące pozostałość po średniowiecznych obwarowaniach miejskich trzy bramy miejskie: Isartor, Sendlinger Tor i Karlstor.

Katedra Najświętszej Marii Panny (Frauenkirche)

Obecna katedra jest już trzecią z kolei budowlą, która znajduje się w tym miejscu. Pierwsza romańska bazylika powstała tu w XIII stuleciu. Na przestrzeni wieków była ona wielokrotnie przebudowywana i powiększana. Obecny kościół powstał po II wojnie światowej w ramach odbudowy i rekonstrukcji najważniejszych zabytków Monachium. Jego charakterystycznym elementem są przypominające minarety, dwie wysokie (99 metrowe) wieże nakryte renesansowymi cebulastymi hełmami. Katedra ma 109 metrów długości i 41,5 metra szerokości a w jej wnętrzu pomieścić się może nawet 20 tysięcy osób. Przy wyjściu ze świątyni na posadzce znajduje się słynny odcisk "diabelskiej stopy". Jedna z legend mówi, że należy on do diabła z którym założył się budowniczy kościoła, że wnętrza katedry nie będzie widać okien. Rzeczywiście, stojąc w tym miejscu widoczna jest tylko ściana filarów. W katedrze, podobnie jak w kościele św. Michała i kościele Teatynów, spoczywają władcy i książęta z dynastii Wittelsbachów oraz ich małżonki.

Nowy Ratusz (Neues Rathaus)

Monumentalny budynek Nowego Ratusza znajduje się przy Marienplatz. Jest imponująca neogotycka budowla, która wzniesiona została w drugiej połowie XIX wieku według projektu znanego austriacko-niemieckiego architekta Georga von Hauberrissera. Pod budowę Nowego Ratusza wyburzono wówczas aż 24 kamienice. Budynek posiada sześć dziedzińców, a jego bogato zdobiona elewacja jest pełna rzeźb przedstawiających historię Bawarii. Na jego 85 metrowej wieży (zwieńczonej postacią mnicha - Münchner Kindl) znajdują się 43 dzwony oraz jeden z największych na świecie mechanizmów zegarowych. Jest tam też taras widokowy (na który można wjechać windą) z którego rozpościera się przepiękna panorama miasta.

Stary Ratusz (Altes Rathaus)

Historia Starego Ratusza w Monachium sięga pierwszej dekady XIV wieku, kiedy to wybudowano tu pierwszy budynek dla ówczesnych władz miejskich. W kolejnych wiekach był on kilkukrotnie modyfikowany i dostosowywany do zmieniających się potrzeb miasta a swój obecny kształt uzyskał w czasie ostatniej większej przebudowy jaka miała miejsce pod koniec XV stulecia. Najstarszy element budowli stanowi pieczołowicie zrekonstruowana i odrestaurowana "biała wieża". Obecnie w jego murach ma swoją siedzibę Muzeum Zabawek (Spielzeugmuseum).

Rezydencja Królów Bawarii (Residenz)

Jest to rozległy kompleks budowli, zgrupowanych wokół dziesięciu zamkniętych lub półotwartych dziedzińców. Jego budowa rozpoczęta została w XVI wieku i ciągnęła się przez kilka kolejnych stuleci. Budowla powstała w miejscu starego zamku do którego pod koniec XIV stulecia wprowadzili się Wittelsbachowie (jedna z najstarszych dynastii niemieckich której przedstawiciele panowali w krajach niemieckich: Bawarii, Palatynacie Reńskim oraz przejściowo w Brandenburgii). Rezydencja została dotkliwie zniszczona w czasie II wojny światowej. Obecnie odrestaurowany kompleks służy głównie celom muzealnym, kulturalnym i reprezentacyjnym.

Pozostałe Zabytki Monachium

• Kościół św. Piotra (Peterskirche) - jest to katolicki kościół poświęcony pierwszemu apostołowi, św. Piotrowi, który znajduje się przy Marienplatz. Świątynia wzniesiona została w XIII wieku w stylu gotyckim. Kościół powstał w miejscu starej drewnianej kaplicy która istniała tu już prawdopodobnie w VIII wieku. Jego charakterystyczna wysoka wieża, nazwana przez monachijczyków "Starym Piotrem" (Alter Peter) i stanowi jedną z dominat miasta. Na jej szczyt gdzie znajduje się taras widokowy prowadzi 300 stopni.
• Kościół Ducha Świętego (Heiliggeistkirche) - jest to katolicki kościół, który znajduje się w samym sercu miasta w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła św. Piotra. Swój obecny barokowy kształt uzyskał w czasie ostatniej większej przebudowy jaka przeprowadzona została w latach 1724-1730.
• Kościół św. Michała (Jesuitenkirche St. Michael) - jest to katolicki kościół, który znajduje się na terenie starego miasta przy Neuhauser Str. 6. Świątynia wzniesiona została w drugiej połowie XVI wieku przez jezuitów i reprezentuje styl późnego renesansu. W owym czasie była to pierwsza tak okazała budowla reprezentująca ten styl architektowniczny w Monachium i zarazem największy renesansowy kościół na północ od Alp. Wiele pomysłów architektonicznych, związanych z jego budową zostało zaczerpniętych z jezuickiego kościoła Najświętszego Imienia Jezus w Rzymie w Rzymie (Chiesa del Santissimo Nome di Gesù). Wnętrze świątyni przedstawia triumf katolicyzmu jako prawdziwego chrześcijaństwa podczas kontrreformacji.
• Kościół Teatynów (Theatinerkirche) - jest to katolicki kościół pod wezwaniem św. Kajetana, który znajduje się przy Odeonsplatz. Wybudowany został w latach 1651-1670 z inicjatywy ówczesnego elektora Bawarii, Ferdynanda Bawarskiego (1636-1679) i jego małżonki Henrietty Adelajdy (1636-1676) dla uczczenia faktu urodzenia ich długo oczekiwanego syna, przyszłego księcia-elektora Maksymiliana II Emanuela (1662-1726). Świątynia jest budowlą jednonawową, z transeptem i systemem bocznych kaplic utrzymaną w stylu włoskiego baroku.
• Stary Dwór (Alter Hof) - jest to usytuowany w samym sercu miasta zespół średniowiecznych budowli stanowiących pozostałość po pierwszej rezydencji książąt Bawarii. Obecnie cały kompleks składa się z pięciu budowli, zwanych: Burgstock, Zwingerstock, Lorenzistock, Pfisterstock i Brunnenstock.
• Hofbräuhaus am Platzl - jest to XVI wieczna trójkondygnacyjnia piwiarnia.
• Kościół Asamów (Asamkirche) - jest to katolicki kościół pod wezwaniem św. Jana Nepomucena, który znajduje się przy Sendlinger Str. Świątynia wzniesiona została w latach w latach 1733-1746 przez braci Asamów (Kosmę Damiana Asama i Egida Quirina Asama). Obecnie jest to jeden z najbardziej znanych kościołów w Monachium. Uchodzi za perłę architektury późnobarokowej i sztuki zdobniczej rokoka południowych Niemiec. Niewielkie wnętrze świątyni (22 na 8 metrów) zadziwia ogromnym bogactwem form i kolorów, a także ogromem drobnych rzeźb i malowideł.
• Maximilianeum - jest to monumentalny budynek znajdujący się w dzielnicy Au-Haidhausen przy ulicy Max-Planck-Strasse 1. Wzniesiony został w drugiej połowie XIX wieku z inicjatywy króla Bawarii Maksymiliana II jako uczelnia dla utalentowanych studentów. W 1949 roku utworzono tu siedzibę Landtagu Bawarii, a po II wojnie światowej obradował tu Senat Bawarii. Budowla zaprojektowana została przez Friedricha Bürkleina i stanowi połączenie elementów neogotyku i włoskiego renesansu.
• Portyk Marszałków (Feldherrnhalle) - jest to monumentalny portyk na Odeonsplatz, który wzniesiony został w połowie XIX wieku z rozkazu króla Ludwika I Wittelsbacha (1786-1868), aby uczcić tradycję jego armii. Budowla wzorowana jest na słynnej XIV wiecznej florenckiej Loggi dei Lanzi.
• Pałac Nymphenburg - wybudowany został w XVIII wieku w stylu barokowym i pełnił rolę letniej rezydencji Wittelsbachów. W jednym z jego skrzydeł znajduje się z muzeum powozów królewskich oraz muzeum porcelany.

Monachijskie Muzea

• Muzeum Niemieckie (Deutsches Museum) - placówka znajduje się w monumentalnym gmachu przy Museumsinsel 1 i uchodzi za jedno z najstarszych i największych muzeów technicznych na świecie. Założone zostało w 1903 roku przez niemieckiego inżyniera (twórcę planu elektryfikacji Niemiec) Oskara von Millera (1855-1934). Zbiory muzeum obejmują większość dziedzin świata techniki, począwszy od historii techniki aż po największe osiągnięcia techniczne na przestrzeni dziejów. Obejrzeć tu można m.in. skonstruowaną przez Gottfrieda Wilhelma Leibniza w XVIII wieku maszynę rachunkową, pierwszy niemiecki bojowy okręt podwodny U1, zbudowany w 1886 roku przez Karla Benza trójkołowy samochód, pierwszą niemiecką lokomotywę elektryczną czy zbudowany w 1945 roku przez niemieckiego inżyniera Konrada Zuse komputer zerowej generacji Z4. Na terenie placówki znajduje się także obserwatorium astronomiczne z rozległym planetarium oraz jedna z największych na świecie biblioteka z literaturą techniczną.
• Muzeum Rezydencji (Residenzmuseum) - znajdujhe się w dawnej rezydencji królów Bawarii (Residenz) i stanowi szereg różnych ekspozycji, które można zwiedzać niezależnie. Dla gości udostępnione są m.in. Komnaty Elektorskie (Kurfürstenzimmer) z bogatą kolekcją porcelany, Państwowe Zbiory Sztuki Egipskiej (Staatliche Sammlung Ägyptischer Kunst), wytworna Kamienna Izba (Steinzimmer), rokokowy Teatr Cuvilliésa (Cuvilliés-Theater), usytuowane w gmachu Königsbau Sale Nibelungów (Nibelungen Säle), gromadzący arcydzieła złotnictwa i rzemiosła artystycznego Skarbiec (Schatzkammer), die kaplice (Reiche Kapelle i Hofkapelle) oraz osiem bogato zdobionych rokokowych pokoi projektu Françoisa de Cuvilliésa. Muzeum Rezydencji szczyci się także jednym z najbogatszych i najcenniejszych zbiorów poloników związanych z polskimi monarchami
• Muzuem Miejskie (Stadtmuseum) - znajduje się w budynku dawnego arsenału przy St-Jakobs Platz 1 i prezentuje bogatą ekspozycję dokumentującą dzieje Monachium. Zobaczyć można w nim m.in. zdobiącą niegdyś Stary Ratusz słynną XV wieczną grupę rzeźbiarską Tańczących Maurów, imponującą kolekcję instrumentów muzycznych czy największą na świecie kolekcję marionetek.
• Monachijskie Muzeum Żydowskie (Jüdisches Museum München) - znajduje się przy St-Jakobs Platz 16 i prezentuje bogatą spuściznę mniejszości żydowskiej jaka niegdyś zamieszkiwała miasto.
• Muzeum Malarstwa - znajduje się na terenie Starej Pinakoteki (Alte Pinakothek) i prezentuje dzieła starych mistrzów żyjących na przestrzeni XIV i XVIII wieku. Chlubę muzeum stanowią 62 obrazy znanego flamandzkiego malarza Petera Paula Rubensa (1577-1640). Ponadto można obejrzeć tu także prace Harmensza van Rijn Rembrandta, Leonarda da Vinci, Francoisa Bouchera, Albrechta Dürera czy Matthiasa Grünewalda.
• Muzeum Sztuki - znajduje się w budynku Nowej Pinakoteki (Neue Pinakothek) i wraz ze Starą Pinakoteką i Pinakothek der Moderne jest częścią monachijskiego "Kunstareal" - obszar sztuki. Placówka założona została w 1853 roku przez króla Ludwika I Bawarskiego i prezentuje bogatą kolekcję sztuki europejskiej począwszy od epoki oświecenia aż do zarania nowoczesności.
• Muzeum Zabawek (Spielzeugmuseum) - znajduje się przy Marienplatz w budynku Starego Ratusza i szczyci się imponującą kolekcją starych zabawek, lalek, samochodzików i miedzianych żołnierzyków.
• Gliptoteka (Glyptothek) - jest to usytuowane przy Königsplatz w XIX wiecznym neoklasycystycznym gmachu muzeum sztuki starożytnej. Cała ekspozycja podzielna jest na trzy podstawowe działy: sztukę starożytnego Egiptu (Agyptische Sammlung), sztukę starożytnej Grecji i Rzymu (Museum fur Antike Kleinkunst) oraz dział z rzeźbami (Antikensammlung). Do najciekawszych eksponatów należą m.in. dzieła archaicznego kurosa zwanego Apollem z Tenei, popiersia cesarzy Oktawiana Augusta i Nerona czy posąg Apollo z Tenei.
• Muzeum Piwa i Festynu Oktoberfest (Bier- und Oktoberfestmuseum) - placówka znajduje się w zabytkowej kamienicy przy ulicy Sterneckerstrasse 2 i prezentuje liczne ekspozycje i eksponaty związane z produkcją piwa oraz ze słynnym monachijskim świętem ludowym zwanym Oktoberfest.
• Galeria w Domu Lenbacha (Städtische Galerie im Lenbachhaus) - placówka mieści się w willi należącej niegdyś do wybitnego niemieckiego malarza realistycznego i portrecisty Franza von Lenbacha (1836-1904). Placówka prezentuje głównie malarstwo monachijskie, a trzon ekspozycji stanowią prace Lenbacha, który swoją popularność zdobył dzięki portretom, jakie tworzył dla osobistości niemieckich u schyłku XIX stulecia.
• Muzeum BMW (BMW Museum) - zlokalizowane jest w pobliżu parku olimpijskiego w sąsiedztwie siedziby firmy BMW przy Am Olympiapark 2 i ukazuje historię rozwoju koncernu BMW od początku jego istnienia do czasów obecnych. Obejrzeć tu można najważniejsze i najbardziej wartościowe pojazdy jakie wyprodukowane zostały na przestrzeni przeszło 100-letniej historii BMW. Blisko kilometrowa trasa zwiedzania prowadzi centralną rampą przez 25 wystaw gdzie oglądamy liczne pojazdy, motocykle, silniki czy silniki lotnicze.
• Muzeum Alpejskie (Alpine Museum) - znajduje się przy ulicy Praterinsel 5 i prezentuje historię oraz wyprawy ludzi gór, którzy zdobywali alpejskie szczyty. Ponadto można zapoznać się tu z alpejską fauną i florą. Jest także sekcja poświęcona górskim skałom i minerałom. Za podstawę kolekcji posłużył zbiór książek o tematyce alpejskiej niemieckiego alpinisty Williego Rickmera Rickmersa (1873–1965).

Ciekawostki

• W 1916 roku Monachium założony został słynny niemiecki koncern motoryzacyjny produkujący samochody osobowe, motocykle, skutery oraz silniki BMW (Bayerische Motoren Werke);
• W 1871 roku w Monachium skonstruowana została pierwsza na świecie lodówka, która wykorzystana została do schłodzenia piwa;
• Podczas budowy podziemnej linii kolejowej w Monachium natrafiono na średniowieczną toaletę datowaną na 1260 rok;
• W Monachium znajduje się siedziba Towarzystwa Maxa Plancka (Max-Planck-Gesellschaft). Jest to niezależna niemiecka instytucja naukowo-badawcza o charakterze non-profit wspierająca rozwój nauki. Naukowcy w niej pracujący otrzymali 17 nagród Nobla i jeden Medal Fieldsa;
• W Monachium urodził się znany niemiecki kompozytor epoki późnego romantyzmu Richard Strauss (1864-1949);
• Najwyższym budynkiem Monachium jest wieżowiec Hochhaus Uptown München, który ma 146 metrów wysokości.

Multimedia