Berlin

Berlin to stolica i zarazem największe miasto Niemiec, położone nad rzekami Sprewą i Hawelą oraz ich dopływami. Jest to jedna z najbardziej dynamicznych i fascynujących stolic Europy, przyciągająca każdego roku rzesze turystów z całego świata. Miasto założone zostało w IX wieku przez plemiona słowiańskie, choć wcześniej obszar ten był zamieszkiwany przez przedstawicieli kultury halsztackiej a nawet wcześniejsze kultury brązu. Osada utworzona została przy ujściu rzeki Dahme do Sprewy i nazwana Kopanica (obecnie w tym miejscu znajduje się dzielnica Köpenick), znana też pod łacińską nazwą Berolina. Ówczesny władca plemienia Stodoran książę Jaksa z Kopanicy, przez krótki okres czasu panował też w Brennie (Brandenburg), którą stracił na rzecz Albrechta Niedźwiedzia. Gdy na teren dzisiejszego Berlina dotarli wojowie Karola Wielkiego (742-814), to zamieszkiwany był on przez zachodniosłowiański związek plemienny określający się jako Hawelanie. W pierwszej połowie XII wieku w okolice obecnego Berlina granicę wpływów przesunął książę Polski Bolesław Krzywousty (1086-1138). Jeszcze w XII wieku istniało na tym obszarze słowiańskie Księstwo Kopanickie, które w połowie XII stulecia stało się lennem Polski. W 1451 roku Berlin stał się rezydencją margrabiów i elektorów Brandenburgii z dynastii Hohenzollernów. Okres szybkiego rozwoju miasta nastąpił na początku XVIII wieku, kiedy to elektor brandenburski Fryderyk III koronował się na króla Prus, przyjmując imię Fryderyka I. Od tego czasu Berlin stał się rezydencją królewską. Jeszcze w tym samym wieku rozpoczęto przebudowę miasta, które w 1871 roku stało się stolicą cesarstwa Hohenzollernów, czyli II Rzeszy Niemieckiej. W swojej historii Berlin pełnił kilkakrotnie rolę stolicy różnych państw niemieckich. Do najważniejszych z nich zaliczyć możemy m in Marchię Brandenburską, Królestwo Prus, (od 1864 roku) Związek Północnoniemiecki, (od 1871 roku) zjednoczone Niemcy, Republikę Weimarską, III Rzeszę, NRD oraz współczesne zjednoczone Niemcy.

Zwiedzanie

Mimo wielu zniszczeń jakie miasto doznało podczas II wojny światowej w Berlinie zachowało się wiele zabytkowych budowli, a także niezliczona ilość muzeów. Ważnym elementem architektury miasta i jego okolic są pochodzące z XVIII i XIX wieku liczne pałace oraz ogrody. Jednym z najważniejszych zabytków i zarazem symboli Berlina jest znajdująca się w samym sercu miasta (dzielnica Mitte) przy Pariser Platz (Plac Paryski) klasycystyczna Brama Brandenburska (Brandenburger Tor). Wybudowano ja w latach 1788-1791 w miejscu starszej bramy stanowiące część dawnych murów miejskich otaczających miasto. Jej główną ozdobą jest usytuowana na jej szczycie Kwadryga. W pobliżu bramy znajduje się Reichstag (gmach parlamentu Rzeszy) oraz Pomnik Pomordowanych Żydów Europy (Denkmal für die ermordeten Juden Europas). Przy placu swój bieg rozpoczyna słynna Aleja Pod Lipami (Unter den Linden), która uchodzi za jedną z najpiękniejszych ulic Berlina. Arteria 60 metrów szerokości i ciągnie się na długości 1,5 km. Powstała ona w miejscu dawnego trakt, służący brandenburskiemu elektorowi Janowi Jerzemu do podróży konnych z zamku berlińskiego do położonego w zachodniej części miasta parku Großer Tiergarten, stanowiącego wtedy obszar łowiecki. Dziś przy alei wznosi się wiele zabytkowych budowli (m.in. Zeughaus, Kronprinzenpalais, Alte Bibliothek czy Altes Palais) oraz pomników w tym m.in. okazały Pomnik konny Fryderyka Wielkiego (Reiterstandbild Friedrichs des Großen). Nieco na północ znajduje się gruntownie odrestaurowany po Zjednoczeniu Niemiec Plac Poczdamski (Potsdamer Platz). Obecnie jest to centrum rozrywkowe z nieliczoną ilością pubów i restauracji. Tutaj też znajduje się nowoczesne Sony Center z kinem 3D i placem przykrytym dachem, który nieprzerwanie zmienia swoją barwę (jest to projekt paryskiego artysty Yanna Kersalé'a). Kierując się na wschód, po drugiej stronie rzeki natrafimy na kolejny plac berliński jakim jest Alexanderplatz. Nazwano go tak w 1805 roku na cześć cara Rosji Aleksandra I (odwiedził on wówczas Berlin). Miejsce to dotkliwie ucierpiało w czasie II wojny światowej a po wojnie kiedy plac znalazł się na terenie Berlina Wschodniego zerwano z jego historią i odbudowano w duchu socjalistycznym. Wybudowano tu m.in. Dom Towarowy (Centrum-Warenhaus), Fontannę Przyjaźni (Brunnen der Völkerfreundschaft), Zegar Światowy Urania (Urania-Weltzeituhr) oraz monumentalną Wieżę Telewizyjną (Berliner Fernsehturm). W centrum Berlina (na rzece Sprewie) znajduje się także słynna Wyspa Muzeów (Museumsinsel) z jednym z największych kompleksów muzealnych świata. Obejmuje on: Muzeum im. Bodego (Bodemuseum), Muzeum Pergamońskie (Pergamonmuseum), Nowe Muzeum (Neues Museum), Starą Galerię Narodową (Alte Nationalgalerie) oraz Stare Muzeum (Altes Museum). Na wyspie znajduje się także majestatyczna Katedra Berlińska (Berliner Dom) oraz Zamek Berliński z Forum Humboldtów. W 1999 roku Wyspa Muzeów została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Wyspa Muzeów (Museumsinsel).Główną ulicą zachodniej cześći Berlina jest Kurfürstendamm, która łączy Breischeidplatz z Kościołem Pamięci w Charlottenburgu z Rathenauplatz w Wilmersdorfie. Nazwa ulicy wywodzi się od słowa Kurfürst, oznaczającego księcia elektora Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Brama Brandenburska

Brama Brandenburska (Brandenburger Tor) jest jednym z symboli i najbardziej rozpoznawalnych budowli Berlina. Wybudowana została w latach 1788-1791 według projektu niemieckiego architekta Carla Gottharda Langhansa (1732-1808). Budowla ma 26 metrów wysokości i przeszło 65 metrów szerokości a na jej szczycie znajduje się słynna kwadryga, która niegdyś symbolizowała pokój, ale pod rządami króla Fryderyka II Wielkiego (1712-1786) została uznana za symbol pruskich zwycięstw. W czasie zimnej wojny bramę zamykał mur rozgraniczający obie części Berlina. Po zjednoczeniu Niemiec budowla stała się symbolem pokoju oraz wolności zjednoczonego państwa niemieckiego.

Reichstag

Reichstag to gmach parlamentu Rzeszy w którym od 1999 roku znajduje się siedziba Bundestagu (druga obok Bundesratu - Rady Federalnej- izba parlamentu Niemiec). Jest to neorenesansowy budynek który wzniesiono w latach 1884-1894 według projektu niemieckiego architekta Paula Wallota. Do 1918 roku obradował w nim parlament II Rzeszy Niemieckiej, a w latach 1919-1933 odbywały się tu posiedzenia parlamentu Republiki Weimarskiej. Gmach doznał poważnych uszkodzeń wskutek pożaru jaki wybuchł w budynku w 1933 roku, a także w czasie nalotów bombowych podczas II wojny światowej. Po wojnie budynek został odbudowany w zmodernizowanej formie, a po zjednoczeniu Niemiec w latach 1991-1999 nastąpiła jego przebudowa według projektu słynnego architekta Normana Fostera. Powstała wówczas m.in. efektowna szklana kopuła, która bardzo szybko stała się jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc Berlina, a także nowym symbolem stolicy.

Katedra w Berlinie

Ewangelicka Katedra w Berlinie (Berliner Dom) wzniesiona została w latach 1894-1905 według projektu niemieckiego architekta Juliusa Carla Raschdorffa (1823-1914). Powstała w miejscu starej XV-wiecznej świątyni. Obecna monumentalna budowla reprezentuje połączenie stylu renesansowego z barokiem i jest jedną z największych świątyń w Berlinie. W podziemiach katedry znajduje się krypta grobowa, w której spoczywa około 90 członków dynastii Hohenzollernów. W kościele regularnie odbywają się ekumeniczne nabożeństwa z okazji świąt państwowych.

Pałac Charlottenburg

Charlottenburg (Schloss Charlottenburg) to barokowy kompleks pałacowo-parkowy, który uchodzi za jeden z najpiękniejszych zespołów architektonicznych Berlina. Wzniesiono go w drugiej połowie XVII wieku według projektu niderlandzkiego architekta Johanna A. Neringa (1659-1695). Rezydencja była prezentem elektora Brandenburgii, margrabiego Fryderyka III Hohenzollerna dla jego żony Zofii Charlotty Hanowerskiej. Na początku XVIII wieku rezydencja okazała się zbyt skromna dla królewskiego dworu dlatego przystąpiono do jej rozbudowy. Podczas prac wzorowano się m.in. na Pałac w Wersalu. Po śmierci Zofii w 1705 roku na jej cześć pałac nazwano Charlottenburgiem. W czasie II wojny światowej pałac został zniszczony. Po wojnie przeprowadzono gruntowną renowację. Obecnie część pomieszczeń budowli przeznaczona jest na cele muzealne. Dla zwiedzających udostępnione są m.in. Stary i Nowy Pałac, Pawilon Schinkla, Belweder oraz Mauzoleum Królowej Luizy.

Pozostałe Zabytki Berlina

• Kościół Pamięci Cesarza Wilhelma (Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche) - jest to ewangelicka świątynia przy Breitscheidplatz, która wzniesiona została pod koniec XIX wieku z inicjatywy cesarza Wilhelma II Hohenzollerna (1859-1941), który zapragnął utworzyć miejsce pamięci swojego dziadka Wilhelma I. Wkrótce potem powstał monementalny neoromański kościół z pięcioma wieżami naśladujący swoim wyglądem świątynie z Nadrenii. Kościół został dotkliwie zniszczony w czasie II wojny światowej. Po wojnie planowano wyburzenie ruin i wzniesienie nowej świątyni jednak ostatecznie zaniechano tego i pozostawiono 68-metrową ruinę jako symbol antywojenny. Jakiś czas później do kościoła dobudowano nawę, dzwonnicę, kaplicę i kruchtę a także dodano wypsoazrzenie wnętrza.
• Kolumna Zwycięstwa (Siegessäule) - jest to monumentalny monument w Großer Tiergarten, który wzniesiony został w 1873 roku dla upamiętnienia zwycięstwa Prus nad Danią w wojnie duńskiej z 1864 roku, zwycięstwa w wojnie z Austrią w 1866 roku oraz w zwycięskiej wojny z Francją w latach 1870-1871. Na szczycie kolumny znajduje się przeszło 8 metrowy posąg uskrzydlonej Bogini Zwycięstwa (Nike). Wewnątrz zaś znajdują się schody prowadzące na położoną na wysokości 50 metrów platformę widokową.
• Czerwony Ratusz (Rotes Rathaus) - jest to okazały neorenesansowy gmach, który wzniesiony został w latach 1861-1869 według projektu niemieckiego architekta Hermanna Friedricha Wäsemanna. Nazwa budynku pochodzi od koloru fasady oraz czerwonej cegły, z której został zbudowany. Obecnie swoją siedzibę ma tu burmistrz Berlina oraz rząd kraju związkowego Berlin.
• Zamek w Berlinie (Berliner Schloss) - jest to okazały królewski pałac w centrum Berlina, położony na Wyspie Muzeów. Jego początki sięgają połowy XV wieku, kiedy to wzniesiono tu pierwszą siedzibę dla władców Brandenburgii. Na przestrzeni wieków był on wielokrotnie modernizowany i powiększany a swój ostateczny kształt uzyskał w 1845 roku. W latach 1871-1918 zamek pełnił rokę siedziby cesarzy niemieckich a po upadku monarchii i powstaniu Republiki Weimarskiej zaadoptowano go na cele muzealne. Zamek został dotkliwie zniszczony podczas II wojny światowej. Po wojnie władze NRD uznały go za symbol "pruskiego imperializmu" i zleciły jego rozbiórkę. W latach 1973-1976 w jego miejscu wybudowano nowoczesny Pałac Republiki. Po Zjednoczeniu Niemiec budowla została rozebrana a w jej miejscu zrekonstruowano oryginalny zamek. Obecnie w jego murach mieści się muzeum sztuki oraz hotel.
• Nowa Synagoga (Neue Synagoge) - wzniesiona została w latach 1859–1866 według projektu dwóch pruskich architektów Eduarda Knoblaucha i Friedricha Augusta Stülera. W momencie powstania była to największa synagoga w Niemczech. Budowla została podpalona i doszczętnie zniszczona w 1938 roku w czasie nocy kryształowej i w stanie ruiny pozostawała aż do Zjednoczenia Niemiec jakie miało miejsce w 1990 roku. Wtedy to synagoga została gruntownie odrestaurowana a w jej wnętrzach utworzono siedzibę Stiftung Neue Synagoge Berlin – Centrum Judaicum - fundację zajmującej się ochroną dziedzictwa kultury żydowskiej w Niemczech.
• Pałac Bellevue (Schloss Bellevue) - jest to okazały klasycystyczny pałac, który znajduje się na terenie parku Großer Tiergarten. Wzniesiono go w latach 1785-1786 według projektu architekta Michaela Philippa Boumanna z przeznaczeniem na letnią rezydencję księcia Augusta Ferdynanda Hohenzollerna (1730-1813). Po jego śmierci w rezydencji urządozną (pierwszą w Prusach) galerię sztuki współczesnej. W czasie II wojny światowej pałac został zniszczony. Po wojnie odbudowano go w latach 1954-1959 z przeznaczeniem na drugą oficjalną siedzibę prezydenta Republiki Federalnej Niemiec. Obecnie swoje siedziby mają tu instytucje rządowe. Pałac składa się z trzech części: budynku głównego (corps de logis) o dwóch kondygnacjach oraz dwóch niższych trzykondygnacyjnych skrzydeł bocznych. W jego wnętrzach znajdują się m.in. Gabinet Prezydenta Federalnego, Galeria, Wielka Sala oraz Sala Langhansa. Rezydencja otoczona jest malowniczym parkiem krajobrazowym w którym odbywają się wojskowe ceremoniały towarzyszące przyjmowaniu gości Prezydenta Federalnego.
• Arsenał (Zeughaus) - jest to okazały barokowy gmach, który znajduje się przy alei Unter den Linden. Wzniesino go w latach 1695-1730 na polecenie elektor Brandenburgii Fryderyka I Pruskiego (1657-1713). Do 1876 roku Zeughaus był największym składem broni w Brandenburgii-Prusach. Zgodnie z poleceniem Fryderyka Wilhelma I do arsenału miały trafiać zgromadzone w różnych twierdzach na terenie kraju przedmioty wojenne. W latach 1877-1880 gmach został poddany gruntownej przebudowie podcza której dobudowano szerokie, wolnostojące schody a północne skrzydło nakryto potężną kopułą. Wnętrza budynku przystosowano do utworzenia w nich muzeum wojskowego. Pod koniec II wojny światowej arsenał został dotkliwie zniszczony. Po wojnie gmach został odrestaurowany i obecnie stanowi jeden z najbardziej znaczących przykładów barokowej architektury w Berlinie.
• Katedra św. Jadwigi (Sankt-Hedwigs-Kathedrale) - jest to okazała rzymskokatolicka świątynia która wzniesiona została w latach 1747–1773 z polecenia króla Prus, Fryderyka II Wielkiego. Zgoda na budowę kościoła katolickiego w kraju protestantów była skutkiem wygranej II wojny śląskiej, która doprowadziła do przyłączenia Śląska do królestwa Prus. Kościoł reprezentuje styl klasycystyczny a jego patronką jest święta Kościoła katolickiego Jadwiga Śląska (żona księcia wrocławskiego Henryka I Brodatego).
• Kościół Mariacki (St. Marienkirche) - jest to gotycka świątynia, która znajduje się na terenie Nowego Miasta. Swój obeny kształ kościół uzyskał na początku XV wieku, a wystrój wnętrza jest wynikiem XVIII-wiecznej modernizacji. Jego charakterystycznym elementem jest wysoka wieża nakryta hełmem wykonanym przez pochodzącego ze Śląska niemeickiego architekta Carla Gottharda Langhansa (1732-1808).
• Katedra Niemiecka (Deutscher Dom) - jest to jeden z dwóch byłych kościołów na placu Gendarmenmarkt (Plac Żandarmerii), który wzniesiony został na początku XVIII wieku według projektu Giovanniego Simonettiego. W 1785 roku świątynia została poddana modernizacji podczas której zyskała m.in. wieżę z kopułą.
• Katedra Francuska (Französischer Dom) - jest to jeden z dwóch byłych kościołów na placu Gendarmenmarkt (Plac Żandarmerii), który wybudowany został w latach 1701–1705 przez wspólnotę hugenotów. Świątynia wzorowana była na zniszczonym kościele hugenotów w Charenton-Saint-Maurice we Francji. W 1785 roku kościół został poddany modernizacji podczas której zyskał m.in. wysoką wieżę. Obecnie w świątyni ma swoją siedzibę Muzeum Hugenotów. Dla gości udostępniona jest także platforma widokowa oraz restauracja.
• Zegar Urania (Urania–Weltzeituhr) - jest to symboliczny zegar pokazujący aktualny czas w 24 strefach czasowych. Oddano go do użytku w 1969 roku jako jeden z elementów gruntownej przebudowy i modernizacji Alexanderplatz. Zagar ma formę dwudziestoczterościanu osadzonego na metalowej podstawie, którą wieńczy ażurowy model Układu Słonecznego. Obecnie stanowi on popularnie miejsce spotkań.
• Pomnik Pomordowanych Żydów Europy (Denkmal für die ermordeten Juden Europas) - jest to pomnik upamiętniający zagładę Żydów podczas II wojny światowej (Holocaust-Mahnmal). Wybudowano go w latach 2003-2005 za sprawą inicjatywy którą zapoczątkowali niemiecki historyk Eberhard Jäckel (1929-2017) oraz niemiecka dziennikarka Lea Rosh. Cały kompleks składa się z 2710 bloków (po jednym na każdą stronę Talmudu)) tworzących labirynt oraz usytuowanej pod ziemią sali wystawowej.

Muzea w Berlinie

• Muzeum Pergamońskie (Pergamonmuseum) - znajduje się na Wyspie Muzeów przy ulicy Bodestraße 1-3 i prezentuje bogate zbiory sztuki starożytnej z całego świata. Najważniejszym eksponatem placówki jest wierna rekonstrukcja monumentalnego Ołtarza Pergamońskiego. Wybudowano go w latach 180-160 p.n.e. z inicjatywy króla Eumenesa II dla upamiętnienia zwycięstwa nad Galatami. Ołtarz zaliczany jest do szczytowych osiągnięć sztuki hellenistycznej. Jego architektura miała znaczący wpływ na na inne obiekty tego typu, jak np. ołtarz Ateny w Priene czy ołtarz Artemidy w Magnezji nad Meandrem. W muzeum obejrzeć można także rekonstrukcję rzymskiej Bramy Targowej, słynną Bramę Isztar z Babilonu z czasów panowania króla Nabuchodonozora II, fasadę pałacu Mszatta z Jordanii czy Mihrab z Kaszanu (średniowieczna nisza modlitewna).
• Muzeum im. Bodego (Bodemuseum) - mieści się w neobarokowym budynku na Wyspie Muzeów przy ulicy Bodestraße 1-3 i prezentuje bogate zbiory malarstwa oraz rzeźby. Placówka założona została w 1904 roku i nazwana została na cześć cesarza Fryderyka III Hohenzollerna (1831-1888), Muzeum Cesarza Fryderyka. Obecną nazwę muzeum otrzymało w połowie XX wieku na cześć pierwszego dyrektora generalnego berlińskich muzeów królewskich Wilhelma von Bode (1845-1929). W placówce obejrzeć można m.in. tu prace takich artystów Donatello, Verrocchio czy Bernini.
• Stare Muzeum (Altes Museum) - mieści się w zaprojektowanym przez Karla Friedricha Schinkela XIX-wiecznym klasycystycznym gmachu na Wyspie Muzeów przy ulicy Bodestraße 1-3 i prezentuje bogate zbiory sztuki etruksiej, greckiej i rzymskiej. Placówka założona została na polecenie pruskiego króla Fryderyka Wilhelma III z myślą o udostępnieniu zbiorów sztuki antycznej szerszej publiczności. Wchodząc do muzeum natrafiamy na przedsionek ozdobiony 18 jońskimi kolumnami oraz rotundę wzorowaną na rzymskim Panteonie. Obejrzeć można tu m.in. bogate zbiory rzeźby antycznej a także kolejcę artefaktów jakie udało się odnaleźć podczas prac archeologicznych jakie prowadzone były na terenie starożytnego egipskiego miasta Tell el-Amarna.
• Nowe Muzeum (Neues Museum) - znajduje się na Wyspie Muzeów przy ulicy Bodestraße 1-3 i prezentuje bogate zbiory archeologiczne z czasów prehistorycznych, starożytnych oraz wczesnego średniowiecza. Placówka założona została w 1828 roku z inicjatywy niemieckiego przyrodnika i podróżnika Alexandera von Humboldta (1769-1859). Większość eksponatów muzealnych pochodziła z kolekcji królów pruskich. Placówka podzielona jest na dwie sekcje: Muzeum Egipskie z Kolekcją Papirusów (Ägyptisches Museum und Papyrussammlung) oraz Muzeum Prehistorii (Museum für Vor- und Frühgeschichte) z kolekcją sztuki antycznej. Jednym z najcenniejszych eksponatów jest bardzo dobrze zachowane popiersie egipskiej królowej Nefertiti z 1340 roku p.n.e. Ponadto obejrzeć tu można także m.in. pochodzący z epoki brązu tzw. berliński "złoty kapelusz", posąg chłopca z rzymskiego Xanten, kolekcję egipskich sarkofagów, kopię stropu ze świątyni ptolemejskiej w Denderze czy tzw. "Berlińską Zieloną Głowę" (wykonany w starożytnym Egipcie rzeźba głowy mężczyzny).
• Stara Galeria Narodowa (Alte Nationalgalerie) - mieści się w XIX wiecznym klasycystycznym gmachu na Wyspie Muzeów przy ulicy Bodestraße 1-3 i prezentuje XIX-wieczne malarstwo oraz rzeźbę. Obejrzeć można tu m.in. niemiecki realizm i impresjonizm z lat 1850-1880, prace niemieckiego romantycznego malarza Caspara Davida Friedricha (1774-1840) czy kolekcję rzeźby klasycystycznej.
• Nowa Galeria Narodowa (Neue Nationalgalerie) - znajduje się przy Kulturforum przy ulicy Potsdamer Straße 50 i prezentuje głownie sztukę z XX wieku. Spektakularny, przeszklony budynek muzeum zaprojektowany został w latach sześćdziesiątych XX wieku przez niemieckiego architekta Ludwiga Miesa van der Rohe i jest uznawany za przykład modernizmu. W galerii prezentowane są m.in. dzieła niemieckiego ekspresjonizmu, malarstwo Bauhausu czy prace grup artystycznych COBRA, "Spur" i Zero.
• Galeria Malarstwa w Berlinie (Gemäldegalerie) - znajduje się na terenie nowoczesnego centrum kultury znanego jako Kulturforum przy ulicy Stauffenbergstraße 40 i poświęcone jest głównie malarstwu niemieckiemu i europejskiemu z przełomu XIII–XIX wieku. Placówka szczyci się jednym z znajwiększych zbiorów dzieł malarstwa ziem dawnego Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Trzon kolekcji stanową prace artystów szkoły kolońskiej z XIV-XVI wieku. Do najwybitniejszych dzieł należą m.in. dyptyk z Madonną i Dzieciątkiem oraz Ukrzyżowaniem, wieloobrazowy Żywot Chrystusa, Madonna w ogrodzie zamkniętym, czy Pokłon Trzech Króli Mistrza Ołtarza Akwizgrańskiego. Ponadto obejrzeć można tu prace takich malarzy jak m.in. Albrecht Dürer, Lucas Cranach, Rafael Santi, Tycjan, Caravaggio, Peter Paul Rubens, Rembrandt czy Johannes Vermeer. Berlińska Galeria Malarstwa jest jednym najważniejszych muzeów sztuki w Niemczech, której zbiory należą do największych na świecie. W tym samym gmachu obok Galerii Malarstwa znajduje się także Gabinet Rycin (Kupferstichkabinett) oraz Biblioteka Sztuki).
• Niemieckie Muzeum Szpiegów (Deutsches Spionagemuseum) - znajduje się przy Leipziger Platz 9 i poświęcone jest historii szpiegostwa począwszy od czasów starożytnych aż po dzień dzisiejszy. Placówka założona została w 2015 roku przez byłego dziennikarza Franza-Michaela Günthera. Kolekcja obejmuje przeszło 1000 eksponatów z czego około 300 jest wystawionych jest dla publiczności. Obejrzeć można tu m.in. szpiegowskie aparaty fotograficzne (m.in. w szmince do ust), różnego rodzaju urządzenia podsłuchowe (np. mikrofony w biustonoszu), kamery szpiegowskie, "strzelające długopisy", maszynę szyfrującą Enigma, makietę Mostu Glienicke (miejsce wymiany szpiegów pomiędzy ZSRR a USA w czasie zimnej wojny) czy oryginalne rekwizyty z filmów Jamesa Bonda.
• Archiwum Bauhausu (Bauhaus-Archiv) - znajduje się przy ulicy Klingelhöferstraße 14 i zajmuję się dokumentowaniem oraz prezentowaniem różnego rodzaju pamiątek i eksponatów związanych z dziedzictwem Szkoły Bauhaus (uczelnia artystyczno-rzemieślnicza założona w 1919 roku w Weimarze z połączenia Akademii Sztuk Pięknych i Szkoły Rzemiosł Artystycznych). Kolekcja obejmuje m.in. architekturę, sztukę użytkową: meble, ceramikę, wyroby z metalu, tekstylia, a także fotografię, grafikę i teatr. Obejrzeć można tu dzieła znanych wykładowców Bauhausu, m.in.: Josefa Albersa, Lyonela Feiningera, Waltera Gropiusa, Lászla Moholyego-Nagya, Johannesa Ittena, Wassilego Kandinskiego, Paula Klee, Ludwiga Mies van der Rohe czy Oskara Schlemmera.
• Museum für Gegenwart - mieści się w murach dawnego Dworca Hamburskiego (Hamburger Bahnhof) i prezentuje gównie sztukę współczesną. Wśród wystawionych zbiorów znajdują się m.in. dzieła Josepha Beuysa, Anselma Kiefera, Roya Lichtensteina, Richarda Longa, Andy'ego Warhola czy Bernda Koberlinga. Muzeum wystawia też część zbiorów pochodzących z Nowej Galerii Narodowej.
• Muzeum Rzemiosła Artystycznego (Kunstgewerbemuseum) - mieści się w Pałacu Köpenick przy ulicy i prezentuje jedną z największych na świecie kolekcję dzieł rzemiosła artystycznego. Placówka założona została w 1868 roku jako Deutsches Gewerbe-Museum gdzie prezentowane były eksponaty wystawione rok wcześniej na Wystawie Światowej w Paryżu. Obecnie trzon kolekcji stanowią dzieła metaloplastyki (złotnictwa, ludwisarstwa, konwisarstwa), wyroby ze szkła, emalii, kości słoniowej, ceramiki, porcelany oraz bogate zbiory mebli. Ponadto prezentowane są tu również dawne i współczesne przedmioty i dzieła codziennego użytku. Do najcenniejszych eksponatów należą m.in. XVII-wieczny puchar nautilus z herbem opata Aleksandra Kęsowskiego, XI-wieczny krzyż relikwiarzowy, XVII-wieczne puchary puklowane, XII-wieczny relikwiarz "kopułowy", pochodząca z 1510 roku figura relikwiarzowa Madonny z Dzieciątkiem czy Krzyż Welfów. Części eksponatów prezentowanych jest na terenie Kulturforum.
• Muzeum NRD (DDR Museum) - znajduje się przy ulicy Karl–Liebknecht– s. 1 i poświęcone jest życiu i kulturze dnia codziennego byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD). Obejrzeć można tu wierne rekonstrukcje mieszkań z czasów komunistycznych, pokój przesłuchań Stasi czy cele więzienne. W placówka nawiązuje do zjawiska tęsknoty za czasami Niemieckiej Republiki Demokratycznej określanej obecnie terminem Ostalgia - pochodzącym od złożenia słów Ost (wschód) oraz Nostalgie (nostalgia).
• Muzeum Stasi (Stasi-Museum) - mieści się w dawnej siedzibie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (Stasi) przy ulicy Ruschestraße 103 i zajmuje się dokumentacją oraz prezentowanie pamiątek po dawnym systemie politycznym byłej NRD. Centralnym punktem całego kompleksu jest "Dom 1", w którym znajdowało się biuro ministra bezpieczeństwa państwowego, Ericha Mielkego (1907-2000).
• Muzeum Berggruen (Museum Berggruen) - znajduje się przy ulicy Schloßstraße 1 i poświęcone jest głownie twórczości Pabla Picassa oraz twórców klasycznej awangardy. Placówka stanowi oddział Galerii Narodowej w Berlinie. Muzeum otwarte zostało w 1996 roku z inicjatywy kolekcjonera sztuki i handlarza Heinza Berggruena, który sprzedał swoją kolekcję Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kultury za kwotę 253 milionów marek. Z upływem lat Berggruen przekazywał muzeum kolejne eksponaty, m.in. gwasz Picassa "Nu Jaune czy rzeźbę Alberta Giacomettiego, Stojąca kobieta III. Oprócz bogatej kolekcji Picassa obejrzeć można tu także dzieła takich artystów jk m.in. Paul Klee, Henri Matisse czy Georges Braque.
• Muzeum Fotografii (Museum für Fotografie) - mieści się w neoklasycystycznym budynku przy ulicy Jebensstraße 2 i prezentuje bogatą kolekcję fotografii począwszy od XIX wieku aż do współczesności. Trzon kolekcji stanowią prace fotografa mody Helmuta Newtona. Oprócz zdjęć obejrzeć to można także rekonstrukcję jego biura w Monte Carlo a także prywatny samochód. Placówka regularnie organizuje także wystawy czasowe.
• Muzeum Historii Naturalnej (Museum für Naturkunde) - znajduje się przy ulicy Invalidenstrasse 43 i prezentuje eksponaty z takich dziedzin nauki jak m.in. zoologia, paleontologia czy mineralogia. Jest to największe muzeum historii naturalnej w Niemczech w którym zgromadzono blisko 30 milionów eksponatów. Główną atrakcją jest monumentalny szkielet brachiozaura, jednego z największych i najbardziej znanych roślinożernych dinozaurów. Jest to największy zrekonstruowany i złożony szkielet dinozaura na świecie. Ponadto zobaczyć tu można także m.in. skamieniały okaz wczesnego ptaka z rodzaju Archaeopteryx, największe bryły bursztynu na świecie, bogatą kolekcję minerałów czy makiety wymarłych zwierząt jak kwagga właściwa, wilk workowaty czy ptak dodo.
• Muzeum Etnologiczne (Ethnologisches Museum) - znajduje się na terenie Forum Humboldtów w murach Zamku Berlińskiego na Wyspie Muzeów i prezentuje bogate zbiory przedmiotów i artefaktów kultur pozaeuropejskich. Placówka szczyci się jedną z największych na świecie kolekcji dzieł sztuki i kultury spoza Europy. Muzeum założone zostało w 1873 roku a dla szerszej publiczności udostępniono je w 1886 roku jako Królewskie Muzeum Etnologii. Wystawy poświęcone są m.in. kulturze Azteków, kulturze Majów, kulturze Cotzumalguapa, różnorakich kultur indyjskich czy sztuce ludowej Dalekiego Wschodu. Obejrzeć można tu m.in. fragmenty tkanin ze starożytnego Peru, rzeźbę bóstwa Sope z Nukuoro (atol położony w Mikronezji), statuetkę kacyka Quimbaya z terenów obecnej Kolumbii, płaszcz z piór króla Kamehamehy z Hawajów, siedzibę Klubu Mężczyzn Belau, kolekcję katamaranów z Tonga, fragmenty drewnianych pałaców z Gabonu, statuetki z terakoty z dworu Ife czy płaskorzeźby z brązu i mosiądzu z królestwa Beninu (obecnie Nigeria).
• Muzeum Sztuki Azji (Museum für Asiatische Kunst) - znajduje się na terenie Forum Humboldtów w murach Zamku Berlińskiego na Wyspie Muzeów i prezentuje bogate zbiory sztuki z południowej, południowo-wschodniej i centralnej Azji. Obejrzeć można tu m.in. posąg Buddy z przełomu VII i VIII wieku, pochodzący z IX stulecia posąg boga Wisznu, kolekcję rzeźby indyjskiej, ceremonię parzenia herbaty w pokoju japońskim z Tokonomą czy wystawę z porcelaną z czasów dynastii Ming.
• Muzeum Kultur Europejskich (Museum Europäischer Kulturen - MEK) - znajduje się na terenie kompleksu muzealnego Dahlem przy ulicy Arnimallee 25 i prezentuje ekspozycje z przedmiotami codziennego użytku oraz sztukę użytkową mieszkańców różnych krajów Europy począwszy od XVIII wieku aż po czasy współczesne. W muzeum zobaczyć można wystawy poświęcone mniejszości etnicznych w Europie, w tym Samów i Tatarów Krymskich. Obejrzeć można tu m.in. dwunastometrową ruchomą Szopkę Bożonarodzeniową z 328 figurami autorstwa Maxa Vogela, bogato zdobiony dawny drewniany wóz sycylijski (carrettu sicilianu), wenecką gondolę, bogatą kolekcję biżuterii, dawne fotografie czy pierwszą pigułkę antykoncepcyjną jaka wprowadzona została w 1961 roku w Europie.
• Muzeum Brücke (Brücke-Museum) - znajduje się przy ulicy Bussardsteig 9 i zajmuje się dokumentowaniem oraz prezentacją spuścizny działającej w latach 1905–1913 drezdeńskiej grupy artystycznej "Die Brücke" (Most) skupiającej malarzy awangardy. Placówka otwarta została w 1967 roku z inicjatywy Karla Schmidt-Rottlufa, który przekazał kolekcję swoich dzieł w tym także te, które zostały ocalone od zniszczenia w akcji "sztuki zdegenerowanej". Zbiory muzeum liczą około 400 obrazów i rzeźb oraz kilka tysięcy rysunków, grafik i akwarel artystów należących do grupy "Die Brücke" i stanowią największą kolekcję sztuki niemieckiego ekspresjonizmu.
• Muzeum Instrumentów Muzycznych (Musikinstrumentenmuseum) - znajduje się przy Kulturforum przy ulicy Ben-Gurion-Straße i zajmuje się gromadzeniem oraz prezentacja instrumentów muzycznych jakie używane były począwszy od XVI wieku aż po czasy obecne. Placówka założona została w 1888 roku na bazie kolekcji niemieckiego muzykologa Philippa Spitta i węgierskiego skrzypka Josepha Joachima. Obejrzeć można tu m.in. wyprodukowane w 1929 roku przez firmę Rudolph Wurlitzer Company piszczałkowe organy kinowe (największe w Europie), klawesyn należący (prawdopodobnie) do Johanna Sebastiana Bacha, XIX-wieczny fortepian typu lira (Giraffe piano), skrzypce wykonane przez wybitnego włoskiego lutnia Antonio Stradivariego (1644-173), XVII-wieczny klawesyn typu flamandzkiego Ruckers, wspaniałe fortepiany marki C. Bechstein, Organy Hammonda czy kolekcję barokowych instrumentów dętych. Na terenie placówki znajduje się także sala koncertowa Curt-Sachs-Saal, w której regularnie odbywają się koncerty.
• Muzeum Żydowskie (Jüdisches Museum) - znajduje się przy ulicy Lindenstraße 9-14 zajmuje się dokumentowaniem relacji żydowsko-niemieckich na terenie Berlina. Cały kompleks składa się z dawnego budynku sądowego (Kollegienhaus) oraz specjalnie wybudowanego nowoczesnego gmachu zaprojektowanego przez znanego amerykańskiego architekta Daniela Libeskinda. Swoim wyglądem budowla nawiązuje do kształtu ściśniętej, nieregularnej gwiazdy. Przez budynek przebiega wertykalnie pięć przestrzeni nazywanych Voids, których ściany wykonane są z surowego betonu. W jednej z nich umieszczono kolekcję rzeźb Menaszego Kadiszmana przedstawiających metalowe ludzkie twarze, z ustami otwartymi do krzyku. W sąsiedztwie muzeum znajduje się także "ogród wypędzenia" (Garten des Exils) z 48 betonowymi słupami (w formie donic) wypełnionych ziemią z Izraela.
• Niemieckie Muzeum Techniki (Deutsches Technikmuseum) - znajduje się przy ulicy Trebbiner Straße 9 i prezentuje liczne ekspozycje dokumentujące historię nauki. W swoim obecnym kształcie placówka powstała w 1982 roku na bazie zbiorów Królewskiego Muzeum Transportu i Konstrukcji (Königliches Verkehrs- und Baumuseum). Obejrzeć tu można m.in. zabytkowe XIX-wieczne lokomotywownie, wagon należący do ostatniego niemieckiego cesarza Wilhelma II, zbudowany w 1913 roku niemiecki samolot pionierski Jeannin Stahltaube, replika komputera Z1 z 1936 roku czy bogatą kolekcję samochodów i motocykli. Na dachu głównego budynku muzeum umieszczono amerykański samolot Douglas C-47 Skytrain.
• Muzeum Historii Berlina (The Story of Berlin) - znajduje się przy ulicy Kurfürstendamm 207-208 i prezentuje multimedialne ekspozycje dokumentujące 800-letnią historię Berlina. Obejrzeć tu można m.in. fragmenty dzielącego miasto w czasach komunistycznych na dwie części Muru Berlińskiego (Berliner Mauer), prywatny samochód przywódcy NRD Ericha Honeckera czy wybudowany w latach siedemdziesiątych XX wieku betonowy bunkier przeciwatomowy.
• Muzeum Käthe Kollwitz (Käthe-Kollwitz-Museum) - mieści się w budynku teatru należącego do Pałacu Charlottenburg i poświęcone jest Käthe Kollwitz (1867-1945), która przez ponad 50 lat mieszkała i pracowała w Berlinie. Była ona pierwszą kobietą która stała się członkiem Pruskiej Akademii Sztuk Pięknych. W muzeum obejrzeć można około 200 prac artystki (rysunki, grafiki oraz rzeźby). Trzon kolekcji stanowi seria autoportretów Käthe oraz słynna seria drzeworytów o wojnie.
• Muzeum Policji (Polizeihistorische Sammlung) - znajduje się przy Platz d. Luftbrücke 6 i prezentuje ekspozycje obrazujące historię berlińskiej policji. Obejrzeć można tu m.in. dawne mundury, broń oraz różnego rodzaju przedmioty wykorzystywane podczas śledztw. Dodatkową atrakcją jest kolekcja berlińskich pojazdów policyjnych jakie wykorzystywane były w latach 50. i 60. XX wieku.
• Muzeum Dzielnicy Marzahn-Hellersdorf (Bezirksmuseum Marzahn-Hellersdorf) - mieści się w dwóch budynkach przy ulicy Alt-Marzahn 51 i Alt-Marzahn 55 i prezentuje historię dzielnicy Marzahn-Hellersdorf oraz jej części: Biesdorf, Hellersdorf, Kaulsdorf, Mahlsdorf i Marzahn. Placówka organizuje także często różnego rodzaju wystawy czasowe.
• Muzeum Hugenotów (Hugenottenmuseum) - mieści się w Katedrze Francuskiej przy placu Gendarmenmarkt i prezentuje ekspozycje obrazujące wkład wspólnoty hugenotów w państwowość, sztukę, naukę oraz życie rodzinne Berlina i Brandenburgii. Pojawili się oni w Berlinie w 1685 roku po odwołaniu przez Ludwika XIV edyktu nantejskiego nadającego wcześniej hugenotom nadane prawa do wolności politycznej. W placówce udokumentowano także historię budowy katedry oraz przylegającego do niej kościoła Friedrichstadtkirche.

Ciekawostki

• Jednym z symboli Berlina jest niedźwiedź, który - podobnie jak sama nazwa miasta - wywodzi się od nazwiska, Albrechta Niedźwiedzia (Albrecht der Bär), którzy zarządzał miastem w XII stuleciu;
• Symbolem Berlina jest czarny niedźwiedź na białej tarczy, który znajduje się zarówno na herbie, jak i fladze miasta;
• W Berlinie znajduje się przeszło 200 różnego rodzaju placówek muzealnych i galerii;
• W Berlinie funkcjonują aż 3 opery i blisko 150 teatrów;
• Na terenie Berlina znajduje się około 1700 mostów (więcej niż w Wenecji);
• Najdłuższa ulica w Berlinie ma blisko 12 km długości, a najkrótsza liczy sobie zaledwie 16 metrów;
• Najstarsza restauracja w Berlinie, Zur letzten Instanz funkcjonuje od 1621 roku;
• Każdego dnia w Berlinie konsumowane jest blisko 60 ton mięsa Döner Kebab;
• Berlin był jednym z pierwszych miast na świecie, które zdecydowały się na wprowadzenie zakazu palenia w miejscach publicznych;
• W Berlinie urodził się znany polski polityk, dziennikarz i wieloletni dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Jan Nowak-Jeziorański.