Twierdza Klis (Tvrđava Klis)

Klis to niewielka miejscowość w Chorwacji, położona w środkowej Dalmacji w odległości około 10 km w kierunku północno-wschodnim od Splitu. Miasto usytuowane jest w malowniczej przełęczy pomiędzy grzbietem górskim Mosor i górami Kozjak. Przesmyk ten już od czasów starożytnych wykorzystywany był jako dogodna przeprawa łącząca wybrzeże Adriatyku (a później Split) z pozostałą częścią kontynentu. To strategiczne położenie docenili Rzymianie, którzy wybudowali tu jedną ze swoich warownych twierdz zwaną Kleisa (Klucz). Po upadku Cesarstwa twierdza została zdobyta i zajęta przez Bizancjum, a później królów węgiersko-chorwackich. W rękach tych ostatnich pozostawała przez kolejne dwa stulecia stając się jednym ważniejszych ośrodków nowo utworzonego państwa. Pod koniec XI wieku Klis został przejęty przez Węgrów, którzy wykorzystywali ją do walki z najeżdżającymi te tereny Turkami. Najbardziej znanym z tego okresu dowódcą był kapitan Petar Kruzic, który przez blisko 25 lat skutecznie odpierał wszystkie próby zdobycia warowni. Ostatecznie po jego śmiecri w 1537 roku twierdza została zdobyta przez oddziały osmańskie. Pod rządami Turków forteca została gruntownie przebudowana i dodatkowo wzmocniona, a na jej dziedzińcu wybudowano meczet. W 1648 roku w czasie długich i zaciętych wojen pomiędzy Republiką Wenecką a Imperium osmańskim podczas jednego z oblężeń twierdza została przejęta przez Wenecjan. Był to jeden z ich największych sukcesów w czasie Wojny Kandyjskiej (1645-1669). Bardzo szybko warownia została odbudowana ze zniszczeń i ponownie ufortyfikowana. W rękach Wenecjan Klis pozostawał aż do końca XVIII wieku, kiedy to nastąpił ostateczny upadek Republiki. Wtedy to twierdza wraz z większością posiadłości weneckich została wcielona do Austrii. W latach 1805-1813 Klis należał do Francuzów, a po Kongresie Wiedeńskim tereny te przyznano Habsburgom, którzy władali tu aż do końca I wojny światowej. Po wojnie Klis wcielono w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (obecnie Chorwacja). Obecnie zabezpieczone i częściowo odrestaurowane ruiny twierdzy stanowią jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych regionu. Po dziś dzień zachowały się tu wszystkie bramy wejściowe, kościół św. Wita (dawny meczet), pochodzący z czasów weneckich Dom Rektora, oraz stanowiska strzelnicze w których obejrzeć można dawne armaty. Z murów fortecy rozpościerają się przepiękne widoki na góry Mosor, Split oraz wybrzeże Adriatyku.