Oslo

Oslo to stolica i zarazem największe miasto Norwegii, położone w południowej części kraju nad fiordem Oslofjord. Założone zostało w 1048 roku przez ówczesnego króla Norwegii - Haralda III Srogiego (1015-1066). Jakiś czas później jego syn, Olaf Kyrre założył w Oslo biskupstwo i polecił wybudować katedrę. Pod koniec XIII wieku Haakon V Długonogi wybudował w mieście nad brzegiem zatoki zamek, przeniósł się do niego i ogłosił Oslo stolicą państwa. W kolejnych wiekach warownia była sukcesywnie powiększana i rozbudowywana. W 1349 roku straszliwa epidemia dżumy zdziesiątkowała mieszkańców miasta i całego kraju zabijając blisko połowę ludności. Pod koniec XIV stulecia Norwegia uzależniła się od Danii co spowodowało spadek znaczenia Oslo jako ośrodka politycznego i gospodarczego w regionie. W 1624 roku miasto zostało niemal doszczętnie strawione przez pożar. Z rozkazu Chrystiana IV Oldenburga centrum Oslo przesunięte zostało bardziej na wschód w okolice zamku Akershus i dopiero tu odbudowane. Wtedy też zmieniona została nazwa miasta na Christianię, która funkcjonowała aż do 1925 roku, kiedy to w wyniku referendum powrócono do starej nazwy. W XVII wieku twierdza została przebudowa w okazałą renesansową rezydencję. Mimo to funkcje obronne spełniała aż do XIX wieku. Dziś obok wybudowanego w latach 1824-1848 Pałacu Królewskiego, stanowi ona jeden z najcenniejszych zabytków miasta. Największy rozwój gospodarczy i kulturalny Oslo nastąpił dopiero w drugiej połowie XX wieku. Wtedy to stało się ono ważnym międzynarodowym portem oraz znaczącym ośrodkiem handlowym. Obecnie Oslo liczy przeszło 670 tysięcy mieszkańców. Cała aglomeracja zaś, blisko 1,5 milionów co oznacza, że skupia ponad jedną czwartą całej populacji Norwegii.

Zwiedzanie

Oslo nie może pochwalić się szczególnie ciekawymi zabytkami, ale posiada za to bardzo bogatą ofertę muzeów i galerii. Za najciekawsze uznać można m.in. Narodowe Muzeum Sztuki, Architektury i Projektowania, które powstało w 2003 roku z połączenia czterech dotychczasowych muzeów: Galerii Narodowej (Nasjonalgalleriet), Muzeum Sztuki Współczesnej (Museet for samtidskunst), Muzeum Architektury (Nasjonalmuseet – Arkitektur) oraz Muzeum Sztuki Użytkowej (Kunstindustrimuseet). Najciekawsza część miasta skupia się wokół reprezentacyjnej ulicy Karl Johans gate, która uważana jest za najpiękniejszą w całej Norwegii. Ciągnie się ona od głównej stacji kolejowej Oslo Sentralstasjon aż do ogrodów Pałacu Królewskiego. Ciekawym miejscem, chętnie odwiedzanym przez turystów jest także usytuowany w centrum miasta plac Stortorvet. Znajduje się przy nim katedra, barokowy Zajazd Stortorvets oraz pomnik Chrystiana IV Oldenburga. Po obejrzeniu najważniejszych zabytków warto poświęcić trochę czasu na półwysep Bygdøy gdzie znajduje się kilka niezwykle ciekawych muzeów (m.in. Muzeum Kon-Tiki czy Muzeum Łodzi Wikingów). Kolejną ciekawą atrakcją jest usytuowany poza centrum Park Vigelanda (Vigelandsparken), który stanowi on część większego parku Frogner (Frognerparken). Idea kompleksu parkowego zrodziła się w 1907 roku, kiedy to wybitny norweski norweski rzeźbiarz Gustav Vigeland (1869-1943) otrzymał od władz miasta zamówienie na projekt fontanny. Po jej ukończeniu projekt nie został zamknięty i artysta stworzył kolejne rzeźby oraz ozdobny most łączący brzegi stawu w parku. Dziś na terenie parku znajduje się przeszło 200 rzeźb z kamienia, brązu i kutego żelaza przedstawiających łącznie prawie 600 postaci. Najciekawszą z nich jest monumentalna przeszło 17 metrowa walcowata kolumna zwana Monolitem (Monolitten) na którą składa się 121 nagich ciał ludzkich (jedna z nich stanowi autoportret artysty).

Twierdza Akershus

Początki zamku w Oslo sięgają ostatniej dekady XIII wieku, kiedy to po jednym z najazdów zbuntowanego norweskiego szlachcica Alva Erlingssona na miasto, ówczesny król Norwegii, Haakon V Długonogi (Hakon V Magnusson) polecił wybudować tu kamienną warownię. Usytuowano ją w strategicznym miejscu bezpośrednio nad brzegiem morza. Po raz pierwszy w bitwie warownia została wykorzystana już w 1306 roku. W kolejnych stuleciach zamek służył kolejnym władcom Norwegii odpierając skutecznie wszelkie wrogie ataki. Po pożarze jaki nawiedził Oslo w 1624 roki król zjednoczonej Danii i Norwegii, Chrystian IV Oldenburg zdecydował się odbudować miasto, leżące do tej pory nieco na wschód od fortecy, właśnie w jej pobliżu. Obecnie twierdza stanowi jedną ciekawszych atrakcji turystycznych stolicy Norwegii. W jej murach ma siedzibę szereg muzeów o charakterze militarnym a z jej murów rozpościera się przepiękna panorama miasta oraz zatoki.

Pałac Królewski

Pałac Królewski (Det Kongelige Slott) to oficjalna siedziba norweskich monarchów i zarazem jeden z najbardziej charakterystycznych budynków stolicy Norwegii. Wzniesiony został na malowniczym wzgórzu Bellevuehoyden w latach 1825-1849 według projektu norweskiego architekta Hansa Ditleva Franciscusa Linstowa. Jest to klasycystyczny, trzykondygnacyjny gmach rozplanowany na planie litery U. Całkowita powierzchnia pałacu wynosi przeszło 17 tysięcy m2, z czego około tysiąca zajmują pokoje królewskie. Wokół pałacu rozciąga się malowniczy park (Slottsparken), w którym znajduje się kilka pomników (m.in. pomnik Karola III Jana). Obecnie w pałacu mieszka król z małżonką, dlatego nie wszystkie jego pomieszczenia są udostępnione zwiedzającym. Codziennie o godzinie 13 przed pałacem odbywa się zmiana warty.

Katedra

Początki katedry w Oslo sięgają XII wieku, kiedy to ówczesny król Norwegii, Sigurd I Krzyżowiec polecił wybudować tu pierwszą świątynię. Kościołowi nadano wezwanie św. Hallvarda. Kiedy w 1624 roku król Chrystian IV Oldenburg postanowił przesunąć miasto dalej na zachód, w okolice twierdzy Akershus wybudowano nową świątynię i nadano jej imię Świętej Trójcy. Niestety niespełna pół wieku później została ona doszczętnie strawiona przez pożar. Obecna barokowa katedra wybudowana została w 1697 roku. Do jej budowy użyto sprowadzonej z Holandii czerwonej cegły. W katedrze odbywają się koronacje i śluby królów norweskich.

Pozostałe Zabytki Oslo

• Ratusz - budynek w którym mają swą siedzibę władze miasta Oslo wzniesiony został w latach 1931-1950. Gmach reprezentuje styl w architekturze zwany funkcjonalizmem i znany jest z bagatych dekoracji, stworzonych przez wybitnych norweskich artystów. W jego wnętrzu warto zwrócić uwagę na murale ukazujące historię Norwegii. Każdego roku (począwszy od 1990 roku) w głównej sali Ratusza organizowana jest ceremonia wręczania Pokojowej Nagrody Nobla.
• Budynek Parlamentu (Stortingsbygningen) - wzniesiony został w latach 1866-1860 według projektu znanego szwedzkiego architekta Emila Victora Langleta. Budynek reprezentuje styl neorenesansowy, łączący włoskie i skandynawskie tradycje. W latach pięćdziesiątych XX wieku gmach został częściowo przebudowany. Powstała wówczas m.in. modernistyczna, czteropiętrowa dobudówka.
• Kościół Świętej Trójcy (Trefoldighetskirken) - znajduje się w dzielnicy St. Hanshaugen i wybudowany został 1858 roku według projektu niemieckiego architekta Alexisa de Chateauneufa. We wnętrzu świątyni znajduje się wiele dzieł sztuki znanych i cenionych norweskich artystów takich jak m.in. Claus Jensen, Adolph Tidemand czy Frøydis Haavardsholm.

Muzea w Oslo

• Galeria Narodowa (Nasjonalgalleriet) - mieści się w neorenesansowym gmachu przy ulicy Universitetsgata 13 i prezentuje głównie zbiory sztuki norweskiej, a także skandynawskiej i europejskiej. Galeria założona została w 1837 roku jako pierwsze na terenie Norwegii publiczne muzeum sztuki. Obecnie placówka szczyci się największą w kraju kolekcją sztuki na którą składa się około 4,5 tysiąca obrazów, 900 rzeźb oryginalnych, 950 odlewów gipsowych, 17 tysięcy rysunków oraz 25 tysięcy grafik. Najcenniejszym eksponatem muzeum jest jedna z wersji znanego obrazu Edvarda Muncha pod tytułem "Krzyk". Namalowany został w 1893 roku i przedstawia współczesnego człowieka przeszytego bólem egzystencjalnym. Krajobraz w tle ukazuje fiord w pobliżu Oslo, widoczny ze wzgórza Ekeberg. Obraz należy do najbardziej znanych obrazów na świecie u uznawany jest także za arcydzieło ekspresjonizmu.
• Muzeum Sztuki Współczesnej (Museet for samtidskunst) - znajduje się przy ulicy Bankplassen 4 i prezentuje bogatą kolekcję norweskich i zagranicznych dzieł powstałych po 1945 roku i obejmujących takie gatunki jak: malarstwo, grafikę, rysunek, rzeźbę, instalację czy wideo. W skład wystawy wchodzą trzy stałe instalacje: Shaft Richarda Serry, Indre rom V Pera Inge Bjørlo i Søppelmannen - mannen som aldri kastet noe Ilyi Kabakova.
• Muzeum Architektury (Nasjonalmuseet – Arkitektur) - znajduje się przy ulicy Bankplassen 3 i prezentuje ekspozycje z dziełami dzieł architektury zarówno dawnej jak i współczesnej. Obejrzeć można tu m.in. liczne modele, szkice, rysunki czy fotografie.
• Muzeum Sztuki Użytkowej (Kunstindustrimuseet) - znajduje się przy ulicy St. Olavs gate 1 i prezentuje bogatą kolekcję rzemiosła, wzornictwa oraz sztuki użytkowej. Obejrzeć można tu m.in. ubiory (w tym królewskie), tekstylia, meble, wyroby ze srebra, szkło (w tym wyroby z huty szkła w Nøstetangen), ceramikę (zwłaszcza wyroby fajansowe z Herrebøe), design oraz rzemiosło artystyczne./li>
• Muzeum Muncha (Munch-museet) - znajduje się w dzielnicy Bjorvika przy Edvard Munchs Plass 1 i zajmuje się gromadzeniem oraz opracowywaniem zbioru dzieł wybitnego norweskiego malarza Edvarda Muncha (1863–1944). Placówka otwarta została w 1963 roku a do obecnej siedziby przeniesiona została w 2021 roku. Zasadniczą część muzealiów stanowi blisko 1100 obrazów, 4500 rysunków, 18 tysięcy grafik, kilka rzeźb oraz zdjęcia i osobiste pamiątki, które artysta zapisał w testamencie miastu Oslo.
• Muzeum Historyczne (Kulturhistorisk Museum) - znajduje się przy ulicy Frederiks gate 2 i prezentuje różnego rodzaju eksponaty i artefakty związane z działalnością człowieka na całym świecie. Jedną z ciekawszych kolekcji jest tu wystawa dotycząca epoki wikingów, która zawiera dużą liczbę broni, narzędzi, ozdób oraz najlepiej zachowany na świecie hełm wikiński (tzw. hełm z Gjermundbu). Ponadto obejrzeć można tu m.in. kolekcję norweskich antyków i monet (m.in. XI-wieczny grosz Olafa Świętego) oraz liczne znaleziska i artefakty pochodzące z Egiptu, Afryki czy Dalekiego Wschodu.
• Norweskie Muzeum Ludowe (Norsk Folkemuseum) znajduje się na na półwyspie Bygdøy i prezentuje kulturę ludową Norwegi. Obejrzeć tu można 155 budynków z różnych regionów Norwegii. Są tu m.in. tradycyjne wiejskie chaty, XVIII-wieczną zabudowę miejską, stację benzynową z pierwszej połowy XX wiek czy słynny XIII-wieczny kościół drewniany Gol stavkirke.
• Muzeum Norweskiego Ruchu Oporu (Norges Resistance Museum) - mieści się w kamiennych podziemiach starego budynku na terenie twierdzy Akershus przy ulicy Bygning 21 i prezentuje walkę Norwegów z niemieckim okupantem w czasie II wojny światowej (lata 1940-1945). Ekspozycja obejmuje około 25 tysięcy zdjęć a także pełną dokumentację norweskiego Dowództwa Sił Zbrojnych.
• Muzeum Sił Zbrojnych (Forsvarsmuseet) - mieści się w ceglanym budynku dawnego arsenału na tyłach twierdzy Akershus przy ulicy Bygning 62 i prezentuje historię militarną Norwegii od najdawniejszych czasów aż do czasów obecnych. Obejrzeć tu można m.in. dawne maszyny obronne (np. działo na saniach z XIX wieku) oraz rozległą makietę przedstawiającą działania taktyczne wojsk norweskich podczas bitwy o Narwik.
• Muzeum Kon-Tiki (Kon-Tiki Museet) - znajduje się na półwyspie Bygdøy przy ulicy Bygdoynesveien 36 i prezentuje ekspozycje związane z wyprawami norweskiego etnografa i podróżnika Thora Heyerdahla (1914-2002). Placówka założona została w 1950 roku by upamiętnić tu wyczyn Heyerdahla, który trzy lata wcześniej przemierzył Ocean Spokojny na własnoręcznie zbudowanej tratwie. Obejrzeć można tu m.in. oryginalne łodzie z ekspedycji Heyerdahla (tratwę Kon-Tiki i łódź Ra II), eksponaty z Wyspy Wielkanocnej, bogatą kolekcje fotografii, dzienniki, listy prywatne, manuskrypty książek oraz plany wypraw z lat 1937–2002, które w 2011 roku zostało wpisane na międzynarodową Listę UNESCO Pamięć Świata.
• Norweskie Muzeum Morskie (Norwegian Maritime Museum) - znajduje się na półwyspie Bygdøy przy ulicy Bygdoynesveien 37 i prezentuje eksozycje dotyczącące historii żeglugi oraz morskich wypraw. Obejrzeć można tu m.in. różnego rodzaju modele dawnych statków, sprzęt służący do połowów oraz liczne znaleziska z dna morza. Chlubą kolekcji jest statek Gjøa, który brał udział w jednej z wypraw Roalda Amundsena który jako pierwszy przepłynął przez Przejście Północno-Zachodnie w latach 1903–1906.
• Muzeum Statku Polarnego Fram (Frammuseet) - znajduje się na półwyspie Bygdøy przy ulicy Bygdoynesveien 39 i poświęcone jest historii norweskich odkryć i wypraw polarnych. Pierwotnym założeniem powstania muzeum była prezentacja statku polarnego "Fram", który był statkiem norweskich wypraw badawczych do Arktyki i Antarktyki. W późniejszym czasie wybudowano obok drugi budynek muzeum, gdzie wystawiona została wyremontowana "Gjøa" – pierwszy statek, który przepłynął przez Przejście Północno-Zachodnie w latach 1903–1906. Oba gmachy połączone zostały podziemnym przejściem. Dziś obok statków badawczych prezentowane są dokumenty, przedmioty i pamiątki związane z historią ekspedycji polarnych na pokładzie "Gjøa" i "Maud", wyprawy na biegun północny wodnosamolotami N24 i N25, lotu nad biegunem sterowcem "Norge" oraz ekspedycji Johna Franklina, Henry'ego Larsena i Eivinda Astrupa.
• Muzeum Narciarstwa (Skimuseet) - mieści się w budynku skoczni narciarskiej Holmenkollbakken (potocznie Holmenkollen) przy ulicy i prezentuje historię i rozwój sportów zimowych począwszy od malowideł naskalnych z epoki kamienia, przez narty używane przez wikingów, aż po czasy obecne. W placówce obejrzeć można m.in. oraz sprzęt jaki używali w czasie swoich wypraw Roald Amundsen (1872-1928) czy Fridtjof Nansen (1861-1930). Dodatkową atrakcją jest tu wjazd windą na wieżę skoczni.
• Muzeum Henryka Ibsena (Ibsen Museet) - znajduje się przy ulicy i poświęcone jest życiu i twórczości norweskiego dramaturga Henryka Ibsena. W placówce wiernie zrekonstruowano wnętrze domu pisarza, w którym mieszkał wraz z żona w latach 1895-1906.
• Centrum Pokojowej Nagrody Nobla (Nobels Fredssenter) - mieści się w dawnym budynku dworca kolejowego Oslo Vestbanestasjon przy ulicy Brynjulf Bulls plass 1 i zajmuje się popularyzacją wiedzy na temat nagrody oraz jej fundatora Alfreda Nobla. W placówce znajdują się portrety wszystkich laureatów Pokojowej Nagrody Nobla, w tym m.in. Lecha Wałęsy, Tenzina Gjaco (Dalajlamy), Michaiła Gorbaczowa czy Baracka Obamy. Muzeum regularnie organizuje także wysyawy czasowe.
• Muzeum Vigelanda (Vigelandmuseet) - znajduje się przy ulicy Nobels gate 32 i prezentuje liczne rzeźby, drzeworyty i rysunkami stworzone przez Gustava Vigelanda.
• Muzeum Łodzi Wikingów (Vikingskipshuset) - znajduje się na półwyspie Bygdoy przy ulicy Huk Aveny 35 i prezentuje liczące blisko 1000 lat najlepiej na świecie zachowane łodzie Wikingów.
• Muzeum Astrup Fearnley () - znajduje się przy ulicy i prezentuje prywatną kolekcję sztuki współczesnej. Obejrzeć można tu prace takich artystów jak m.in. Francis Bacon, Andy Warhol, Gerhard Richter, Cindy Sherman czy Damien Hirst. Placówka regularnie organizuje także wystawy czasowe.
• Norweskie Muzeum Techniki (Norsk Teknisk Museum) - znajduje się przy ulicy Kjelsåsveien 143 i prezentuje kolejne etapy rozwoju nauk technicznych na przestrzeni stuleci. Obejrzeć można tu m.in. pochodzący z połowy XX wieku oryginalny pasażerski samolot Caravelle, kolekcję starych samochodów, dawne maszy przemysłowe, silniki czy kolekcję zegarków. Większość ekspozycji ma charakter interaktywny, zwiedzający mogą sami przeprowadzać ciekawe eksperymenty.
• Muzeum Butelek (The Minibottle Gallery A/S) - znajduje się przy ulicy Kirkegaten 10 i prezentuje imponującą kolekcje przeszło 53 tysięcy różnego rodzaju butelek. Obejrzeć można tu m.in. buteleczki w kształcie Marylin Monroe, Elvisa Presleya, bohaterów serialu Dallas, Krzywej Wieży w Pizie czy Harley’a Davidsona. Ciekawostką jest tu blisko 3 metrowa butelka słynnej na całym świecie wódki Absolut.

Miasto-Tygrys

Przez mieszkańców Oslo nazywane jest "miastem tygrysa" (Tigerstaden). Określenie to miasto zawdzięcza słynnemu norweskiemu poecie, Bjørnstjerne Bjørnsonowi, który w swoim wierszu "Sidste Sang" z 1870 roku opisał walkę pomiędzy koniem i tygrysem. Tygrys był tu symbolem niebezpieczeństw czyhających w wielkim mieście, a koń jego przeciwieństwem, bezpiecznym życiem wiejskiej Norwegii. Od tego momentu, Oslo znane jest zarówno w świecie literackim, jak i w ogólnie rozumianej kulturze jako "Miasto-tygrys”. W 2000 roku z okazji 1000-lecia miasta przed budynkiem dworca (Oslo Sentralstasjon) ustawiona została przeszło 4,5 metrowa odlana z brązu, figura tygrysa. Dziś stanowi ona jeden z symboli Oslo oraz atrakcję turystyczną przy której większość turystów pozuje do zdjęć pamiątkowych.

Opera w Oslo

Imponujący gmach opery w Oslo (Operahuset) dzielnicy Bjørvika, na Kirsten Flagstads Plass 1. Swą nowoczesną bryłą wykonaną z białego marmuru przypomina z daleka górę lodową unoszącą się na wodach fiordu. Opera otwarta została w 2008 roku i obecnie jest największym i jednym z najdroższych obiektów kulturalnych jakie spotkać można na terenie Norwegii. Jej przeszkolone, otwarte foyer dodaje mnóstwo przestrzeni, a duże okna wychodzą zarówno na miasto jak i morze. Zimna i surowa z zewnątrz budowla zachwyca przytulnym wnętrzem. Początkowo obok osób zainteresowanych spektaklami byli również tacy, którzy, zaciekawieni bryłą budynku, zapragnęli go zwiedzić. W rok po otwarciu obiektu liczba zwiedzających przekroczyła milion osób. Dla gości udostępniony został także dach z którego rozpościera się przepiękna panorama miasta oraz fiordu. W pobliżu opery w zatoce, na betonowej platformie pływa futurystyczna rzeźba zatytułowana "She lies" (Ona kłamie). Jest wystająca około 12 metrów nad powierzchnię wody instalacja wykonana ze stali nierdzewnej i szkła, która porusza się wokół własnej osi. Jej autorką jest mieszkająca w Berlinie włoska rzeźbiarka i artystka video Monica Bonvicini. Inspiracją do stworzenia rzeźby był obraz "Morze lodu" (Das Eismeer) autorstwa niemieckiego malarza epoki romantyzmu Caspara Davida Friedricha (1774-1840).

Ciekawostki

• Oslo znajduje się na końcu 100 kilometrowego Oslofjordu, na którym znajduje się ponad 40 wysp;
• W Oslo znajdują się tylko dwa budynki mające powyżej 100 metrów wysokości. Są to 117 metrowy Oslo Plaza (w którym mieści się hotel Radisson) oraz mający 112 metrów Posthuset;
• W 1950 roku w Oslo urodził się słynny norweski pisarz, autor powieści kryminalnych i literatury dziecięcej Jo Nesbø.

Multimedia