Linz

Linz to miasto w północno-wschodniej Austrii, położone nad Dunajem. Jego początki sięgają czasów starożytnych, kiedy to w czasie wojen markomańskich (166-182 p.n.e.) Rzymianie założyli tu jeden ze swoich obozów warownych zwany Lentia. Niemiecka nazwa miasta Linze pojawia się dopiero w dokumentach pochodzących z końca VIII stulecia. Wtedy to pojawili się tu książęta bawarscy, którzy przekształcili niewielką osadę w ważny ośrodek handlowy regionu. Na początku XIII wieku miasto stało się własnością członków austriackiej dynastii Babenbergów. W 1490 roku ówczesny król Niemiec i Cesarz Rzymski - Fryderyk III Habsburg (1415-1493) podniósł w Linz do rangi stolicy północnej Austrii. Wtedy też przeprowadzona została gruntowna rozbudowa miejscowego zamku, który cesarz wybrał sobie na swoją rezydencję. Po śmierci Fryderyka miasto utraciło swoją pozycję na rzecz Wiednia i Pragi. W 1684 roku w Linzu powołana została Liga Święta - związek państw katolickich organizowany przez papieży w Europie przeciw niektórym państwom katolickim (np. Francji), muzułmańskiej Turcji oraz krajom protestanckim. W XVII wieku Linz zostało zdobyte przez wojska Napoleońskie. W Linzu swoje dzieciństwo spędził także przyszły przywódca Narodowo-Socjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP) oraz wódz i kanclerz Rzeszy - Adolf Hitler (1889-1945). Zawsze uważał on je za swoje rodzinne miasto i pragnął utworzyć tu centrum kulturalne Trzeciej Rzeszy. Obecnie Linz to trzeci co do wielkości (po Wiedniu i Graz) ośrodek Austrii, który pełni rolę stolicy regionu Górna Austria. Miasto zamieszkuje przeszło 205 tysięcy ludzi.

Zwiedzanie

Stare miasto w Linzu znajduje się na południowym brzegu Dunaju i po dziś dzień zachowało swój barokowy charakter. Jego serce stanowi wytyczony jeszcze w pierwszej połowie XIII wieku rozległy, podłużny Hauptplatz (219 na 60 metrów). W jego centralnym punkcie znajduje się wzniesiona w 1723 roku według projektu salzburskiego kamieniarza Sebastiana Stumpfeggera barokowa Kolumna Świętej Trójcy (Dreifaltigkeitssäule). Powstała ona w podzięce za zażegnanie wojny oraz w celu upamiętnienia ofiar zarazy dżumy jaka nawiedziła miasto. Pierzeje placu zdobią liczne okazałe barokowe domy mieszczańskie z których wyróżnia się gmach Starego Ratusza (Altes Rathaus). Oprócz władz miasta swoją siedzibę ma tu Biuro Informacji Turystycznej oraz Muzeum Stomatologii. W pobliżu jednego z narożników placu wznosi się okazała barokowa Stara Katedra (Alter Dom). W latach 1856-1868 funkcję organisty sprawował tu znany austriacki kompozytor i organista Anton Bruckner (1824-1896). Na południe od placu, swój początek bierze zamknięta dla ruchu samochodowego (kursuje tu jedynie tramwaj) ulica Landstrasse. Jest to główny deptak miejski który ciągnie się przez około 1,3 km wokół którego skupiają się liczne wytworne miejskie sklepy. Każdego roku, latem przez Landstrasse przechodzą liczni artyści uliczni w ramach corocznego festiwalu ulicznego Pflasterspektakel. Ciekawą atrakcją miasta jest także wybudowana w 1898 roku kolejka na górę Pöstlingberg (539 metrów n.p.m.). Jej wagoniki pokonują dystans blisko 3 kilometrów i różnicę wysokości 255 metrów w niecałe 16 minut, co odnotowane zostało w Księdze Rekordów Guninessa. Na szczycie góry kolejka przejeżdża przez baśniową grotę (Linzer Grottenbahn) w której spotkać można smoka ziejącego ogniem, królewnę Śnieżkę czy krasnale. Tutaj też znajduje się wzniesiony w XVIII wieku i stanowiący cel licznych pielgrzymek barokowy kościół Pöstlingbergkirche.

Nowa Katedra

Katedra Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (Mariä-Empfängnis-Dom) w Linzu, nazywana także Nową Katedrą (Neuer Dom) wzniesiona została w latach 1862-1924 dla uczczenia ustanowionego 8 grudnia 1854 dogmatu o niepokalanym poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Inicjatorem budowy nowej świątyni był biskup Franciszek Józef Rudigier (1811-1884), a projektantem został znany niemiecki architekt Vincenz Statz (1819-1898). Wieża świątyni ma 135 metrów i jest zaledwie 2 metry niższa niż ta w Wiedniu. Pierwotnie planowano budowę wyższej wieży, ale plany te nie zostały zrealizowane, ponieważ w czasach Austro-Węgier żaden budynek nie mógł być większy niż wiedeńska Wieża Południowa Katedry św. Szczepana. We wnętrzu katedry znajduje się aż 20 tysięcy miejsc siedzących dla wiernych, co czyni z niej największym (choć nie najwyższym) kościołem w Austrii. Budowla reprezentuje styl neogotycki a w jej wnętrzu uwagę przykuwają piękne witraże, ukazujące m.in. historię miasta czy portrety fundatorów kościoła.

Stara Katedra

Stara Katedra (Alter Dom) w Linzu pod wezwaniem św. Ignacego wzniesiona została w drugiej połowie XVII wieku według projektów Pietra Francesca Carlonego. Początkowo świątynią opiekowali się jezuici, a po kasacie zakonu w 1773 roku kościół został na jakiś czas opuszczony. Do rangi katedry świątynia została podniesiona w 1785 roku i funkcję tą pełniła aż do momentu kiedy to z inicjatywy biskupa Rudigiera wzniesiono Nową Katedrę (Neuer Dom). Budowla reprezentuje styl barokowy a jej charakterystycznym elementem są dwie wieże. We wnętrzu warto zwrócić uwagę na ołtarz główny autorstwa Giovanniego Battisty Innocenzo Colombo, bogato zdobioną ambonę oraz organy Brucknera.

Pozostałe Zabytki w Linzu

• Kościół św. Marcina (Martinskirche) - jego początki sięgają drugiej połowy VIII wieku, kiedy to wzniesiona została tu pierwsza świątynia. Do jej budowy wykorzystano materiał z dawnych rzymskich budowli (m.in. 10 rzymskich nagrobków). W okresie średniowiecza kościół został przebudowany w stylu gotyckim. Jego północną ścianę zdobią XV-wieczne freski. We wnętrzu świątyni znajduje się obraz przedstawiający wizerunek cudownej rzeźby ukrzyżowanego Chrystusa Volto Santo (Święte Oblicze) z katedry św. Marcina w Lukce (Toskania).
• Stary Ratusz (Altes Rathaus) - wzniesiony został na początku XVI wieku a swój obecny barokowy kształt otrzymał w czasie ostatniej większej przebudowy jaka przeprowadzona została w latach 1658-1659. Najstarszym elementem budynku jest charakterystyczna ośmioboczna wieża. Stary Ratusz cały czas wykorzystywany jest jako siedziba rady miejskiej (urzęduje tu m.in. burmistrz Linzu). Ponadto znajduje się tu także Biuro Informacji Turystycznej oraz Muzeum Stomatologii.
• Zamek (Schloss Linz) - jego początki sięgają drugiej połowy VIII stulecia, kiedy to wzniesiona została tu pierwsza warownia. Powstała ona na malowniczym wzgórzu, nad brzegiem rzeki w miejscu dawnego rzymskiego fortu Lentia. W czasach panowania cesarza Fryderyka III Habsburga (1415-1493) stara twierdza została poddana gruntownej przebudowie. Powstała wówczas okazała rezydencja w której często przebywał Fryderyk i jego syn Maksymilian I. Z tego okresu pochodzi dziś dobrze zachowana brama Friedrichstor. Na początku XVI wieku cesarz Rudolf II Habsburg polecił wyburzyć zamek i w jego miejscu wznieść nowy pałac. Powstał wówczas okazały renesansowy czterokondygnacyjny gmach z dwoma wewnętrznymi dziedzińcami do których prowadzi okazała brama miejska zwana obecnie Rudolfstor. Obecnie w murach zamku ma swoją siedzibę otwarte w 1963 roku Muzeum Zamkowe (Schlossmuseum).
• Kościół Parafialny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (Stadtpfarrkirche Mariä Himmelfahrt) - wzniesiony został na początku XIII wieku w formie jednonawowej romańskiej bazyliki. W późniejszym czasie dobudowane zostało gotyckie prezbiterium a także wzniesiono wieżę. Swój obecny barokowy kształt świątynia uzyskała w czasie ostatniej większej przebudowy jaka przeprowadzona została na przełomie XVII i XVIII stulecia. We wnętrzu warto zwrócić uwagę na wykonany przez Matthiasa Ludwiga Krinner i Johanna Kaspara Modlera ołtarz główny oraz XIX wieczne organy. W kościele znajduje się również grobowiec z sercem Fryderyka III.
• Landhaus - jest to okazała rezydencja Rządu Prowincji, która wzniesiona została (w kilku etapach) w latach 1568-1658. Na jej arkadowym dziedzińcu warto zwrócić uwagę na pochodzącą z końca XVI wieku Fontannę Planety, która wybudowana została na cześć przybyłego do miasta w 1612 roku wielkiego niemieckiego astronoma Johanna Keplera. Cały kompleks składa się z trzech dziedzińców oraz okazałej bramy wychodzącej na Klostergasse.
• Kościół Karmelitów (Karmelitenkirche) - wzniesiony został w latach 1690-1726 dla przybyłych tu z Wiednia braci karmelitów. Budowla reprezentuje styl barokowy. We wnętrzu świątyni warto zwrócić uwagę na ołtarz główny z Obrazem Świętej Rodziny autorstwa Martino Altomonte oraz XVIII-wieczną ambonę.
• Dom Mozarta (Mozarthaus) - jest to XVI-wieczny renesansowy budynek przy ulicy Altstadt 17 w którym przez jakiś czas mieszkał austriacki kompozytor i wirtuoz gry na instrumentach klawiszowych Wolfgang Amadeusz Mozart. To właśnie tutaj w ciągu zaledwie trzech dni skomponował Symfonię z Linzu oraz Sonatę z Linzu. Przy wejściu do budynku znajduje się popiersie słynnego kompozytora. Wnętrza Domu Mozarta nie są dostępne dla zwiedzających.

Muzea w Linzu

• Ars Electronica Center - znajduje się przy ulicy Ars-Electronica-Strasse 1 i poświęcone jest sztuce elektronicznej i nowym mediom. Placówka otwarta została w 1996 roku, a jej współzałożycielem był austriacki naukowiec i pisarz (autor wielu opowiadań z dziedziny fantastyki naukowej) Herbert W. Franke (1927-2022). Wszystkie wystawy są tu interaktywne. Odwiedzający mogą się tu zapoznać z działaniem symulatora lotów, drukarek 3D czy różnego rodzaju robotów. Największą atrakcję muzeum stanowi tzw. CAVE 3D (Trójwymiarowa Jaskinia Wirtualnej Rzeczywistości) w której goście mogą się w pełni "zatopić" w wirtualnej rzeczywistości. Obrazy, wyświetlane z projektorów wysokiej rozdzielczości, padają na ekrany będące równocześnie ścianami pomieszczenia. Każdego roku placówka organizuje festiwal nauki, w czasie którego do miasta przyjeżdżają naukowcy z całego świata, a zwiedzający mogą wziąć udział w warsztatach i prelekcjach.
• Muzeum Sztuki Nowoczesnej Lentos (Lentos Kunstmuseum Linz) - mieści się w nowoczesnym gmachu przy Doktor-Ernst-Koref-Promenade 1 i prezentuje głównie sztukę niemiecką i austriacką z XIX i XX wieku. W zbiorach muzeum znajduje się około 1500 obrazów, rzeźb i przedmiotów artystycznych, przeszło 10 tysięcy szkiców i rysunków oraz około 850 fotografii. Obejrzeć można tu prace takich artystów jak m.in. Caspar David Friedrich, Gustav Klimt, Egon Schiele, Johann Baptist Reiter, Karel Appel, Herbert Bayer czy Ludwig Merwart.
• Muzeum Zamkowe (Schlossmuseum) - mieści się w murach zamku przy ulicy Schlossberg 1 i prezentuje obszerne zbiory związane z historią regionu od czasów starożytnych po wiek obecny. Obejrzeć tu można m.in. bogatą kolekcję dzieł stuki, broń (z różnych epok), numizmatykę czy pokaźny zbiór dawnych instrumentów. Placówka regularnie organizuje także wystawy czasowe.
• Muzeum Stomatologii (Zahnmuseum) - mieści się w budynku Starego Ratusza przy ulicy Hauptplatz 1 i prezentuje eksponaty związane z historią i rozwojem stomatologii w ostatnich kilku wiekach. Obejrzeć można tu m.in. kolekcję dawnych protez i aparatów ortodontycznych, stare fotele dentystyczne, wczesne aparaty rentgenowskie czy różnego rodzaju przyrządy czy instrumenty wykorzystywane przez dentystów.
• Muzeum Miejskie Nordico (Stadtmuseum Nordico) - mieści się w zabytkowym budynku przy ulicy Dametzstrasse 23 i prezentuje różnego rodzaju pamiątki, przedmioty i znaleziska dokumentujące rozwój regionu oraz miasta Linz.

Ciekawostki

• W Linzu żył i pracował wybitny niemiecki matematyk i astronom Johannes Kepler (1571-1630). Dziś jego imię nosi miejscowy uniwersytet;
• Każdego roku, na początku września w Linzu organizowany jest multimedialny festiwal muzyczny Linzer Klangwolke;
• Na cześć miasta nazwane zostało ciasto Linzer Torte, które uważane jest za jedno z najstarszych ciast na świecie;
• W Linzu urodziła się arcyksiężniczka Austrii i królowa Portugalii Maria Anna Habsburg (1683-1754);
• Słynny austriacki kompozytor i wirtuoz gry na instrumentach klawiszowych Wolfgang Amadeus Mozart podarował miastu jedną ze swoich najsłynniejszych i najbardziej cenionych symfonii - XXXVI, C-dur.

Multimedia