Zamek w Czersku

Czersk to niewielka miejscowość w centralnej Polsce (województwo mazowieckie), położona nad Jeziorem Czerskim, starorzeczem wiślanym, około 5 km od centrum Góry Kalwarii. Jednym z ciekawszych zabytków są tu usytuowane na malowniczym wysokim cyplu górującym nad pradoliną Wisły ruiny zamku książąt mazowieckich. Jego początki sięgają XI stulecia, kiedy to wzniesione zostało tu pierwsze drewniano-ziemne grodzisko. Głównym zadaniem nowej warowni miała być obrona miejscowej przeprawy rzecznej przed najazdami litewskimi i ruskimi. Na terenie grodu mieli swe warsztaty garncarze, kowale, szewcy, rogownicy a nawet złotnicy, o czym świadczą liczne znaleziska archeologiczne. Na początku XII wieku na terenie grodu wzniesiony został romański kościół pod wezwaniem św. Piotra. Obecnie w jego pobliżu odkryto grób wojownika pochowanego na sposób skandynawski, z bronią, sprzętem i złotym pierścieniem. Według jednej z hipotez był to Magnus, wymieniony przez Galla Anonima jako komes Mazowsza, syn poległego w bitwie pod Hastings (1066 rok) angielskiego króla Harolda. W XIII stuleciu Czersk przekształcony został w kasztelnię, która stała się siedzibą książąt mazowieckich z dynastii Piastów. Jakiś czas później książę Konrad Mazowiecki więził w lochach zamku młodocianego księcia krakowskiego Bolesława Wstydliwego, a także księcia śląskiego Henryka Brodatego. W wyniku podziału Mazowsza po śmierci Konrada Mazowieckiego powstało księstwo Czerskie, którym władali jego potomkowie: Siemowit I, Konrad II, Trojden, Siemowit III oraz Konrad III Rudy. W XIV wieku Czersk uzyskał prawa miejskie, a co za tym idzie także liczne przywileje oraz ulgi. Wtedy też pośrodku rynku wybudowany został ratusz,a także wzniesiono kilka nowych kościołów. Jeszcze w tym samym stuleciu książę Janusz I Starszy (1346-1429) polecił w miejscu starego drewnianego grodu wybudować nowy ceglany gotycki zamek. Posiadał on trzy narożne wieże, a całość połączona została grubymi murami otoczonymi głęboką fosą. W owym czasie zamek w Czersku wraz z pobliskimi warowniami w Ciechanowie, Makowie, Różanie, Nurze, Pułtusku, Zakroczymiu i Nowym Mieście, pełnił rolę granicznej strażnicy chroniącej państwo polskie przed atakami Krzyżaków. W XVI wieku przeprowadzona została kolejna przebudowa twierdzy. Wtedy też do zamku przeprowadziła się z całym swoim dworem Królowa Bona (1494-1557).

W czasie Potopu szwedzkiego (najazd Szwecji na Rzeczpospolitą w 1655 w czasie II wojny północnej) warownia została zajęta i zniszczona przez wycofujące się oddziały Karola Gustawa (1622-1660). W latach 1762-1766 ówczesny starosta czerski marszałek wielki koronny Franciszek Bieliński (1683-1766) podjął próbę odbudowy zamku, jednak prace rekonstrukcyjne przerwane zostały przez rozbiory. Na początku XX wieku obok zamku wzniesiony został kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego do którego budowy użyto cegły pochodzącej ze zrujnowanej warowni. Obecnie zamek w postaci zabezpieczonej trwałej ruiny stanowi jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych okolicy. W sezonie letnim na jego dziedzińcu bardzo często organizowane są różnego rodzaju imprezy i wydarzenia kulturalne.