Maciejowice to niewielka miejscowość w centralnej Polsce, położona nad rzeką Okrzeją (prawy dopływ Wisły) na południowym krańcu województwa mazowieckiego. To właśnie tutaj 10 października 1794 roku stoczona została bitwa (nazywana obecnie Bitwą pod Maciejowicami) pomiędzy wojskami polskimi dowodzonymi przez generała Tadeusza Kościuszkę (naczelnika insurekcji) a wojskami rosyjskimi pod dowództwem gen. Fiodora Denisowa i Iwana Fersena. Starcie zakończyło się klęską wojsk powstańczych. Kościuszko z oddziałem jazdy próbował uciec z pola bitwy, jednak pod Krępą dościgła ich jazda rosyjska. W obliczu klęski Naczelnik wykrzyknął rzekomo: finis Poloniae! (Koniec Polski). Po zaciętej walce Kozacy zmasakrowali polską jazdę, a skłuty pikami naczelnik już na ziemi został cięty w głowę pałaszem przez korneta charkowskiego pułku jazdy Łysenkę i znaleziony później na placu boju wzięty do niewoli. Dziś o tych wydarzeniach przypomina ustawiony w 1917 roku w pobliskiej Krępie kopiec z drewnianym krzyżem oraz usytuowane na rynku w Maciejowicach w budynku ratusza miejskiego Muzeum Tadeusza Kościuszki. Ekspozycja pozwala zapoznać się ze szczegółami dotyczącymi Bitwy pod Maciejowicami a także dowiedzieć się wiele o samym Tadeuszu Kościuszce (1746-1817). Po bitwie naczelnik został przewieziony do twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu gdzie prawdopodobnie skomponował dwa polonezy i walc, wszystkie dedykowane armii polskiej. Pod koniec 1796 roku Car Paweł I Romanow wypuścił Kościuszkę po złożeniu przysięgi wiernopoddańczej, co było ceną za uwolnienie z rosyjskich więzień i łagrów 20 tys. Polaków. Musiał on także przyrzec, że nigdy już nie wróci do Polski.
Ciekawostki
- Tadeusz Kościuszko jest uznawany za bohatera narodowego Polski, Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz Białorusi;
- Tadeusz Kościuszko był pierwszą osobą odznaczoną orderem Virtuti Militari - najwyższym polskim odznaczeniem wojennym, nadawanym za wybitne zasługi bojowe.