Szczawno-Zdrój to miasto i zarazem popularne uzdrowisko w południowo-zachodniej Polsce, położone w Sudetach Środkowych, na pograniczu Gór Wałbrzyskich i Pogórza Wałbrzyskiego u podnóża góry Chełmiec (850 metrów n.p.m.). W zapiskach historycznych pierwsza wzmianka o książęcej wiosce w miejscu obecnego miasta pochodzi ze sporządzonej w latach 1268-1310 Księgi henrykowskiej. W owym czasie stanowiła ona lenno księstwa wrocławskiego. W XV stuleciu wiska przeszła w ręce Hochbergów będącymi właścicieli pobliskiego Książa. W 1597 roku ich nadworny lekarz Kaspar Schwenckfeldt opublikował pierwszy naukowy traktat, opisujący właściwości lecznicze tutejszych wód. Ich korzystne działanie zostało potwierdzone w wydanej we Wrocławiu w 1777 roku broszurze zatytułowanej "Publiczne Uwiadomienie Zdroiów Zdrowych lub wód mineralnych leczących na Śląsku w Kodowie, Reynercu, Altwasser, Szarlotenbrun, Salcbrun i Flinsbergu się znaydujących". W XIX wieku w Salzbrunn (ówczesna nazwa miasta) staraniem Augusta Zemplinowa wybudowano nowy teatr oraz park zdrojowy co przyczyniło się do spopularyzowania miasteczka. Kolejne inwestycje przeprowadzone zostały na początku XX stulecia. Wtedy to wybudowano m.in. wytworny "Grand Hotel" (obecnie dom zdrojowy) oraz 24-dołkowe pole golfowe. W rękach Hochbergowów Szczawno pozostawało do 1934 roku. Po II wojnie światowej miasta znalazło się w granicach państwa polskiego. Wtedy też Szczawno uzyskało prawa miejskie.
Zwiedzanie
W Szczawnie-Zdroju zachował się historyczny układ urbanistyczny z bogatym zespołem zabudowań zdrojowych. Ponadto są tu atrakcyjne tereny spacerowe na które składają się dwa parki: Szwedzki oraz Zdrojowy o łącznej powierzchni 114 ha. Ten pierwszy założony został w drugiej połowie XIX wieku na terenie rozległych łąk. Park charakteryzuje się średnio-zróżnicowaną rzeźbą terenu a w jego wschodniej części znajdują się dwa niewielkie stawy. Park Zdrojowy im. H. Wieniawskiego jest nieco starszy a w jego obrębie znajduje się szereg budynków sanatoryjnych. Wśród nich wyróżniają się m.in. budynek teatru połączony z drewnianą halą spacerową i pijalnią wód mineralnych oraz neogotycka wieża zegarowa Anny. Wzniesiono ją w 1919 roku w pobliżu miejsca, gdzie odkryto liczące sobie blisko dwa tysiące lat ujęcie studzienne. U podnóża wieży, na skale umieszczono tablicę upamiętniającą ten fakt. Najważniejszym zabytkiem Szczawna-Zdroju jest okazały Dom Zdrojowy. Wybudowany został w 1908-1911 na polecenie księcia Jana Henryka XV Hochberga (1861-1938), kosztem ponad 1 mln marek w kredycie. Swego czasu był to największy i najbardziej prestiżowy obiekt tego typu na Dolnym Śląsku i stanowił inspirację dla architektów tworzących inne hotele, w tym m.in. sopocki Grand Hotel. W latach 1935-1945 gmach nosił nazwę hotelu uzdrowiskowego "Dwór Śląski" (Kurhotel Schlesische Hof). Obecnie jest to Sanatorium Uzdrowiskowe nr 1 -"Dom Zdrojowy im. dr J. Górskiego".
Uzdrowisko
Wielkim skarbem, dzięki któremu Szczawno słynie jaki miejscowość uzdrowiskowa, są wody lecznicze, szczawy wodorowęglanowo-sodowo-magnezowe, wapniowe, radoczynne. W miejscowej pijalni wód znajdują się cztery różne ujęcia wód mineralnych: "Dąbrówka" (polecana na choroby wątroby, dolegliwości jelitowe i żołądkowe), "Marta" (polecana na choroby układu moczowego i pokarmowego), "Mieszko" (pomaga oczyścić układ oddechowy) i "Młynarz" (polecany przy dolegliwościach trawiennych). Na terenie miasta znajduje się także kilka sanatoriów specjalizujących się w leczeniu takich schorzeń jak m.in. choroby układu nerwowego, choroby układu trawienia, choroby kardiologiczne i nadciśnienie, schorzenia reumatologiczne czy choroby dolnych i górnych dróg oddechowych. W uzdrowisku można także skorzystać z zabiegów z zakresu: fizykoterapii, ultrasonoterapii czy kinezyterapii.>/p>
Wieża widokowa na wzgórzu Gedymina
Wzgórze Gedymina nazywane także często Górą Parkową to szczyt o wysokości 532 metrów n.p.m. położony pomiędzy Wałbrzychem a Szczawnem-Zdrojem. Administracyjnie przynależy do Szczawna i znajduje się na terenie Parku Zdrojowego. Dawniej góra nazywana była Wzgórzem Tkaczy oraz Wzgórzem Szpitalnym, ponieważ należała do szpitala kawalerów maltańskich w Świebodzicach. W 1823 roku na szczycie wybudowano drewniany pawilon, który w 1841 roku rozbudowano o belweder z podcieniami. Obiekt wzorowany był na wieży Tangermünde w Stendal i mieścił restaurację, muzeum i wieżę widokową. Zabudowa ta przetrwała do końca XX wieku, kiedy to w skutek zaniedbań i zniszczeń zawaliła się. Nową wieżę wzniesiono w latach 2020-2022 w ramach drugiej puli rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych. Budowla ma 33 metry wysokości a na wysokości 17 i 27 metrów znajdują się platformy widokowa z których rozpościera się widok sięgający Wrocławia (Sky Tower), Karkonoszy, Rudaw Janowickich, Gór i Pogórza Kaczawskiego.
Ciekawostki
- Po II wojnie światowej miasto przemianowano na Solice Zdrój. Obecna nazwa używana jest dopiero od 1950 roku.