Piza to zabytkowe miasto w Toskanii, położone nad rzeką Arno w odległości około 13 km od wybrzeża Morza Tyreńskiego. Jego historia sięga czasów starożytnych, kiedy to Etruskowie założyli tu jedną ze swoich osad. W późniejszym czasie została ona podbita i zajęta przez Rzymian, którzy utworzyli tu jedną ze swoich licznych kolonii. W 1081 roku Piza otrzymała prawa miejskie, a co za tym idzie także liczne przywileje oraz ulgi. W XII stuleciu miasto otoczone zostało blisko 7 kilometrowymi murami obronnymi, których część zachowała się do czasów obecnych i znajduje się po północnej stronie rzeki Arno. Począwszy od XIII wieku miasto wielokrotnie rywalizowało o swoje wpływy w regionie z pobliską Florencją. W 1343 roku założony został tu uniwersytet, który obecnie jest jedna z najstarszych tego typu placówek na na świecie. Na przestrzeni od XI do XIII wieku Piza była ważnym ośrodkiem handlowym z dużym portem morskim. Niestety, w XVI wieku rzeka Arno zaczęła się zamulać. Spowodowało to zamknięcie wodnej drogi do portu, przez co Piza musiała oddać panowanie na morzu sąsiedniemu Livorno. W 1409 roku w Pizie odbył się sobór (Concilabulum biskupów chrześcijańskich) zwołany przez 23 kardynałów obu obediencji, którego celem było przywrócenie jedności chrześcijaństwa i zakończenia ponad 30-letniego okresu wielkiej schizmy. Ciężko okres Piza przeżywała w czasie II wojny światowej, kiedy to w wyniku alianckich nalotów bombowych zniszczona została znaczna część zabudowy miasta. Po wojnie większość zabytków została odbudowana.
Zwiedzanie
Piza znana i kojarzona jest na całym świecie z charakterystyczną Krzywą Wieżą (La Torre Pendente). Budowla ta każdego roku przyciąga do miasta przeszło 10 milionów turystów. Jej budowa rozpoczęta została w 1173 roku i już w takcie prac w skutek niestabilnego, piaszczystego gruntu zaczęła się przechylać. Prace konstrukcyjne trwały 177 lat i mimo niebezpieczeństwa zawalenia na ostatnim piętrze zainstalowano dzwony.B udynek zbudowano na planie okręgu. Ma on osiem kondygnacji, razem z bębnem dzwonu i mierzy 55 metrów. Obecnie wieża odchyliła się już od pionu na około 5 metrów (średnio o 1 mm rocznie). Budowla ta jest dzwonnicą katedralną (campanilą) i wchodzi w skład większego kompleksu zabudowań na Placu Katedralnym (Piazza del Duomo) zwanym także Placem Cudów (Campo dei Miracoli). Na przełomie XIX i XX wieku, przeprowadzone zostały gruntowne prace konserwatorskie przywracające słynnej budowli jej dawną świetność. Mimo to budowla nadal przechylała się o milimetr każdego roku co groziło niechybnym jej zawaleniem. W 1992 roku opasano więżę obręczami i starano "przeciągnąć" ją na właściwą stronę. Potem zastosowano elektroosmozę gruntu i zamrażanie ciekłym azotem, na skutek którego budowla... pochyliła się jeszcze bardziej. Korzystne rezultaty przyniosły dopiero zastrzyki z cementu, dzięki którym wieża ma szanse stać przez kolejne stulecia. Oprócz Krzywej Wieży na Placu Katedralnym znajdują się także uznawana za arcydzieło architektury romańskiej imponująca katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (Cattedrale di Santa Maria Assunta), założone 15 sierpnia 1152 roku Baptysterium św. Jana Chrzciciela (Battistero San Giovanni) oraz XIII wieczny cmentarz (Camposanto Monumentale). Odwiedzając Pizę warto także zobaczyć zbudowaną na pozostałościach wczesnochrześcijańskich świątyń z IV i VII wieku bazylikę św. Piotra w Grado (Basilica di San Piero a Grado). Kościół znajduje się w miejscu, gdzie według tradycji w 44 roku n.e. wyszedł na ląd św. Piotr, płynący z Antiochii do Rzymu. Bazylika zbudowana została z livorneńskiego tufu oraz z czarnego i białego marmuru z San Giuliano i stanowi znaczący przykład lokalnego stylu romańskiego. Osobliwością kościoła są apsydy z obu jego stron - od wschodu (trzy) i od zachodu (jedna). Kolejnym ważnym zabytkiem Pizy jest usytuowany nad brzegiem rzeki Amro XIII wieczny gotycki kościół Santa Maria della Spina. Początkowo był to mały budynek w formie loggii, który później znacznie rozbudowano. W świątyni przechowywana jest niezwykle cenna relikwia - cierń z korony cierniowej Chrystusa. Pozostałe ważne zabytki Pizy to m.in. usytuowany przy placu Piazza Vittorio Emanuele II XII wieczny romański kościół Chiesa di San Antonio Abate, XVII wieczna synagoga (Sinagoga di Pisa), renesansowy Błękitny Pałac (Palazzo Giuli Rosselmini Gualandi), gotycki kościół św. Franciszka (Chiesa di San Francesco), XVIII wieczny Pałac Pretoriański (Palazzo Pretorio), XII wieczny kościół św. Sylwestra (Chiesa di San Silvestro) oraz otoczony pięknymi średniowiecznymi budynkami plac Piazza dei Cavallieri. W 1987 roku zabytkowe centrum Pizy zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Muzea w Pizie
- Muzeum Narodowe sw. Mateusza (Museo nazionale di San Matteo) - znajduje się przy Piazza San Matteo 1 i przentuje sztukę oraz dzieła pochodzące od czasu wczesnego średniowiecza aż do XVI wieku. Są wśród nich obrazy i rzeźby autorstwa m.in. Nicoli Pisano i Donatello, a także kolekcja średniowiecznych iluminowanych rękopisów, drewnianej rzeźby religijnej i ceramiki;
- Muzeum Narodowe w Pałacu Królewskim (Museo nazionale di palazzo Reale) - znajduje się przy ulicy Antonio Pacinotti 46 i prezentuje liczne pamiątki, dzieła sztuki, meble oraz obrazy należące niegdyś do rodzin mieszkających w Pałacu.
- Muzeum Starożytnych Łodzi (Museo delle navi antiche) - znajduje się przy Lungarno Ranieri Simonelli 16 (w dawnym Arsenale Medyceuszy) i prezentuje stare łodzie oraz liczne artefakty jakie udało się odnaleźć w czasie wykopalisk prowadzonych na terenie Pizy. Wystawa podzielna jest na osiem stref tematycznych;
- Muzeum Sinopie (Museo delle sinopie) - znajduje się przy katedrze i eksponuje szkice fresków które ozdabiały mury Camposanto. Niesiety oryginały zostały zniszczone w czasie nalotów bombowych jakie miały miejsce w 1944 roku;
- Museo dell'Opera del Duomo - znajduje się przy Piazza del Duomo 3 i prezentuje liczne pamiątki oraz eksponaty jakie niegdyś znajdowały się w katedrze i baptysterium;
- Muzuem Grafiki (Museo della Grafica) - znajduje się przy Lungarno Galilei 9 (w Pałacu Lanfranchi) i prezentuje bogatą kolekcję publicznych zbiorów współczesnych druków i rycin;
- Gipsoteka Sztuki Antycznej (Gipsoteca di arte antica) - mieści się w kościele San Paolo all Orto i prezentuje bogatą kolekcję gipsowych odlewów rzeźb antycznych należących do Uniwersytetu w Pizie;
- Muzeum Maszyn Obliczeniowych (Museo degli Strumenti per il Calcolo) znajduje się przy Via Nicola Pisano 25 i zarządzane jest przez Fundację Galileusza. Placówka prezentuje rozwój i historię różnego rodzaju maszyn liczących, począwszy od prymitywnych liczydeł i suwaków logicznych aż po pierwsze komputery. Obejrzeć tu można m.in. pierwszy włoski komputer stworzony w Pizie w 1961 roku.
Galileusz
W Pizie urodził się słynny włoski uczony, inżynier-wynalazca, filozof, pionier nowożytnej fizyki i astronomii Galileusz (1564-1642) zwany także Galileo Galilei. Był on prawdopodobnie największym fizykiem od czasu Archimedesa. W dzieciństwie wykształcenie pobierał w domu rodzinnym, następnie w wieku 11 lat rozpoczął naukę w szkole zakonnej u jezuitów (walombrozjanów) w klasztorze Santa Maria di Vallombrosa (niedaleko Florencji). W 1581 roku, w wieku 17 lat Galileusz rozpoczął studia na Uniwersytecie w Pizie. Studiów jednak nie ukończył, gdyż bardziej interesowała go matematyka. W 1589 roku został wykładowcą matematyki na uniwersytecie w Pizie, a kilka lat później przeniósł się na uniwersytet do Padwy, gdzie wykładał geometrię, mechanikę i astronomię. Galileusz prowadził także własne obserwacje astronomiczne. Jako pierwszy zastosował teleskop w oglądaniu nieba i skonstruował własną wersję tego urządzenia. Za jego pomocą jako jeden z pierwszych zobaczył plamy na Słońcu i pierścienie Saturna a także odkrył cztery największe księżyce Jowisza (zwane dziś galileuszowymi). Jako inżynier Galileusz nie tylko udoskonalił teleskop, pompy i wynalazł termometr. Rozwijał też inne urządzenia pomiarowe jak mikroskop czy kompas oraz rozmaite przedmioty użytkowe. Galileusz jako jeden z pierwszych systematycznie stosował metodę doświadczalną w badaniu zjawisk przyrody. Jedna z legend głosi, że zrzucał z Krzywej Wieży w Pizie kule armatnie by zbadać prędkość spadania ciał. W rzeczywistości nigdy nie przeprowadził takiego eksperymentu. Rozważał jedynie taką możliwość a sam fakt nigdy nie zaszedł. Galileusz bronił także kopernikańskiej teorii heliocentrycznej, co przyczyniło się do jego konfliktu z Kościołem katolickim i cenzurowania jego dzieł. W jednym z rankingów fizyków Galileusz znalazł się w pierwszej dziesiątce wszech czasów.
Ciekawostki
- Krzywa Wieża w Pizie jest najchętniej i najczęściej fotografowanym zabytkiem w Toskanii;
- Wieża w Pizie nie jest najbardziej odchyloną od pionu budowlą na świecie. "Pierwszeństwo" w tej dziedzinie należy się wieży stojącej w niemieckiej miejscowości Suurhusen. Jest ona nachylona o cały stopień więcej od pizańskiej;
- W Pizie znajduje się jeden z najstarszych żydowskich cmentarzy będących wciąż w użyciu w Europie;
- W Pizie urodził się także znany włoski matematyk Fibonacci (1175-1250).
