Zamek w Szamotułach

Szamotuły to niewielkie miasto w zachodniej Polsce, położone nad rzeką Samą (lewy dopływ Warty). Jedną z ciekawszych atrakcji jest tu usytuowany w północnej części miasta zespół zamkowy rodziny Górków. Jego początki sięgają drugiej połowy XIV wieku, kiedy to kasztelan Sędziwoj Świdwa polecił wznieść tu pierwszą warownię. Budowla powstała w miejscu gdzie obecnie znajduje się Kościół Świętego Krzyża. Do czasów obecnych z pierwotnego zamku zachowały się jedynie fragmenty płyty kamiennej, wkomponowane w bramę przykościelną. Wkrótce potem Dobrogost Świdwa-Szamotulski polecił wnieść nowy zamek, który przetrwał do czasów obecnych. Powstał wówczas zespół warowny składający się z budynku mieszkalnego, baszt oraz osobno położonej wieży. Całość otoczona została murami obronnymi oraz głęboką fosą. W 1511 właścicielem zamku po ślubie z Katarzyną Szamotulską stał się generalny starosta wielkopolski i późniejszy wojewoda poznański Łukasz II Górka (1482-1542). To właśnie za jego rządów warownia została przebudowana została w stylu renesansowym a wieża zwana dziś Basztą Halszki została zaadoptowana na cele mieszkalne. Po śmierci wojewody posiadłość kilkukrotnie zmieniała właścicieli. W XIX wieku zaniedbany i częściowo zrujnowany zamek stał się własnością Fryderyka Wilhelma IV Pruskiego, przyszłego króla i książąt Sachsen-Coburg-Gotha. W 1869 roku budowla została gruntownie odrestaurowana. Niestety w czasie remontu usunięta została część oryginalnych elementów. Swój dawny kształt zamek uzyskał w czasie ostatniego remontu jaki przeprowadzony został w latach 1976-1990. Wtedy też w jego wnętrzach urządzone zostało muzeum prezentujące wnętrza z epoki. Ponadto znajduje się tu także bogata kolekcja ikon, grafiki artystycznej, grafiki religijnej, obrazów polskich środowisk emigracyjnych (dar z Francji) oraz bogaty dział etnograficzny z warsztatami: kowalskim, stolarskim, tkackim oraz izbą w której znajdują się narzędzia gospodarstwa domowego i przedmioty codziennego użytku. Obecnie w skład całego kompleksu zamkowego wchodzą m.in.: zamek główny, XIV wieczna wieża mieszkalna zwana Basztą Halszki (Elżbiety Ostrogskiej - wnuczki Zygmunta Starego), budynek na podzamczu XIX wieczna bażantarnia, XVIII wieczna oficyna oraz otaczający całość malowniczy park z fragmentami fosy i wałów. Ponadto zachowały się także fundamenty gotyckich baszt z początku XVI wieku.

Ciekawostki

• Od 1551 roku na zamku działała pierwsza w historii wielkopolska drukarnia, która wydawała książki w języku polskim i czeskim.