Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej

Zyndranowa to niewielka miejscowość w południowo-wschodniej Polsce (województwo podkarpackie), położona w samym sercu Beskidu Niskiego, tuż pod głównym grzbietem Karpat, około 2 km w kierunku północno-wschodnim od siodła Przełęczy Dukielskiej. Jedną z ciekawszych atrakcji jest tu usytuowany w północnej części wioski Muzeum Kultury Łemkowskiej. Historia muzeum rozpoczęła się wraz z powrotem na okoliczne tereny wypędzonych po II wojnie światowej na ziemie zachodnie ludności łemkowskiej. Wśród nich znalazł się Teodor Gocz, który rozpoczął gromadzenie łemkowskich pamiątek i eksponatów wojennych. W 1968 roku w Zyndranowej zainicjowała swoją działalność Izba Pamiątek Kultury Łemkowskiej, a także zawiązana została Rada Muzealna na której czele stanął etnograf Paweł Stefanowski, a kierownikiem muzeum został Teodor Gocz. Na początku w skład ekspozycji wchodziły tylko "Chyża" i "Koniusznia". W chałupie zgromadzono oryginalne, stare meble, przedmioty codziennego użytku, narzędzia gospodarskie, naczynia, stroje ludowe itp. W "Koniuszki" zaś urządzono wystawę, nawiązującą do krwawej bitwy dukielskiej. W późniejszym czasie skansen rozbudowany został o nowe obiekty i wystawy. Obecnie skład ekspozycji muzealnej wchodzą m.in. w pełni wyposażona chałupa z 1860 roku (Chyża), militaria z czasów I i II wojen światowych (Koniusznia), kuźnia, kaplica z przełomu XIX i XX wieku, przeniesiony z Wapiennego wiatrak, karczma, chlewik na świnie, owce i kury oraz pawilon wystawowy. Każdego roku w sezonie na terenie placówki organizowane są różnego rodzaju imprezy, warsztaty czy obchody świąt tradycji łemkowskiej jak np. "Od Rusal do Jana".

Ciekawostki

• Zyndranowa jest wsią uważaną niegdyś za stolicę Łemkowszczyzny wschodniej. We wsi żywe są tradycje łemkowskie, zachowywany jest język łemkowski, piosenki, a także rzadko spotykane gdzie indziej na Łemkowszczyźnie wschodniej kolędy;
• Według jednej z miejscowych legend wieś założył rycerz Zyndram z Maszkowic, osiedlając w niej jeńców pojmanych w bitwie pod Grunwaldem, jednak za datę powstania Zyndranowej przyjmuje się raczej koniec XIV wieku, a za założyciela Zyndrama z Jaślisk.