Florencja (Firenze)

Florencja to zabytkowe miasto w środkowych Włoszech (Toskania), położone nad rzeką Arno u podnóża Apeninów. Z uwagi na bogatą historię oraz niezliczoną ilość zabytków przez wielu uważane jest za jedno z najpiękniejszych miast świata. Początki Florencji sięgają czasów starożytnych, kiedy to ówczesny Cesarz Rzymu Juliusz Cezar polecił założyć w miejscu starej etruskiej osady kolonię dla byłych żołnierzy i nazwał ją Florentina. Co ciekawe z tego okresu pochodzi zachowany do dziś szachownicowy układ ulic. Po upadku Cesarstwa miasto zostało zdobyte i zniszczone przez Ostrogotów. Pod koniec XII wieku Florencja ogłosiła się wolną komuną miejską i od tego momentu rozpoczyna się dla miasta złoty okres. Florencja bogaciła się głównie na produkcji i sprzedaży wełny oraz jedwabiu. W połowie XIII wieku w florenccy bankierzy założyli tu pierwsze giełdy, które zapoczątkowały gwałtowny rozwój handlu we Florencji i Europie. W tym samym czasie rozpoczęto także bicie słynnych złotych monet zwanych potocznie florenami, które w okresie średniowiecza stanowiły jedną z najważniejszych walut Europy. Na przełomie XIV i XV wieku miastem rządzili członkowie niezwykle wpływowej i bogatej książęcej rodziny Medyceuszy. W 1737 roku Florencja wraz z całym obszarem Toskanii dostała się pod panowanie Habsburgów, a w latach 1865-1870 miasto pełniło stolicę Zjednoczonego Królestwa Włoch. Latem 1944 roku miasto doznało poważnych zniszczeń w skutek bombardowań oraz ostrzału artyleryjskiego, a w 1966 roku Florencję nawiedziła wielka powódź wskutek wylania rzeki Arno, co spowodowało podtopienie i zniszczenie wielu cennych zabytków (m.in. zalany został most Ponte Vecchio). Obecnie Florencja to jedno z najpiękniejszych miast Italii. Niegdyś żyło i działało tu wielu znamienitych poetów, malarzy, humanistów czy rzeźbiarzy (m.in. Michał Anioł czy Leonardo da Vinci). Miasto uznawane jest za kolebkę renesansu i stanowi symbol sztuki, rozwoju i dobrobytu.

Zwiedzanie

Zabytkowe centrum Florencji rozciąga się po obu stronach rzeki Arno. Niezliczona ilość zabytków oraz muzeów może przyprawić o zawrót głowy, dlatego na zwiedzanie miasta warto przeznaczyć sobie co najmniej kilka dni. Najważniejsze atrakcje skupiają się na stosunkowo niewielkim obszarze, na prawym brzegu rzeki. Serce Florencji stanowi malowniczy Plac Katedralny (Piazza del Duomo) przy którym wznosi się jedna z najpiękniejszych i najznamienitszych budowli Florencji jaką jest monumentalna renesansowa Katedra Santa Maria del Fiore (Cattedrale di Santa Maria del Fiore). W pobliżu wejścia do świątyni znajduje się romańskie baptysterium które służyło mieszkańcom miasta do czasu wybudowania katedry. Ochrzczono tu wielu znanych Florentczyków. Kierując się głównym deptakiem miejskim (Via dei Calzaiuoli) w kierunku północnym dojdziemy do kolejnego placu miejskiego jakim jest Piazza della Signoria. Powstał on w okresie od XII do XIV wieku po wyburzeniu domów należących do rodzin gibelinów (członkowie jednego z miejscowych stronnictw politycznych). Jego pierzeje zdobią posągi Michała Anioła i Benvenuta Celliniego a w jednym z narożników znajduje się zaprojektowana przez Bartolomeo Ammanatiego w latach 1563-1575 fontanna Neptuna (fontanna di Piazza) nad którą góruje okazały Palazzo Vecchio. Niegdyś pełnił on funkcję ratusza miejskiego, obecnie zaś, większość jego pomieszczeń zajmuje muzeum. Dawniej przed budynkiem odbywały się zgromadzenia mieszkańców miasta, polityczne debaty a także publiczne egzekucje. Na prawo od pałacu znajduje się niewielka późnogotycka Loggia dei Lanzi na której umieszczono m.in. herby możnych rodów florenckich. Kierując się nadal na północ dojdziemy do rzeki Arno której brzegi spina jeden z najbardziej charakterystycznych zabytków miasta jakim jest Ponte Vecchio (Most Złotników). Jest to jedyny most, który przetrwał II wojnę światową. W 1982 roku zabytkowe centrum Florencji zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Katedra Santa Maria del Fiore

Monumentalna Katedra Santa Maria del Fiore (Katedra Matki Boskiej Kwietniej) wzniesiona została pod koniec XIII stulecia w miejscu starej romańskiej katedry Santa Reparata. Jej głównym projektantem był pochodzący z Toskanii wybitny architekt i rzeźbiarz Arnolfo di Cambio (1240-1302). Monumentalną kopułę zaś, zaprojektował florencki złotnik Filippo Brunelleschi (1377-1446), który w 1420 roku wygrał konkurs na jej projekt. Skonstruowanie jak największej kopuły było ambicją Florencji, która w ten sposób chciała przewyższyć swoje rywalki: Pizę i Sienę, obie mające wielkie katedry kopułowe. Co ciekawe wzniesiono ją bez rusztowania. Dziś pod szczytem kopuły (107 metrów) znajduje się taras widokowy z którego rozpościera się przepiękny widok na całe miasto. W bezpośrednim sąsiedztwie katedry wznosi się majestatyczna Campanile di Giotto - jedna z najpiękniejszych włoskich dzwonnic. Wzniesiono ją w połowie XIV wieku według projektu włoskiego architekta Giotto di Bondone'a. Dzwonnica ma przeszło 84 metry wysokości i rozmieszczone jest w niej siedem dzwonów. Za katedrą zaś, znajduje się budynek Museo dell'Opera del Duomo ze zbiorami dzieł sztuki pochodzącymi z katedry, dzwonnicy i baptysterium.

Baptysterium

Początki florenckiego Baptysterium Jana Chrzciciela (Battistero di San Giovanni Battista) sięgają przełomu IV i V stulecia, kiedy to wzniesiono tu pierwszą kamienną chrzcielnicę. W XI lub XII wieku, w okresie romańskim została ona przebudowana uzyskując zachowany do dnia dzisiejszego wygląd. Ściany baptysterium pokryte zostały okładziną z białego i zielonego marmuru. Na każdej z nich wprowadzono podział na trzy pola zwieńczone półkolistymi arkadami, oddzielone od siebie pilastrami. Budowlę przykrywa namiotowy dach zwieńczony latarnią. Do wnętrza dostać się można jednym z trzech bogato zdobionych drzwi. We wnętrzu uwagę przykuwa pokryta błyszczącymi mozaikami kopuła. Znajduję się tu także nagrobek antypapieża Jana XXIII, dwa sarkofagi rzymskie oraz sarkofag biskupa Ranieri.

Ponte Vecchio

Ponte Vecchio (Most Złotników) jest to jeden z najstarszych florenckich mostów, który wzniesiony został w pierwszej połowie XIV wieku w miejscu starej, drewnianej przeprawy. Wkrótce potem powstały na nim pierwsze sklepy, początkowo handlarzy rybami i mięsem a później także garbarzy. W 1593 decyzją księcia Ferdynanda I Medyceusza (1549-1609) zostały one usunięte z mostu, a na ich miejscu powstały warsztaty jubilerów i złotników. W XVI stulecia na polecenie księcia Kosmy I (1519-1574) nad kramami poprowadzony został korytarz łączący Palazzo Vecchio z Palazzo Pitti. Korytarz nad środkowym przęsłem mostu podparto dwoma filarami połączonymi łukową arkadą. Na początku XX wieku w luce zabudowy (po przeciwległej stronie mostu) ustawiono pomnik prezentujące popiersie florenckiego rzeźbiarza, złotnika i manierysty Benvenuto Celliniego (1500-1571). Z uwagi na swój nietypowy wygląd Most Złotników jest jednym z najbardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych zabytków Florencji.

Pozostałe Zabytki Florencji

• Stary Pałac (Palazzo Vecchio) - wzniesiony została w pierwszej połowie XIV wieku i początkowo pełnił rolę siedziby republiki florenckiej, a w późniejszym czasie swoją siedzibę miały tu władze ratusza. Budowla reprezentuje styl gotycki a jej charakterystycznym elementem jest wysoka wieża zwieńczona dwukondygnacyjnym gankiem obronnym z blankami w kształcie jaskółczych ogonów przykrytym wspartą na czterech kolumnach glorietą. Wśród wielu bogato zdobionych sal zwracają uwagę m.in.: sala Klemensa VI (z freskiem Vasariego Oblężenie Florencji), Sala Lilii (z rzeźbą Donatella), Sala Audiencyjna (z freskiem Domenica Ghirlandai) oraz ozdobiona XVI-wiecznymi mapami Sala delle Carte.
• Kościół św. Krzyża (Basilica di Santa Croce) - wzniesiony został przez franciszkanów pod koniec XIII stulecia w miejscu starej niewielkiej świątyni. W XV wieku został on gruntownie rozbudowany (dobudowano wówczas nowe kaplice oraz dziedziniec klasztoru), a swój neogotycki kształt uzyskał w czasie ostatniej większej przebudowy jaka miała miejsce w XIX stuleciu. Kościół jest miejsce spoczynku wielu znamienitych osobistości Florencji. Z tego powody bardzo często określany jest mianem Panteonu. Spoczywają tu m.in. Michał Anioł, Dante, Galileusz, Leonardo Bruni czy Ugo Foscolo.
• Bazylika św. Wawrzyńca (Basilica di San Lorenzo) - wzniesiona została w XV wieku według projektu znanego florenckiego rzeźbiarza i architekta Filippo Brunelleschiego (1377-1446). Fasada frontowa kościoła jest surowa, pozbawiona okien i przyozdobiona jedynie trzema portalami wejściowymi. Do czasów obecnych zachował się także drewniany model nie zrealizowanej fasady bazyliki projektu Michała Anioła.
• Kaplica Medyceuszów - mieści się przy Bazylice św. Wawrzyńca i stanowi formę mauzoleum z grobami członków rodziny Medyceuszy. Jej pierwszym architektem był Michał Anioł (budował ją w latach 1520-1535), zaś budowę ukończył Giorgio Vasari.
• Kościół Santa Maria Novella (Basilica di Santa Maria Novella) - wzniesiony został na przełomie XIII i XIV wieku w miejscu dawnego oratorium pod wezwaniem Marii Panny Patronki Winnic. Budowla reprezentuje styl gotycki a w jej wnętrzu znajduje się wiele cennych dzieł sztuki z okresu od XIV do XVI wieku.
• Kościół Orsanmichele (Chiesa di Orsanmichele) - jest to jeden z najbardziej niezwykłych florenckich kościołów, który swoim wyglądem przypomina ufortyfikowany pałac. Powstał on w połowie XIII wieku, a swój obecny kształt uzyskał w czasie ostatniej przebudowy jaka przeprowadzona została na początku XV stulecia. Dolna część budowli to arkadowa loggia, część górna zaś, to dwukondygnacyjny budynek, którego wnętrze oświetlają duże, dwudzielne arkadowe okna. Na zewnętrznych ścianach kościoła, pomiędzy łukami arkad zamkniętych triforiami znajdują się liczne nisze z posągami, fundowanymi przez miejscowe gildie rzemieślnicze.
• Pałac Pittich (Palazzo Pitti) - jest to okazały renesansowy pałac usytuowany na południowym brzegu rzeki Arno. Wzniesiony został w drugiej połowie XV wieku dla florenckiego bankiera Luca Pitti. W 1550 roku gmach zakupiony został przez Medyceuszy i przekształcony na oficjalną rezydencję książąt Wielkiego Księstwa Toskanii. Obecnie w jego murach mieści się największy kompleks muzealny we Florencji na który składają się aż cztery muzea: Galleria Palatina, Galleria d'Arte Moderna, Museo degli Argenti i Galleria del Costume.

Florenckie Muzea

• Galeria Uffizi (Galleria degli Uffizi) - mieści się w dawnym budynku należącym do administracji Medyceuszy przy ulicy Loggiato degli Uffizi 6 i stanowi jedno z najznamienitszych i zarazem najstarszych muzeów na świecie. Placówka założona została w 1581 roku na bazie kolekcji dzieł sztuki zgromadzonej przez członków rodziny Medyceuszy. Wśród zbiorów placówki przeważają obrazy szkół włoskich i flamandzkich. Większość turystów przychodzi by obejrzeć tu słynny obraz włoskiego malarza renesansowego Sandra Botticellego zatytułowany "Narodziny Wenus" (Nascita di Venere) będący prawdopodobnie kontynuacją innego jego dzieła "Wiosna" (Primavera), które także znajduje się w galerii. Ponadto w placówce obejrzeć można dzieła takich artystów jak m.in. Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rafael, Albrecht Dürer, Antoon van Dyck, Rembrandt, Caravaggio, Tycjan, Rubens, Giovanni Bellini czy Sandro Botticelli. W muzeum znajduje się także ekspozycja autoportretów słynnych malarzy. Są tu podobizny Andrea del Sarto, Bronzino, Berniniego, Rembrandta, Rubensa, van Dycka, Hogartha, Delacroix i wielu innych. W salach umieszczono także kolekcję starożytnych rzeź oraz bogate zbiory gobelinów (m.in. 8 arrasów tkanych w Brukseli według kartonów narysowanych przez Lukasa de Herre).
• Narodowe Muzeum Archeologiczne (Museo archeologico nazionale) - znajduje się przy ulicy Via della Colonna 38 i prezentuje sztukę starożytną, głównie Etrusków oraz starożytnego Egiptu, Grecji i Rzymu. Placówka założona została w 1870 roku i szczyci się jedną z największych na świecie kolekcją sztuki etruskiej. Obejrzeć można tu m.in. pochodzącą z Etruska kanopa z pierwszej połowy VI wieku p.n.e. etruską kanopa z Chiusi, pochodzącą z okresu hellenistycznego rzeźbę zatytułowaną "Arringatore" (Mówca) czy odnaleziony w XVI wieku w Arezzo posąg trójgłowego potwora z V wieku p.n.e.
• Muzeum Narodowe Bargello (Museo nazionale del Bargello) - mieści się w zabytkowym XIII-wiecznym pałacu (Palazzo del Bargello) przy ulicy Via del Proconsolo 4 i prezentuje bogatą kolekcję rzeźb epoki renesansu. Obejrzeć można tu dzieła takich artystów jak m.in. Michał Anioł, Donatello, Nicola Pisano, Baccio Bandinelli czy Bartolomeo Ammannati. W placówce eksponowana jest także kolekcja dzieł islamskiej i europejskiej sztuki użytkowej oraz rzeźby z kości słoniowej.
• Muzeum Katedralne (Museo dell'Opera del Duomo) - znajduje się w budynku sąsiadującym z katedrą przy Piazza del Duomo 9 i prezentuje dzieła przeniesione z katedry, dzwonnicy i baptysterium w trosce o zachowanie ich przed działaniem czynników atmosferycznych. Obejrzeć można tu imponującą kolekcję florenckiej rzeźby w tym m.in. słynną Pieta Michała Anioła, Madonnę o szklanych oczach Arnolfa di Cambio czy słynne cantorie, galerie dla chóru, które niegdyś znajdowały się nad drzwiami zakrystii w katedrze.
• Galeria Akademii (Galleria dell'Accademia) - znajduje się przy ulicy Via Ricasoli 60 i prezentuje bogatą kolekcję sztuki skupiając się na florenckich artystach. Obejrzeć można tu m.in. monumentalną rzeźbę Michała Anioła przedstawiającą biblijnego Dawida bezpośrednio przed walką z Goliatem, obraz Botticellego zatytułowany "Madonna Morza" (Madonna del Mare) czy XIV wieczne "Drzewo życia" Pacina di Bonaguida.
• Muzeum św. Marka (Museo di San Marco) - mieści się w dawnym klasztorze dominikanów i prezentuje kolekcję sztuki włoskich artystów. Obejrzeć można tu m.in. pochodzące z przełomu XVI i XVII wieku freski autorstwa Bernardino Poccettiego, freski Fra Angelico czy obrazy tablicowe Fra Bartolomea. Ponadto są tu dzieła tak artystów jak m.in. Domenico Ghirlandaio, Alessio Baldovinetti czy Giovanni Antonio Sogliani.
• Galleria Palatyńska (Galleria Palatina) - mieści się w Pałacu Pittich i prezentuje m.in. dzieła malarskie Rafaela i Tycjana.
• Galeria Sztuki Współczesnej (Galleria d'Arte Moderna) - znajduje się przy ulicy i prezentuje sztukę współczesną z przełomu końca XVIII i początku XX wieku. Obejrzeć można tu prace takich artystów jak m.in. Antonio Canova, Francesco Hayez, Giovanni Dupré, Telemaco Signorini czy Silvestro Lega.
• Muzeum Wyrobów Srebrnych (Museo degli Argenti) - mieści się w Pałacu Pittich i prezentuje kolekcję złotej i srebrnej biżuterii oraz innych skarbów i różnego rodzaju przedmiotów należących niegdyś do Medyceuszy.
• Muzeum Mody i Kostiumów (Museo della Moda e del Costume) - mieści się w Pałacu Pittich i prezentuje kolekcję strojów jakie noszone były w ostatnich czterech stuleciach. W placówce zapoznać się można z tym jak na przestrzeni dekad zmieniała się moda. Muzeum szczyci się kolekcją blisko 6 tysięcy eksponatów.
• Interaktywne Muzeum Leonarda da Vinci (Leonardo Interactive Museum) - znajduje się przy ulicy Via dei Servi 66/R i prezentuje różnego rodzaju modele wynalazków, projekty oraz reprodukcje dzieł sztuki Leonarda. W placówce obejrzeć można 50 różnorakich maszyn i urządzeń, które zostały wierne zrekonstruowane w oparciu o dogłębne rysunków Leonarda. Muzeum regularnie organizuje warsztaty w czasie których goście mogą obsługiwać, a nawet konstruować jedne z najciekawszych wynalazków, takie jak słynny wielościan czy samonośna kopuła.
• Muzeum Galileusza (Museo Galileo) - znajduje się przy Piazza dei Giudici 1 i prezentuje różnego rodzaju ekspozycje związane z rozwojem nauki i techniki. Obejrzeć można tu m.in. kolekcję zegarów astronomicznych, wykreśloną w XV wieku przez weneckiego kartografa Fra Mauro mapę świata, urządzenie mechaniczne stworzone w XVIII wieku przez Friedricha von Knaussa oraz oryginalne przyrządy naukowe samego Galileusza, w tym kompas geometryczny i teleskopy.
• Narodowe Muzeum Fotografii Alinari (Museo nazionale Alinari della fotografia) - mieści się w Palazzo Rucellai przy Piazza Santa Maria Novella 14 i prezentuje prace pochodzące z archiwów znanych włoskich fotografów jakie zgromadzone zostało przez włoską firmę fotograficzną założona w 1852 roku przez braci Alinari (Fratelli Alinari).
• Muzeum Porcelany (Museo delle porcellane) - mieści się w budynku kasyna (Casino del Cavaliere) jaki znajduje się na terenie Ogrodów Boboli i prezentuje bogatą kolekcję ceramiki pochodzącej od najsłynniejszych europejskich producentów.
• Muzeum Novecento (Museo Novecento) - znajduje się przy P.za di Santa Maria Novella 10 i prezentuje XIX i XX-wieczną sztukę włoskich artystów. Za podstawę ekspozycji posłużyła kolekcja sztuki włoskiego kolekcjonera i mecenasa sztuki Alberto della Ragione (1892-1973). Obejrzeć tu można prace takich artystów jak m.in. Giorgio De Chirico, Filippo De Pisis, Gino Severini, Giorgio Morandi, Mario Mafai, Renato Guttuso czy Felice Casorati. Placówka regularnie organizuje także wystawy czasowe.

Punkt Widokowy

Jednym z najlepszych miejsc do podziwiania Florencji jest usytuowany na malowniczym wzgórzu, wytyczony w 1869 roku Plac Michała Anioła (Piazzale Michelangelo). Rozpościera się z niego przepiękny widok na praktycznie całe stare miasto oraz rzekę Arno. Do placu można dojechać autobusem miejskim lub dojść pieszo, np. od strony Piazza Poggi lub od strony Ogrodów Boboli.

Syndrom Stendhala

We Florencji znajduje się tak wiele zabytków, muzeów czy dzieł sztuki, że turyści narażeni są na przypadłość zwaną Syndromem Stendhala (stendhalismo). Jej nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego pisarza Stendhala (1783-1842), który był ponoć tak oczarowany pięknem i ilością zabytków we Florencji, że o mały co nie zemdlał. Podobno po tych wrażeniach musiał kilka dni spędzić w łóżku z gorączką, a kiedy zdecydował się wyjść ponownie na ulice miasta - doznawał znów, jak sam to opisał, "gwałtownego kołatania serca". W rzeczywistości przypadłość ta zdarza się przede wszystkim tym, którzy nie potrafią ustalić priorytetów zwiedzania.

Ciekawostki

• W latach 1837-1838 we Florencji mieszkał znany polski poeta Juliusz Słowacki (1809-1849). Wtedy tez rozpoczął intensywną pracę nad swoimi utworami (powstały wówczas m.in.: Poemat Anhelli, Ojciec zadżumionych czy Wacław;
• We Florencji urodził się słynny włoski poeta, filozof i polityk Dante Alighieri (1265-1321). Jego najwybitniejszym dziełem jest poemat "Boska komedia", uważany za arcydzieło literatury światowej i szczytowe osiągnięcie literatury średniowiecznej;
• We Florencji swoją siedzibę ma znany i utytułowany klub piłkarski ACF Fiorentina;
• We florenckim kościele Santa Croce w kaplicy Salvatich znajduje się nagrobek zmarłej w 1837 roku córki Izabeli Czartoryskiej - Zofii z Czartoryskich Zamoyskiej.

Multimedia