Helsinki

Helsinki to stolica i zarazem największe miasto Finlandii, położone w południowej części kraju nad Zatoką Fińską. Jest to najdalej wysunięta na północ stolica kontynentalnej części Europy, którą zamieszkuje blisko 600 tysięcy osób. Miasto stanowi część aglomeracji zwanej Regionem Wielkich Helsinek w skład którego wchodzą także takie miasta jak Espoo czy Vantaa. Helsinki zostały założone w 1550 roku w miejscu niewielkiej rybackiej osady. Głównym fundatorem był ówczesny szwedzki król - Gustaw I Waza (1496-1560). Wtedy też miasto nosiło szwedzką nazwę - Helsingfors. O panowaniu szwedzkim dziś przypomina wzniesiona przez Szwdów twierdza, mniejszość narodowa oraz drugi język urzędowy. W 1812 roku Helsinki zostały nawiedzone przez ogromny pożar, który strawił większość dawnej zabudowy miasta. Wkrótce potem, odbudowane stały się stolicą nowo powstałego Wielkiego Księstwa Finlandii. Dynamicznie rozwijające się wówczas miasto zaczęto rozbudowywać na wzór rosyjskiego Petersburga. Miasto z trzech stron otoczone jest wodami Morza Bałtyckiego, a w jego granicach znajduje się w sumie przeszło 300 większych i mniejszych wysp. Helsinki nie posiadają wysokiej zabudowy, przez co sprawiają wrażenie niewielkiego i przytulnego aczkolwiek prowincjonalnego miasteczka. Złośliwi mawiają, że największymi budynkami w mieście są wielopokładowe promy wpływające do portów.

Zwiedzanie

Serce najstarszej części Helsinek stanowi rozległy Plac Senacki, który w sowim obecnym kształcie powstał dopiero w XIX wieku. Główną budowlą jest tu wybudowana w XIX wieku monumentalna neoklasycystyczna katedra luterańska (Tuomiokirkko). Do świątyni prowadzą wysokie strome granitowe schody, które stanowią jedno z ulubionych miejsc spotkań mieszkańców stolicy Finlandii. Przed katedrą, w centralnej części placu znajduje się wzniesiony w 1894 roku pomnik rosyjskiego cara Aleksandra II (Finlandia stanowiła wówczas autonomiczną część Rosji). Przy placu znajduje się także wybudowany w 1822 roku budynek senatu, gabinetu rządowego i sądu najwyższego Wielkiego Księstwa Finlandii (obecnie mieści się tu siedziba premiera Finlandii) a po przeciwnej stronie znajduje się siedziba Uniwersytetu Helsińskiego (Helsingin yliopisto). Kierując się kilka kroków na południe w stronę Bałtyku dojdziemy do Placu Targowego (Kauppatori) na którym od wiosny do jesieni sprzedaje się żywność, warzywa i owoce oraz pamiątki. Helsinki znajdują się nie tylko na stałem lądzie, ale również obejmują wiele wysp, które przyciągają turystów. Na wyspie Korkeasaari znajduje się największe w kraju zoo, natomiast Santahamina Pihlajasaari jest ulubionym miejscem wypoczynku dla naturystów i osób homoseksualnych.

Katedra Luterańska

Imponująca śnieżnobiała Katedra w Helsinkach (Helsingin tuomiokirkko) wybudowana została w latach 1820-1850. Jej głównym projektantem był znany niemiecki architekt Carl Ludwig Engel (1778-1840). Niestety zmarł on w czasie prac budowlanych a nadzór nad projektem przejął jego pomocnik Ernst Lohrmann. Wtedy też z obawy o stabilność dachu dobudowano cztery mniejsze kopuły wzorując się na katedrze św. Izaaka w Petersburgu. Lohrmann wzniósł także dwie oddzielnie stojące dzwonnice oraz cynkowe posągi dwunastu apostołów u szczytów i po bokach dachu. Obecnie świątynia stanowi jeden z symboli Helsinek. Każdego roku kościół jest odwiedzany przesz blisko 350 tysięcy ludzi.

Pozostałe Zabytki Helsinek

• Sobór Uspieński - świątynia wybudowana została w 1868 roku i obecnie stanowi główną świątynię Fińskiego Kościoła Prawosławnego. Głównym projektantem soboru był rosyjski architekt Aleksiej Gornostajew. Budowla posiada charakterystyczne złote kopuły oraz czerwoną fasadę i przypomina o rosyjskich wpływach w Helsinkach. We wnętrzu warto zwrócić uwagę na bogato zdobiony ikonostas. W soborze znajduje się także siedem dzwonów, z których jeden jest darem mieszkańców Moskwy.
• Stary Kościół (Helsingin vanha kirkko) - świątynia wybudowana została w 1825-1826 i znajduje się w północnej części Starego Parku Kościelnego (Vanha kirkkopuisto). Jest to jeden z najstarszych kościołów Helsinek i zarazem pierwszy luterański kościół zbudowany po tym, jak Helsinki podniesione zostały do rangi stolicy kraju. Świątynia zbudowana została całkowicie z drewna, ponieważ była przeznaczona wyłącznie do tymczasowego użytkowania. Z tego powodu kościół nigdy nie został wyposażony w dzwony. Obecnie Stary Kościół jest popularnym miejscem ślubów.
• Uniwersytet Helsiński (Helsingin yliopisto) - jest to najstarsza i największa uczelnia w Finlandii. Wykłady odbywają się tu w językach fińskim i szwedzkim. Uniwersytet założony została 26 marca 1640 w Turku, jako Akademia Królewska pod patronatem władz Szwecji. Wtedy to składała się z czterech wydziałów: filozofii, prawa, teologii i medycyny. Po powstaniu Wielkiego Księstwa Finlandii, w 1828 roku uczelnia została przeniesiona z Turku do Helsinek. Wtedy też wybudowany został gmach uniwersytetu według projektu C.L. Engela. Swoją obecną nazwę uczelnia uzyskała po uzyskaniu niepodległości przez Finlandię w 1917 roku.
• Gmach Ateneum - budynek wzniesionyh został pod koniec XIX wieku według projektu fińskiego architekta Theodora Höijera (1843-1910). Front budowli zdobią tympanon z podobizną Ateny, kariatydy strzegące wejścia oraz popiersia Fidiasza, Bramante i Rafaela - dzieła Carla Eneasa Sjöstranda. Obecnie w gmachu mieści się muzeum sztuki, należące do Fińskiej Galerii Narodowej.
• Budynek Dworca Głównego - gmach ten wzniesiony został w latach 1904-1919 według projektu Eliena Saarinena i bardzo szybko stał się jedną z najbardziej charakterystycznych budowli Helsinek. Przed głównym wejściem znajdują się cztery posągi mężczyzn trzymających kuliste lampy. Każdego dnia stacja obsługuje około 200 tysięcy pasażerów, co sprawia, że jest najczęściej odwiedzanym budynkiem Finlandii. W podziemiach dworca znajduje się końcowa stacja metra w Helsinkach.
• Kościół Temppeliaukio - świątynia wybudowana została w 1969 roku na terenie dzielnicy Töölö. Budowla zaprojektowana została przez braci Timo i Tuomo Suomalainen. Bracia postanowili tak zaprojektować kościół, aby zachować skalisty charakter miejsca, w którym miał on stanąć. Podziemny kościół został wykuty wewnątrz masywnych, granitowych skał, pośrodku zwykłego placu. Kształt zewnętrzny kościoła przypomina grób korytarzowy Newgrange w Irlandii. Na zewnątrz widoczna jest jedynie miedziana kopuła wystająca spoza kamiennych bloków. Wnętrze kościoła ma kształt owalny i jest zamknięte nagimi skalnymi ścianami. Sklepienie to ogromny dysk wykonany z miedzianego drutu.

Muzea w Helsinkach

• Muzeum Narodowe (Kansallismuseo) - znajduje się przy ulicy Mannerheimintie 34 i przedstawia historię Finlandii od czasów prehistorycznych do współczesności. Placówka założona została w 1893 roku i obecnie podzielona jest na sześć odrębnych działów. W pierwszym dziale, prezentującym czasy prehistoryczne (Suomen esihistoria) znajduje się największa ekspozycja archeologiczna w Finlandii. Większość zbiorów pochodzi z epoki kamienia, brązu i żelaza, ale są także i młodsze znaleziska. W drugim dziale, zwanym Valtakunta prezentowana jest historia kultury i społeczeństwa Finlandii począwszy od średniowiecza aż do początków XX wieku. Trzeci dział to Kraj i ludzie (Maa ja kansa Maa ja kansa – Suomalaista kansankulttuuria) gdzie przedstawiona jest historia życia na wsi przed epoką uprzemysłowienia. Kolejny, czwarty dział (1900-luku) to wiek XX i czasy współczesne. Piąty dział to Skarbiec (Aarrekammiot), gdzie zgromadzono imponującą kolekcję monet, medali, orderów, sreber i broni. Ostatni dział to interaktywna wystawa VINTTI (Työpaja VINTTI) przeznaczona głównie dla najmłodszych gości muzeum. Zapoznać się tu można z fińską kulturą i historią poprzez różnego rodzaju zabawy czy warsztaty.
• Ateneum - mieści się w XIX wiecznym gmachu przy ulicy Kaivokatu 2 i prezentuje kolekcję sztuki zarówno artystów fińskich jak i zagranicznych. Galeria otwarta została w 1888 roku, a jej nazwa nawiązuje do imienia greckiej bogini mądrości Ateny. Obejrzeć tu można m.in. obrazy Gallena-Kalleli, Järnefelta, Sallinena, van Gogha, Cézanne'a, Légera czy Chagalla. Da najciekawszych eksponatów należą m.in. tryptyk Mit Aino (1891) Gellena-Kalleli oraz Ranny anioł (1903) Simberga. Placówka szczyci się największą i najstarszą kolekcję sztuki w kraju.
• Muzeum Sztuki Współczesnej Kiasma (Nykytaiteen museo Kiasma) - znajduje się przy ulicy Mannerheiminaukio 2 i prezentuje głównie sztukę współczesną. Kolekcja obejmuje blisko osiem tysięcy prac artystów z całego świata. Obejrzeć tu można prace m.in. Reetta Ahonena, Marttiego Aiha, Jana van Anderssona Akena, Andersa Gustafa, Antonio Rotta, Bernarda Barona, Stiga Baumgartnera, Cornelisa Bega, Nicolasa Berchema, Honoré Daumiera, Karela Dujardina czy Nunzio Gulino.
• Muzeum Miejskie (Kaupunginmuseo) - mieści się w XVIII wiecznej kamienicy Sederholma przy ulicy Aleksanterinkatu 16 a jego misią jest podtrzymywanie zarówno materialnego jak i duchowego dziedzictwa Helsinek. Obejrzeć tu można m.in. przedmioty oraz pamiątki po znanych mieszkańcach miasta a także liczne fotografie przedstawiające stolicę Helsinek z przełomu XIX i XX wieku.
• Fińskie Muzeum Historii Naturalnej (Luonnontieteellinen keskusmuseo) - znajduje się przy ulicy Pohjoinen Rautatiekatu 13 i umożliwia wędrówkę po fascynującym świecie przyrody. Placówka jest niezależną instytucją badawczą działającą przy Uniwersytecie Helsińskim. Obejrzeć tu można m.in. różnego rodzaju ekspozycje z takich dziedzin jak botanika, zoologia, geologia czy paleontologia.
• Muzeum im. Sinebrychoffa (Sinebrychoffin taidemuseo) - mieści się w zabytkowej posiadłości rodziny Sinebrychoffów przy ulicy Bulevardi 40 i prezentuje bogate zbiory sztuki dawnej z Finlandii oraz innych krajów Europy. Oprócz pokaźnej kolekcji obrazów dawnych mistrzów znajduje się tu także kilka tysięcy grafik i rycin a także kolekcje rzeźby, ceramiki oraz srebra.
• Muzeum Mannerheima (Mannerheim-museo) - mieści się w tzw. Domu Bomana z 1874 roku przy ulicy Kalliolinnantie 14 i poświęcone jest znanemu fińskiemu arystokracie i oficerowi wojskowemu Carlowi Gustafowi Mannerheimowi (1867-1951). W czasie II wojny światowej pełnił on funkcję Naczelnego Dowódcy Fińskich Sił Zbrojnych, zaś po zakończeniu działań wojennych został wybrany na prezydenta Finlandii. Zdając sobie jednak sprawę, że jest osobą, która może stanowić dla Finlandii problem w ułożeniu stosunków powojennych z ZSRR i mocarstwami zachodnimi, 9 maja 1946 roku ustąpił z urzędu i osiadł w Szwajcarii. W muzeum zgromadzono liczne pamiątki oraz przedmioty należące niegdyś do Mannerheima.
• Muzeum Wojskowe (Sotamuseo) - znajduje się na terenie Twierdzy Suomenlinna i prezentuje historię fińskiej wojskowości. Obejrzeć można tu m.in. dawne pojazdy wojskowe, broń, mundury oraz liczne zdjęcia oraz przedmioty należące niegdyś do fińskich sił zbrojnych. Część muzeum stanowi wystawowa poświęcona fińskiemu bohaterowi wojennemu Lauri Törni. Chlubą placówki jest zbudowana w 1933 roku fińska łódź podwodna Vesikko.
• Amos Rex - mieści się w zabytkowym gmachu Lasipalatsi przy ulicy Mannerheimintie i prezentuje głównie zbiory sztuki nowoczesnej. Placówka założona została przez znanego fińskiego mecenasa sztuki Amosa Andersona (1878-1961). Obejrzeć można to m.in. obrazy Francesca Bassano, Paula Signaca, Louisa Valtata, Rogera Fry, Alfreda Fincha, Ragnara Ekelunda, Magnusa Enckella, Eero Nelimarkka, Tyko Sallinena czy Tove Janssona.
• Muzeum Teatru (Teatterimuseo) - znajduje się przy ulicy Tallberginkatu 1 G i poświęcone jest historii fińskiego teatru. W muzeum istnieje możliwość przebrania się w garderobie w dowolny strój i wypróbowania swoich sił na prawdziwej scenie. Ponadto obejrzeć można tu także m.in. dzieła znanego fińskiego prozaika, poety i dramaturga Aleksisa Kivi (1834-1872).
• Muzeum Sportu (Urheilumuseo) - znajduje się na terenie Stadionu Olimpijskiego (Olympiastadion) przy ulicy Paavo Nurmen tie 1 i prezentuje historię sportu w Finlandii. Placówka pozwala zapoznać się z wieloma fińskimi sportowcami, którzy odnosili sukcesy na arenach sportowych całego świata. Ponadto obejrzeć można tu także liczne pamiątki i informacje o XV Letnich Igrzyskach Olimpijskich jakie odbyły się w 1952 roku w Helsinkach.
• Muzeum Tramwajów (Ratikkamuseo) - mieści się w starej zajezdni tramwajowej przy ulicy Töölönkatu 51 A i prezentuje historię helsińskich tramwajów. Obejrzeć można tu m.in. kolekcję zabytkowych pojazdów szynowych jakie niegdyś jeździły po ulicach stolicy Finlandii.
• Muzeum Zabawek Suomenlinna (Lelumuseo Suomenlinna) - mieści się w okazałej rezydencji przy ulicy Suomenlinna C66 i prezentuje kolekcję zabawek jakimi bawiły się dzieci począwszy od lat 30 XIX aż do czasów rozpadu Związku Radzieckiego. Obejrzeć to można m.in. lalki, misie, blaszane zabawki czy stare domki dla lalek.
• Muzeum Techniki (Tekniikan museo) - znajduje się przy ulicy Viikintie 1 i prezentuje historię rozwoju fińskiej technologii oraz przemysłu.
• Muzeum Sztuki HAM (HAM Helsingin taidemuseo) - znajduje się przy ulicy Eteläinen Rautatiekatu 8 i prezentuje bogatą kolekcję dzieł sztuki. Obejrzeć można tu m.in. prace fińskiej pisarki, malarki i ilustratorki pochodzenia szwedzkiego Tove Jansson (1914-2001).
• Galeria Sztuki Helsingfors (Helsingfors Konsthall) - znajduje się przy ulicy Nervanderinkatu 3 i prezentuje wystawy związane ze sztuką współczesną.
• Skansen Seurasaari (Seurasaaren ulkomuseo) - znajduje się w zachodniej części miasta na wyspie Seurasaari i prezentuje drewniane domy oraz budowle użytkowe jakie można było spotkać na przełomie od XVII do początku XX wieku na terenie Finlandii. Obejrzeć tu można m.in. w pełni wyposażone farmy Antti i Kahiluoto ze środkowej Finlandii, XVII wieczny drewniany kościół Karuna czy probostwo z Iisalmi.

Ciekawostki

• Helsinki są najbardziej wysuniętą na północ stolicą Europy kontynentalnej;
• W Helsinkach znajduje się 27 plaż, 13 krytych basenów oraz 818 krytych obiektów sportowych;
• Z uwagi na duża liczbę białych budowli znajdujących się w centrum miasta, Helsinki bardzo często określane są mianem "białego miasta".

Multimedia