Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej

Kolbuszowa to niewielka miejscowość w południowo-wschodniej Polsce, położona w Kotlinie Sandomierskiej na skraju Puszczy Sandomierskiej. Jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych jest tu usytuowany na południowo-zachodnich obrzeżach miasteczka Muzeum Kultury Ludowej. Placówka założona została w 1959 roku i na początku była prowadzona społecznie przez kolbuszowskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przyrody i Kultury, jako Muzeum Regionalne Lasowiaków. W 1971 roku placówka została upaństwowiona, a jej zasięg objął tereny zamieszkiwane przez dwie grupy etnograficzne - Lasowiaków i Rzeszowiaków, czyli północną część obecnego województwa podkarpackiego. Jakiś czas później zmieniono także nazwę na Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej. W 1978 roku otwarto najważniejszą ekspozycję Muzeum - Park Etnograficzny, który zlokalizowano głównie na obszarze pobliskiej miejscowości Brzezówka. Obecnie skansen zajmuje blisko 30 hektarów na których zgromadzono przeszło 80 obiektów dużej i małej architektury drewnianej. Są wśród nich chałupy, budynki inwentarskie (stajnie, obory, chlewy, kurniki), stodoły, spichlerze, maneż, bróg, budynki przemysłów wiejskich, jak młyn wodny, wiatraki, kuźnie, olejarnia i garncarnia, wreszcie budynki użyteczności publicznej - szkoła, karczma i remiza strażacka, a także okazały kościół św. Marka Ewangelisty. Do najstarszych obiektów należą m.in. spichlerz dworski z Bidzin z 1784, chałupa z Markowej z 1804 roku oraz kościół z Mielca-Rzochowa postawiony w 1843 roku. Budynki przedstawione zostały w ich naturalnych relacjach i środowisku podobnym do tego, które im kiedyś towarzyszyło. Poszczególne obiekty zestawione są w zagrody według układu siedliska, gdzie powstały, zagrody zaś odtwarzają układy przestrzenne tradycyjnej zabudowy wsi. Znajdują się w naturalnym pejzażu przydomowych ogródków, sadów i pasiek, pól uprawnych, łąk i pastwisk, stawów, otoczone nadrzeczną zielenią i lasem. W niektórych obejściach hodowane są zwierzęta. Dopełnieniem ekspozycji są pokazy prac gospodarskich i polowych oraz tradycyjnych rzemiosł. Większość wnętrz mieszkalnych i gospodarczych urządzonych jest sprzętami właściwymi dla danego miejsca i czasu, które jednocześnie opowiadają o codziennych zajęciach domowych. Przykładowo w chałupie Kielarów z Markowej zaaranżowane jest pieczenie chleba, pracę rzeźbiarza i lutnika pokazano w chałupie z Jeziórka, szewca - w chałupie z Żołyni Dolnej, tkacza - w chałupie z Woli Zarczyckiej, zabawkarza - w chałupie z Brzózy Stadnickiej, a przygotowania do wigilii zaaranżowano w chałupie Szylarów z Markowej. Zobrazowaniem życia społecznego dawnej wsi jest urządzone w chałupie z Budziwoja mieszkanie działacza i polityka ludowego Jana Sobka z Handzlówki.