Świrz to niewielka miejscowość na zachodniej Ukrainie, położona nad rzeką Świrż (lewy dopływ Dniestru). Jednym z ciekawszych zabytków jest tu usytuowany w północnej części wioski średniowieczny zamek. Jego początki nie są znane, wiadomo że w 1427 roku w Świrzu przebywał król Władysław Jagiełło, a pierwsze wzmianki o warowni pojawiają się w dokumentach pochodzących z pierwszej połowy XVI wieku. W 1648 roku podczas Powstania Chmielnickiego twierdzę podbili i zajęli Kozacy. Niespełna rok później w bitwie pod Zborowem zginął ostatni z rodu rotmistrz Paweł Świrski, w związku z czym zamek przeszedł w ręce kasztelana halickiego i chorążego podolskiego Aleksandra Cetnera herbu Przerowa. Wkrótce potem nowy właściciel zlecił przeprowadzić gruntowną przebudowę warowni. W kolejnych wiekach posiadłość wielokrotnie zmieniała właścicieli. W 1907 roku zamek kupiła Irena z Wolańskich Pinińska, która następnie wyszła za generała Roberta Lamezana-Salinsa (oboje zostali pochowani w krypcie kaplicy zamkowej w Świrzu). Po przeprowadzonym remoncie budowla udostępniona została zwiedzającym. W czasie wojen światowych zamek był niszczony i sukcesywnie odbudowywany. Po 1945 roku mieściła się w nim szkoła traktorzystów i internat dla uczniów. Pierwsze prace konserwatorskie przeprowadzone zostały dopiero w latach siedemdziesiątych XX wieku. Warownię zbudowano na wzgórzu na planie nieregularnego czworoboku. W obrębie zabudowań znajdują się dwa dziedzińce, gospodarczy i reprezentacyjny. Oba posiadają osobne wjazdy położone są na różnych poziomach i łączą je schody. Wjazd główny mieścił się w wieży bramnej na osi skrzydła zamykającego od południa dziedziniec reprezentacyjny. Nad bramą dawniej znajdowały się dwa herby: Cetnerów i Zamoyskich. Brama do której prowadzi most nad fosą flankowana jest dwoma czworobocznymi basztami.
Ciekawostki
- W okresie międzywojennym na zamku mieszkał pułkownik kawalerii Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej Tadeusz "Bór" Komorowski (1895-1966).