Podkamień to niewielka miejscowość w zachodniej części Ukrainy, położona między Brodami a Krzemieńcem. Jednym z ciekawszych zabytków jest tu usytuowany we wschodniej części miasteczka na szczycie Góry Różańcowej dawny Klasztor Dominikanów (obecnie Kościół i klasztor Pochodzenia Drzewa Krzyża Pańskiego). Jego budowa rozpoczęta została w 1612 roku z inicjatywy ówczesny właściciela Podkamienia Baltazara Cetnera dla sprowadzonych tu ojców dominikanów. Świątynia powstała w miejscu starego, pochodzącego z XV wieku zamku Piotra z Żabokruk Cebrowskiego. Prace budowlane trwały praktycznie aż do końca XVII wieku. W 1648 roku Podkamień został zajęły przez wojska Chmielnickiego. Wobec stałego zagrożenia najazdami tatarskimi i zawieruchami historii w XVIII stuleciu ukończono ostatecznie budowę kościoła w stylu barokowym i otoczono całość silnymi umocnieniami. W 1727 roku w murach kościoła klasztornego odbyła się uroczysta koronacja obrazu Matki Bożej z Podkamienia namalowanego według wzoru słynnego wizerunku Matki Bożej Śnieżnej Salus Populi Romani z bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie. Była to piąta na prawie papieskim koronacja na ziemiach Rzeczypospolitej. Złote korony, poświęcone przez papieża Benedykta XIII, przywiózł z Rzymu Michał Potocki, a aktu koronacji dokonał biskup łucki Stefan Bogusław Rupniewski przy udziale m.in. biskupa kamienieckiego Stanisława Józefa Hozjusza, biskupa kijowskiego Jana Samuela Ożgi. Podczas I wojny światowej klasztor został częściowo zniszczony. Spłonęła wówczas biblioteka, a także zawaliła się wieża kościelna. W czasie kolejnej wojny od rozpoczęcia rzezi wołyńskiej do lutego 1944 zabudowania kościoła i klasztoru dominikanów w Podkamieniu były miejscem schronienia dla ludności polskiej uciekającej ze swoich miejscowości przed oddziałami UPA oraz podburzonym przez nacjonalistów ukraińskim chłopstwem. Świątynia jednak została zdobyta a Polacy bestialsko wymordowani. Ciała ofiar były porzucane w miejscu zabójstwa lub wrzucane do klasztornej studni. Części osób udało się przetrwać w kryjówce na strychu. Mienie klasztorne, stanowiące jedno z najbogatszych zbiorów precjozów i dzieł sztuki na ówczesnych Kresach, było przez kilka dni sukcesywnie i pedantycznie łupione. Wnętrza zespołu klasztornego zostały zniszczone. Pogrom przetrwał Obraz Matki Boskiej Podkamieńskiej. Zaopiekował się nim ocalony ojciec Józef Burda, który przewiózł go w 1946 roku do Polski. Obecnie obraz znajduje się w kościele Ojców Dominikanów we Wrocławiu. Dziś klasztor należy greckokatolickiego zakonu studytów i uważany jest za jeden najwspanialszych barokowych zabytków w rejonie brodzkim. W pobliżu klasztoru znajduje się zabytkowy prawosławny kozacki cmentarz.
Ciekawostki
- Niegdyś Klasztor Dominikanów w Podkamieniu określany był mianem Podolskiej Częstochowy.