Zurych (Zürich)

Zurych to zabytkowe miasto w północno-wschodniej Szwajcarii, położone nad północnym krańcem Jeziora Zuryskiego oraz rzekami Limmat i Sihl. Jest to główny ośrodek gospodarczy kraju i zarazem największe miasto Szwajcarii, które zamieszkuje blisko 390 tysięcy ludzi (w całej aglomeracji zaś żyje przeszło milion osób). Początki Zurychu sięgają zamierzchłych czasów starożytnych, kiedy to tereny te zasiedlone zostały przez plemiona celtyckie. W połowie I wieku p.n.e. Rzymianie założyli na jednym z okolicznych wzgórz (Lindenhof) przygraniczny obóz warowny Turicum, który z czasem rozrósł się w znaczący ośrodek handlowy. Po upadku Cesarstwa osada została podbita i zajęta przez Alemanów. W kolejnych wiekach Zurych wielokrotnie zmieniał swoich właścicieli. Władali nim kolejno Ostrogoci, Frankowie i Niemcy. W połowie IX wieku w mieście założony został klasztor w którym złożone zostały relikwie świętych Felixa i Reguli. Wkrótce potem miejsce to stało się celem licznych pielgrzymek. Z początkiem XIII wieku Zurych uzyskał prawa wolnego miasta, a w 1351 roku przystąpił do Konfederacji Szwajcarskiej. Okres największego rozkwitu nastąpił w XVI wieku, kiedy to miasto stało się ważnym ośrodkiem produkcji jedwabiu i wełny. Stało się to głownie za sprawą przybyłych z włoskiego Locarno rzemieślników, którzy w swoim kraju doświadczali prześladowań na tle religijnym. Ważną datą w historii miasta było wystąpienie wybitnego szwajcarskiego kaznodziei i teologa Urlicha Zwingliego (1484-1531) w 1519 roku przeciwko papieżowi, co zapoczątkowało reformację w niemieckojęzycznej części kraju. Od XIX wieku Zurych stanowi ważne centrum finansowe oraz kulturalno-naukowye o znaczeniu krajowym i międzynarodowym. W 1877 roku założona została w Zurychu giełda, która uczyniła z miasta finansową stolicę Szwajcarii.

Zwiedzanie

Najstarsza część miasta skupia się w pobliżu ujścia rzeki Limmat do Jeziora Zuryskiego. Reprezentacyjną arterię Zurychu stanowi ciągnąca się na długości około 1,5 km (od dworca do jeziora) ulica Bahnhofstrasse (ulica Dworcowa). Mniej więcej w środku jej długości znajduje się okazały Paradeplatz przy której znajdują się siedziby największych szwajcarskich banków. Warto także udać się na niewielkie wzgórze Lindenhof gdzie znajdują się pozostałości rzymskiego fortu oraz taras z którego rozpościera się malowniczy widok na prawy brzeg rzeki oraz kościół św. Piotra (Sankt Peterkirche). Jego charakterystycznym elementem jest XIII wieczna wieża z największym w Europie zegarem, którego średnica liczy sobie przeszło 8,7 metra. Pozostałe ważne zabytki Zurychy to m.in. XIII wieczny kościół Fraumünster (dawny żeński klasztor), renesansowy budynek ratusza miejskiego, uważany za "matkę reformacji" w niemieckojęzycznej Szwajcarii kościół Grossmünster, budynek zuryskiej gildii (Zunfthaus zum Rüden) oraz liczne fontanny których jest w mieście grubo ponad tysiąc (w każdej z nich woda jest zdatna do picia). Miasto szczyci się także blisko 50 muzeami i przeszło setką różnego rodzaju galerii sztuk. Odwiedzając Zurych warto także wybrać się na okoliczne wzgórze Uetliberg (869 metrów n.p.m.) z którego rozpościera się przepiękna panorama całego miasta.

Café Odeon

Café Odeon to jedna z najstarszych i najsłynniejszych kawiarni w Szwajcarii. Założona została w 1911 roku i znajduje się przy ulicy Limmatquai 2. Niegdyś schodziła się tu śmietanaka towarzyska a także znane osobistości z pierwszych stron gazet jak m.in. Albert Einstein, James Joyce, Stefan Zweig, Frank Wedekind, Erich Maria Remarque, Kurt Tucholsky, Franz Léhar czy Arturo Toscanini. Wnętrze kawiarni reprezentuje styl późnej secesji, jednak niektóre elementy wyposażenia nawiązują do Art déco.

Muzea w Zurychu

• Szwajcarskie Muzeum Narodowe (Schweizerisches Landesmuseum) - mieści się w renesansowym gmachu przy ulicy Museumstrasse 2 i prezentuje kulturę, sztukę oraz historię Szwajcarii. Obejrzeć można tu m.in. liczne dzieła sztuki, kolekcję strojów ludowych, znaleziska archeologiczne, zabytki sakralne, freski, stare meble czy kolekcje broni i mundurów. Chlubą placówki jest malowidło ścienne autorstwa znanego szwajcarskiego malarza Ferdinanda Hodlera (1853-1918), przedstawiające klęskę armii Szwajcarskiej z Francuzami w bitwie pod Marignano (obecnie Melegnano) jaka stoczona została w trakcie wojen włoskich w Lombardii w 1515 roku.
• Muzeum Sztuki w Zurychu (Kunsthaus Zürich) - znajduje się przy ulicy Heimplatz 1 i prezentuje kolekcję dzieł sztuki od czasów średniowiecznych po dzień dzisiejszy ze szczególnym uwzględnieniem szwajcarskiej sztuki narodowej. Obejrzeć można tu m.in. obrazy, rzeźby, instalacje, sztukę wideo i fotografię, a także rysunki oraz grafikę. Kolekcja zawiera prace takich mistrzów jak Edvard Munch, Jacques Lipchitz, Salvador Dalí czy Pablo Picasso oraz szwajcarskich artystów takich jak Alberto Giacometti, Ferdinand Hodler, Johann Heinrich Füssli, Pipilotti Ristand czy Peter Fischli. Placówka szczyci się największą poza Paryżem kolekcją prac Moneta oraz największym zbiorem prac Muncha poza Oslo.
• Muzeum Fundacji E.G. Bührlego () - mieści się w XIX willi przy ulicy Zollikerstrasse i prezentuje głównie sztukę nowoczesną. Placówka założona została w 1960 roku z inicjatywy rodziny niemieckiego przemysłowca i mecenasa sztuki Emila Georga Bührlego (1890-1956). Trzon kolekcji stanowią dzieła impresjonistów i postimpresjonistów takich jak m.in. Paul Cézanne, Edgar Degas, Paul Gauguin, Édouard Manet, Claude Monet, Camille Pissarro, Pierre Auguste Renoir, Georges Seurat, Alfred Sisley, Henri de Toulouse-Lautrec czy Vincent van Gogh. W 2008 roku z muzeum zrabowano obrazy o szacowanej łącznej wartości ponad 162 milionów dolarów. W ocenie Policji była to największa kradzież dzieł sztuki w ciągu ostatnich 20 lat.
• Muzeum Rietbergów (Rietberg Museum) - znajduje się przy ulicy Gablerstrasse 15 na terenie parku krajobrazowego Rieterpark i prezentuje kolekcję sztuki z terenów Azji, obu Ameryk, Afryki oraz Oceanii. Jest to jedyne muzeum w Zurychu, którego kolekcja nie pochodzi z Europy. Obejrzeć tu można m.in. afrykańskie obrazy, azjatycką ceramikę, tybetańskie świątynie czy indiańskie rzeźby.
• Muzeum Wzornictwa (Museum für Gestaltung Zürich) - znajduje się przy ulicy Pfingstweidstrasse 96 i prezentuje różnego rodzaju eksponaty architektoniczne i rzemieślnicze. Cała kolekcja liczny blisko pół miliona przedmiotów na które składają się m.in. plakaty, grafiki, tkaniny czy przykładowe dekoracje.
• Museum Haus Konstruktiv - znajduje się przy ulicy Selnaustrasse 25 i prezentuje sztukę nowoczesną. W placówce regularnie organizowane są wystawy czasowe.
• Muzeum Zoologiczne (Zoologisches Museum) - znajduje się przy ulicy Karl-Schmid-Strasse 4 i prezentuje bogatą kolekcję zwierząt, szkieletów i skamielin ze Szwajcarii jak i najdalszych stron świata. Obejrzeć tu można m.in. makiety wymarłych gatunków zwierząt, szkielety mamuta i jelenia olbrzymiego czy bogaty zbiór skamielin z Góry Jaszczurów (Monte San Giorgio) w południowym Ticino.
• Muzeum Ameryki Północnej (Nordamerika Native Museum) - znajduje się przy ulicy Seefeldstrasse 317 i prezentuje historię i kulturę ludów tubylczych, które zamieszkiwały Amerykę Północną przed początkiem europejskiej kolonizacji. Stała ekspozycje obejmuje blisko 700 przedmiotów i artefaktów pochodzących z siedmiu różnych regionów USA i Kanady, które niegdyś należały do Indian czy Inuitów.
• Muzeum Sztuki Współczesnej Migros (Migros Museum für Gegenwartskunst) - mieści się w starych budynkach browaru Löwenbräu przy ulicy Limmatstrasse 270 i prezentuje międzynarodową sztukę współczesną. Oprócz wystaw stałych placówka organizuje regularnie także wystawy czasowe. Obejrzeć można tu prace takich artystów jak m.in. Maurizio Cattelan, Spartacus Chetwynd, Christoph Büchel, Urs Fischer, Douglas Gordon, Rachel Harrison, Mark Leckey czy Christoph Schlingensief.
• Mühlerama - mieści się na terenie dawnego młynu przy ulicy Seefeldstrasse 231 i prezentuje historię produkcji mąki w Zurychu. W placówce zapoznać się można z pracą i technologią działania młyna z początku XX stulecia. Placówka regularnie organizuje także wystawy czasowe.
• Muzeum Obrony Cywilnej (Zivilschutz-Museum) - mieści się dawnym trój-poziomowym bunkrze (Landenberg) na terenie dzielnicy Wipkingen i prezentuje historię obrony cywilnej w Szwajcarii od początku jej powstania w czasie II wojny Światowej aż po czasy obecne. W placówce obejrzeć można m.in. ekspozycje przedstawiające Biuro Obrony Cywilnej, sale operacyjną czy awaryjne systemy zasilania.
• Muzeum Tramwajów (Tram-Museum Zürich) - mieści się w dawnej zajezdni tramwajowej przy ulicy Forchstrasse 260 i prezentuje historię kolei tramwajowej w Zurychu. Obejrzeć tu można przeszło 20 zabytkowych tramwajów (najstarszy wagon pochodzi z 1897 roku), kolekcję mundurów czy stare automaty biletowe.
• Muzeum Zegarów Beyer Zurych (Uhrenmuseum Beyer Zürich) - znajduje się przy ulicy Bahnhofstrasse 31 w sąsiedztwie sklepu firmowego Beyer i prezentuje historię pomiaru czasu od czasów starożytnych po wiek obecny. Obejrzeć tu można m.in. stare klepsydry, zegary słoneczne, olejowe, wodne i mechaniczne czy zwykłe zegarki kieszonkowe.
• Muzeum Piłki Nożnej FIFA (FIFA World Football Museum) - znajduje się przy ulicy Seestrasse 27 i prezentuje historię piłki nożnej na świecie. Obejrzeć tu można m.in. stroje piłkarskie, zapiski sędziowskie, trofea, książki, oraz fotografie z najważniejszych spotkań w historii footballu.

Ciekawostki

• Zurych jest uznawany za miasto o najwyższym standardzie życia na świecie;
• Na terenie miasta znajduje się przeszło 1200 fontann;
• W Zurychu znajduje się największa liczba klubów nocnych w przeliczeniu na mieszkańca w Europie;
• Najwyższą budowlą na terenie Zurychu jest wieża telewizyjna Uetliberg, która ma 186,7 metrów wysokości;
• W trzeci poniedziałek kwietnia podczas święta wiosny (Sechseläuten) w Zurychu organizowana jest słynna parada cechów rzemieślniczych. Wtedy to ulicami miasta przechodzi barwny pochód, który kończy rytuał spalenia słomianej figury Böögga, co symbolizować ma wypędzenie zimy.

Multimedia