Niemiecki Obóz Zagłady w Bełżcu

Bełżec to niewielka wioska w południowo-wschodniej Polsce, położona na trasie szlaku komunikacyjnego łączącego Lublin z Lwowem. Jedną z pamiątek po tragicznych wydarzeniach II wojny światowej jest tu usytuowany na obrzeżach miasteczka dawny niemiecki obóz zagłady Sonderkommando Belzec der Waffen-SS. Jego początki sięgają 1940 roku, kiedy to w okolicy wieoski Niemcy założyli pierwsze obozy pracy. Więźniowie osadzeni w tych obozach pracowali m.in. przy budowie obronnych konstrukcji granicznych (linia Ottona) oraz przy rozbudowie sieci kolejowej. Byli nimi najczęściej Polacy podejrzewani o udział w ruchu oporu, inteligencja, Cyganie oraz Żydzi z Zamojszczyzny. W sierpniu 1941 roku, pięć tygodni po niemieckim ataku na ZSRR, byłe polskie terytorium wschodniej Galicji, zostało włączone do Generalnego Gubernatorstwa. Wtedy też rozpoczęte zostały prace przy budowie nowego obozu. Powstawał on aż do połowy marca 1942 roku. Powstała wówczas grupa drewnianych baraków oraz budynek murowany, które rozmieszczone zostały na planie prostokąta o wymiarach około 275 na 263 metry. Całość otoczona została kilkoma rzędami drutów kolczastych, które od strony torów kolejowych zamaskowane były gęsto posadzonymi drzewami. Północną stronę obozu stanowił zaś, usypany z piasku wał. Pierwsze komory gazowe utworzone zostały w jednym z baraków. Po zakończeniu prac, Żydzi pracujący przy budowie obozu zostali jako pierwsi uśmierceni w komorze gazowej. Pierwszy transport do obozu zagłady w Bełżcu przybył 17 marca 1942 roku Ta data to także początek "Aktion Reinhardt", operacji mającej na celu deportację, zagładę i grabież mienia Żydów z Generalnego Gubernatorstwa. Jakiś czas później obóz został powiększony i rozbudowany. W jego obrębie znajdowały się również magazyny, w których segregowano mienie ofiar, składano włosy kobiet oraz wyrwane sztuczne zęby. Powstały też nowe komory gazowe w których wymordowano około 450 tysięcy osób, przede wszystkim Żydów z Polski, ale też z Niemiec, Austrii, Czech i Słowacji. Obóz zakończył funkcjonowanie w grudniu 1942 roku, najprawdopodobniej z powodu braku miejsca na kolejne masowe groby. Do wiosny 1943 roku trwała akcja spalania zwłok i zacierania śladów. Wszystkie budynki oraz urządzenia obozowe zostały rozebrane, a członkowie ostatniego Sonderkommando biorącego udział w likwidacji obozu zostali wywiezieni do obozu zagłady w Sobiborze i tam zamordowani. Po wojnie teren obozu został pozostawiony na pastwę okolicznej ludności, która regularnie rozkopywała masowe mogiły, szukając złota i kosztowności. Teren ogrodzony został dopiero w latach sześćdziesiątych XX wieku, ale pierwsze badania przeprowadzone zostały dopiero w 1989 roku po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Ww 2004 roku na terenie obozu ustawiony został nowy pomnik, a także utworzone został muzeum, stanowiące filię Państwowego Muzeum na Majdanku.