Opatów

Opatów to miasto w południowo-wschodniej Polsce, położone na Wyżynie Sandomierskiej nad rzeką Opatówką. Jego początki sięgają przełomu X i XI wieku, kiedy to na okolicznym wzgórzu (obecnie okolice klasztoru Bernardynów) znajdowała się osada zwana Żmigród. Miała ona kształt cypla o podłożu lessowym, o powierzchni 1 hektara i zbudowana była na wysokim brzegu rzeki Opatówki noszącej dawniej nazwę Łukawy. Po podziale państwa przez Bolesława Krzywoustego w 1138 roku Opatów został włączony do Dzielnicy Sandomierskiej, stając się własnością książęcą. Przeżywał wówczas okres znacznego rozwoju gospodarczego i demograficznego. W 1237 roku Opatów wraz z kilkunastoma okolicznymi wsiami przeszedł na własność biskupów lubuskich. Wtedy też rozpoczęta została budowa monumentalnej kolegiaty. Na początku XVI wieku miasto zostało najechane i zniszczone przez Tatarów. Wkrótce potem odbudowane i ufortyfikowane władane było kolejno przez Szydłowieckich, Radziwiłów, Potockich i Lubomirskich. Najświetniejszy okres w dziejach Opatowa przypadł na lata 1514-1532 kiedy to miasto stanowiło własność wybitnego męża stanu i mecenasa sztuki kanclerza wielkiego koronnego Krzysztofa Szydłowieckiego. Do II wojny światowej Opatów zamieszkiwany był przez wielu żydów w tym i słynnych rabinów i cadyków. W czasie wojny zostali oni straceni w miejscowym getcie bądź wywiezieni do obozu koncentracyjnego w Treblince. Dziś Opatów to niewielki ośrodek rolniczo-turystyczny w którym zachowało się kila ciekawych zabytkowych budowli.

Zwiedzanie

Jednym z najcenniejszych zabytków Opatowa jest monumentalna romańska kolegiata św. Marcina z Tours. Świątynia powstała w pierwszej połowie XIII wieku dla sprowadzonych tu Jerozolimy templariuszy. Jest to trójnawowa bazylika z transeptem, prosto zamkniętym prezbiterium i apsydialnymi kaplicami bliźnimi na ramionach transeptu. W jej wnętrzu znajduje się w wiele unikatowych zabytków, np. odlany z brązu Lament Opatowski, przedstawiający rozpacz 41 mieszkańców Opatowa po śmierci kanclerza wielkiego koronnego Krzysztofa Szydłowieckiego. Na ścianach kolegiaty, znajdują się malowidła przedstawiające sceny słynnych bitew m.in. odsiecz wiedeńską, Psie Pole i Grunwald. Niezwykle cenne są również XVIII wieczne ławki i stalle, a także organy. Pozostałe ważne zabytki Opatowa to m.in. zniesiony na przełomie XIV-XV wieku barokowy klasztor oo. Bernardynów, dawne podziemia piwnic kupieckich (wiedzie przez nie trasa turystyczna) oraz pozostałości obwarowań miejskich z jedyną zachowaną bramą miejską (Brama Warszawska).

Ciekawostki

• W Opatowie przez jakiś czas mieszkał znany polski pisarz, nowelista i dramaturg Witold Gombrowicz (1904-1969).