Pergamon znajduje się dzisiaj w Turcji, a jego współczesna nazwa to Bergama. Chcąc odwiedzić starożytne miasto musimy udać się około 100 km na północny-wschód od Izmiru (trzecie pod względem wielkości miasto Turcji i miejsce urodzin Homera). Dojazd autobusowy jest bezproblemowy i w miarę szybki. W odróżnieniu od wielu starożytnych miast założonych w tamtym okresie Pergamon nie był typowym miastem portowym, pierwsza osada powstała na wysokim wzniesieniu. Miasto powstało najprawdopodobniej w VII wieku przed naszą erą. Jego początki związane są z dynastią Attalidów, która od samego początku wyjątkowo dbała o rozwój kultury i nauki. Do tego stopnia im się to udawało, że Pergamon stał się drugim co do znaczenia ośrodkiem naukowym starożytnego świata. Słynna Biblioteka Pergamonska była natomiast drugą co do wielkości i znaczenia, zaraz po aleksandryjskiej. Jej założycielem był Attalos I, który rządził Pergamonem w latach 241 a 197 r. p.n.e.. Jego następcy kontynuowali jego dzieło i biblioteka była stale rozbudowywana, w czasach największego rozkwitu miała 200 tys. zwojów. Co ważne Pergamon konkurował w tym czasie z Aleksandrią o miano najlepszego ośrodka akademickiego. Upadek miasta zapoczątkowało zdarzenie, które na trwałe zmieniło obraz miasta. Po śmierci ostatniego władcy z dynastii Attalidów – Atollosa II, Pergamon przeszedł pod panowanie Rzymu. Po zniszczeniu Biblioteki Aleksandryjskiej (47 rok p.n.e.) przez wojska rzymskie, następca zabitego Juliusza Cezara, Marek Antoniusz podarował zbiory Pergamonu nowej egipskiej bibliotece. Istnieją przekazy, które mówią, że Biblioteka Pergameńska jeszcze przez jakiś czas istniała, jednak daleko jej było do dawnej świetności, a samo miasto stopniowo traciło swoje akademickie znaczenie.
Zwiedzanie
Do naszych czasów zachowało się najlepiej tzw. miasto górne, gdzie znajdowały się główne budowle miejskie. Jednak żaden z nich nie został w całości zrekonstruowany. Z pergamońskiego akropolu zachował się wyciosany w skale teatr na 10 tys. osób, najbardziej stroma budowla w świecie starożytnym. Podziwiać można częściowo zrekonstruowaną świątynie Trajana, Dionizosa, Asklepion czyli starożytne centrum medyczne, sanktuarium, gdzie wodą ze świętego źródła leczono chorych. Najważniejszy zabytek miasta - Ołtarz Pergamoński został wywieziony do Berlina, tak więc tylko tam można go podziwiać. Stało się to w latach 1878-1880 podczas prac niemieckich archeologów. Zrekonstruowany przez niemieckich specjalistów obiekt został wybudowany w latach 180-160 p.n.e., ma rozmiar 36 na 34 metry i był poświęcony Zeusowi i Atenie. Nieopodal Bergami warto również odwiedzić ruiny tzw. Czerwonej Bazyliki (tur. Kızıl Avlu), która powstała w II wieku n.e. jako świątynia egipskich bóstw Serapisa, Harpokratesa i Izydy. W okresie bizantyjskim została przekształcona w bazylikę chrześcijańską. Z powodów finansowych duża część miasta w dalszym ciągu czeka na swoje odkrycie.
Ciekawostki
- Nie jest prawdą, że w Pergamonie wymyślono pergamin. Miasto miało jednak znaczący wpływ na jego rozpowszechnienie w starożytnym świecie. Stało się to za sprawą Aleksandrii, która blokowała rozwój Biblioteki Pergamonskiej blokując tym samym eksport papirusu. Było to embargo wyjątkowo skuteczne, gdyż trawa papirusowa rośnie głównie w delcie Nilu. Można więc powiedzieć, że pergamin zawdzięcza swoją popularność w ówczesnym świecie zazdrosnym mieszkańcom Aleksandrii. Co ciekawe, pergamin stał się z czasem popularniejszy od papirusu, co było już wyraźnie widać w IV wieku n.e.
