Efez (Ephesus)

Efez to jedno z najlepiej zachowanych antycznych miast we wschodnim rejonie Morza Śródziemnego. Rozległe ruiny znajdują się w zachodniej Turcji w pobliżu miejscowości Selçuk. Miasto założone zostało prawdopodobnie już IX wieku p.n.e. i dzięki korzystnemu położeniu u ujścia rzeki Kaystros do Morza Egejskiego (wchdnia część Morza Śródziemnego) bardzo szybko stało się jednym z ważniejszych ośrodków handlowych regionu. W czasach rzymskich Efez stanowił jedną z największych azjatyckich metropolii w Azji. Wtedy to miasto zamieszkiwane było przez blisko 250 tysięcy osób. Około 560 roku p.n.e. z rozkazu króla Lidii Krezusa w Efezie wybudowana została słynna Świątynia Artemidy (Artemizjon w Efezie), która dla greków stanowiła jeden z z siedmiu cudów świata. W tym samym okresie urodził się i działał w Efezie słynny grecki filozof Heraklit. Zmierzch świetności miasta nastąpił na przełomie III i IV wieku, kiedy to przez zamulenie zatoki zawiesinami nanoszonymi przez rzekę Kaystros zostało ono całkowicie odcięte od morza. Spowodowało to znaczne obniżenie dochodów jakie niegdyś generował miejscowy port. W kolejnych wiekach najazdy arabów przypieczętowały całkowity upadek Efezu, który w XI wieku stał się niewielką i nic nie znaczącą wioską. Wkrótce potem została ona opuszczona i przez stulecia pozostawała w zapomnieniu. Pierwsze prace wykopaliskowe na terenie Efezu przeprowadzone zostały w drugiej połowie XIX wieku. Ich wynikiem było odsłonięcie i zrekonstruowanie rozległego antycznego zespołu miejskiego. Dziś Efez to jedna z największych atrakcji turystycznych zachodniego wybrzeża Turcji. Odwiedzający obejrzeć mogą tu wiele zabytkowych antycznych budowli. Do najciekawszych z nich należą m in. zbudowany w II wieku przez Vediusa Antoniusa niewielki teatr Odeon, budynek rady miejskiej Prytanejon, Świątynię Domicjana, wzniesioną na przełomie IV i V wieku p.n.e. Brama Heraklesa, Fontannę Trajana, świątynię Hadriana, Bibliotekę Celsusa, Wielki Teatr oraz świątynię Domicjana.