Ryga (Rīga)

Ryga to stolica i zarazem największe miasto Łotwy, położone nad rzeką Dźwiną w pobliżu jej ujścia do Bałtyku w Zatoce Ryskiej. Oficjalnie miasto założone w 1201 roku przez biskupa Alberta von Buxhövden. Powstało ono w miejscu starej osady rybackiej należącej do plemienia Liwów. W średniowieczu Ryga była jednym z ważniejszych portów bałtyckich, a w późniejszym czasie także członkiem Hanzy, związku miast handlowych Europy Północnej z czasów średniowiecza i początku ery nowożytnej. Wtedy też miasto przeżywało swój pierwszy okres świetności. Przez wiele stuleci Ryga pozostawała pod wpływami niemieckimi i szwedzkimi, co spowodowało, że po dziś dzień możemy spotkać wiele naleciałości oraz wpływów w kulturze czy architekturze. W 1561 na mocy paktu wileńskiego Ryga wraz z Inflantami na blisko 60 lat stała się częścią I Rzeczypospolitej. Po wojnach szwedzkich miasto ponownie powróciło pod panowanie Szwedzkie, a w 1721 roku zostało włączone do Rosji. Od 1991 roku miasto stanowi stolicę niepodległego państwa łotewskiego.

Zwiedzanie

Serce rygi stanowi niezwykle malownicze i pełne zabytków stare miasto. Jego centralnym punktem jest plac ratuszowy (Rātslaukums) przy którym stoi pomnika rycerza Rolanda (jeden z patronów miasta), odbudowany po zniszczeniach wojennych ratusz miejski oraz XIV wieczny Budynek Bractwa Czarnogłowych (dawny Dwór Artusa). To właśnie tutaj w 1921 roku podpisany został słynny traktat ryski, który zakończył wojnę polsko-bolszewicką (1919-1920). W bezpośrednim sąsiedztwie placu znajduje się kolejny cenny zabytek Rygi którym jest monumentalny gotycki kościół św. Piotra (Svētā Pētera baznīca). Jego początki sięgają przełomu XII i XIII wieku, kiedy to wzniesiona została tu pierwsza świątynia. W kolejnych wiekach była ona sukcesywnie powiększana i rozbudowana. Na przełomie XVII i XVIII wieku wieża kościelna pozostawała największą tego tupu budowlą w Europie. Światynia została zniszczona przez Niemców w 1941 roku wraz z większością wyposażenia. Obecną 122-metrową kopię więzy zamontowano dopiero w 1973 roku. Pozostałe ważne zabytki Rygi to m.in. usytuowany nad brzegiem Dźwiny XIV wieczny zamek rycerzy zakonu kawalerów mieczowych (obecnie siedziba prezydenta Łotwy), gotycka katedra św. Jakuba, XIII wieczna katedra protestancka (Rīgas Doms), wybudowana z czerwonej cegły w 1330 roku Baszta Prochowa (jedna z najstarszych budowli w mieście), Sobór Narodzenia Pańskiego, kompleks trzech średniowiecznych domów mieszkalnych przy ulicy Mazã Pils (odpowiednik Trzech Sióstr w Tallinnie), Pomnik Wolności oraz zbudowany w 1909 roku Dom Kotów. Ryga położona jest na trasie Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego. W mieście znajduje się także także jedno z największych w Europie skupisk architektury secesyjnej. Łotewscy architekci z przełomu XIX i XX wieku podchwycili ten wyszukany styl, nazywany przez nich z niemiecka jugendstil. Wiele pięknych liczących po 100 lat secesyjnych budynków spotkać można po drogiej stronie starego miasta (za Pomnikiem Wolności). W 1997 oku zabytkowe stare miasto z zachowanym średniowiecznym układem ulic w Rydze zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Muzea w Rydze

• Narodowe Muzeum Historii Łotwy (Latvijas Nacionalais vestures muzejs) - mieści się XIX-wiecznej kamienicy przy Bulwarze Wolności i prezentuje historię Łotwy od starożytności do czasów współczesnych. Placówka założona została w 1896 roku przez Ryskie Towarzystwo Łotewski i obecnie szczyci się kolekcją blisko miliona eksponatów. Większość ekspozycji poświęcona jest historii Łotwy oraz jej mieszkańców. W muzeum bardzo często organizowane są także wystawy czasowe.
• Łotewskie Narodowe Muzeum Sztuki (Latvijas Nacionalais makslas muzejs) - mieści się w neoklasycystycznym gmachu przy Jana Rozentala laukums 1 i prezentuje bogatą kolekcję sztuki zarówno łotewskiej jak i europejskiej. Placówka założona została w 1866 roku i obecnie jest najstarszym i największym muzeum sztuki na Łotwie. W zbiorach znajduje się przeszło 52 tysiące eksponatów przedstawiających rozwój sztuki w regionie bałtyckim i na Łotwie od połowy XVIII wieku aż do czasów współczesnych. Prezentowane jest tu głównie malarstwo oraz rzeźba. Główny budynek muzeum został zaprojektowany przez niemieckiego architekta Wilhelma Neumanna i wzniesiony w 1905 roku. Był to pierwszy obiekt w krajach bałtyckich zbudowany specjalnie do celów muzealnych
• Muzeum Sztuki Rigas Birža (Makslas muzejs Rigas Birža) - mieści się w renesansowym gmachu przy ulicy Doma laukums 6 i prezentuje bogatą kolekcję dzieł sztuki zachodnioeuropejskiej z XVI-XX wieku oraz porcelanę. Osobną ekspozycję stanowi Srebrny Gabinet, w którym prezentowane są wyroby ze srebra. Dla gości udostępniona jest także Galeria Orientalna, poświęcona sztuce Bliskiego i Dalekiego Wschodu.
• Muzeum Historii Rygi i Żeglugi (Rigas vestures un kugniecibas muzejs) - mieści się we wschodnim skrzydle ryskiej katedry (Rīgas Doms) przy Palasta iela 4) i prezentuje historię miasta oraz rozwój nawigacji. Placówka założona została w XVIII wieku na bazie kolekcji ryskiego lekarza i mecenasa sztuki Nikolausa von Himsela (1729-1764).
• Ryskie Muzeum Motoryzacji (Rigas motormuzejs) - znajduje się w dzielnicy Mežciems przy ulicy Sergeja Eizenšteina iela 8 i prezentuje historię motoryzacji. Placówka założona została w 1989 roku przez Latvijas Antiko automobilu kluba i jak do tej pory zgromadziła 220 eksponatów. Zbiory obejmują: pojazdy sprzed II wojny światowej, auta i motocykle radzieckie, samochody i pojazdy sportowe, pojazdy sportowe oraz motocykle i auta wyprodukowane na Łotwie (głównie przez Rigas Autobusu Fabrika). Obejrzeć tu można m.in. wyprodukowany w 1935 roku w Niemczech wóz strażacki Magirus M45 L, czechosłowacki motocykl Cezeta 502/00, BMW M1 z 1980 roku, Rolls-Royce rozbity przez Leonida Breżniewa w Moskwie w 1980 roku czy Renault 10 CV z 1928 roku.
• Muzeum Okupacji Łotwy (Latvijas Okupacijas muzejs) - znajduje się przy ulicy Raina bulvaris 7 i upamiętnia okupację sowiecką (1940-1941 i 1944-1991) oraz niemiecką (1941-1945 roku). Budynek muzeum wybudowano w 1971 roku w stulecie urodzin Lenina i do 1991 prezentowano w nim ekspozycję poświęconą Czerwonym Strzelcom Łotewskim (pomnik tej formacji do dnia dzisiejszego stoi przed muzeum). Obecnie ekspozycja obejmuje liczne dokumenty, tajne akta, prasę, plakaty propagandowe, zdjęcia, filmy czy przedmioty użytku codziennego z czasów okupacji Łotwy. W Muzeum można również obejrzeć ekspozycję poświęconą Łotyszom deportowanym do sowieckich łagrów. Jest tu także wiernie zrekonstruowany drewniany barak z obozu pracy przymusowej Gułagu.
• Łotewskie Muzeum Wojny (Latvijas Kara muzejs) - mieści się w miejskiej Baszcie Prochowej (Pulvertornis) przy ulicy Smilšu iela 20 i prezentuje problematykę I i II wojny światowej oraz udziału w nich oddziałów łotewskich, kiedy to Łotysze walczyli o niepodległość swojej ojczyzny. Obejrzeć można tu m.in. mundury, uzbrojenie czy dokumenty wojskowe z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Osobna wystawa ukazuje lata podległości Łotwy od ZSRR oraz odzyskanie niepodległości w 1991 roku.
• Muzeum Architektury Łotwy - mieści się w kompleksie trzech średniowiecznych domów mieszkalnych tzw. Trzej Bracia (Trzej Bracia) przy ulicy Maza Pils i prezentuje historię architektury Łotwy.
• Muzeum Barykad Łotewskich 1991 (1991. gada barikažu muzejs) - znajduje się przy Kramu iela 3 i poświęcone jest wydarzeniom, które miały decydujący wpływ na faktyczne odzyskanie przez Łotwę niepodległości w 1991 roku.
• Żydzi na Łotwie (Muzejs Ebreji Latvija) - mieści się w budynku dawnego teatru żydowskiego przy ulicy Skolas iela 6 i prezentuje historię Żydów Łotewskich od początków XVI aż do końca II wojny światowej.
• Muzeum Ryskiego Getta i Holocaustu na Łotwie (Rigas Geto un Latvijas Holokausta muzejs) - znadjuje się przy ulicy Maskavas iela 14A i prezentuje historię ryskiego getta oraz losy łotewskich żydów.
• Miejsce Pamięci Žanisa Lipke (Žana Lipkes memorials) - znajduje się przy ulicy Mazais Balasta dambis 8 i poświęcone jest łotewskiego robotnikowi portowemu Żanisowi Lipke (1900-1987), który został jednym z łotewskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Placówka stanowi wierną rekonstrukcję domu w którym w czasie II wojny światowej Lipke ukrywał Żydów.
• Muzeum Wzornictwa (Dekorativas makslas un dizaina muzejs) - mieści się w dawnym kościele św. Jerzego przy ulicy Skarnu iela 10/20 i prezentuje historię wzornictwa na Łotwie. Obejrzeć tu można m.in. oryginalne i unikalne łotewskie tkaniny, meble, ceramikę oraz wiele innych przedmiotów dekoracyjnych i ozdobnych.
• Muzeum Literatury i Muzyki (Rakstniecibas un muzikas muzejs) - znajduje się przy ulicy i prezentuje historią łotewskiej muzyki ludowej. Pośród licznych eksponatów obejrzeć tu można m.in. tradycyjne łotewskie instrumenty czy salę poświęconą historii łotewskiego hymnu.
• Łotweskie Muzeum Sportu (Latvijas Sporta muzejs) - znajduje się przy Alksnaja iela 9 i poświęcone jest rozwojowi kultury fizycznej i sportu na Łotwie. Placówka założona została w 1990 roku na bazie kolekcji znanego łotewskiego sztangisty i zapaśńika Voldemarsa Šmidbergsa. Obejrzeć można tu m.in. liczne medale, trofea, plakaty, albumy oraz dawną odzież i sprzęt sportowy.
• Muzeum Kina w Rydze (Rigas Kino muzejs) - znajduje się przy Peitavas iela 10 i prezentuje historię łotewskiej filmografii. W placówce zapoznać się można dokładnie jak na przestrzeni lat zmieniała się technologia, dzięki której oglądamy filmy.
• Muzeum Farmacji (Farmacijas muzejs) - mieści się w XVIII budynku przy Riharda Vagnera iela 13 i prezentuje historię medycyny oraz farmacji na Łotwie. Placówka założona została w 1986 roku. Obejrzeć tu można m.in. dawne recepty, narzędzia farmaceutów czy wyposażenie apteki z przełomu XVII i XIX wieku. Osobną ekspozycję stanowi laboratorium alchemiczne. Na dziedzińcu zaś, znajduje się ogród z roślinami leczniczymi.
• Ryskie Muzeum Porcelany (Rigas Porcelana muzejs) - znajduje się przy Kaleju iela 9-11 i prezentuje historię produkcji porcelany w Rydze od początku XIX wieku po czasy obecne.
• Łotewskie Muzeum Fotografii (Latvijas Fotografijas muzejs) - znajduje się przy ulicy Marstalu iela 8 i prezentuje prace najlepszych łotewskich fotografów. Placówka założona została w 1993 roku. Stała ekspozycja obrazuje rozwój fotografii na Łotwie począwszy od 1839 roku. Obejrzeć tu stare aparaty fotograficzne, klisze czy książki i czasopisma tematyczne.
• Łotewskie Muzeum Etnograficzne (Latvijas Etnografiskais Brivdabas Muzejs) - znajduje się na obrzeżach Rygi, nad jeziorem Juglas przy ulicy Brivibas 440 i prezentuje drewnianą architekturę ludową oraz dawne przedmioty codziennego użytku. Obecnie skansen zajmuje powierzchnię 87 hektarów i na jego terenie znajduje się 118 obiektów. Budynki pogrupowane są najczęściej geograficznie lub tematycznie, tworząc niewielkie wioski. Obejrzeć tu można m.in. XVIII-wieczny drewniany kościół ewangelicki z miejscowości Renda, zagrodę chłopską z Rucavy, wioskę rybacką z początku XIX wieku, łaźnię z letnią kuchnią z Tirzy, gospodarstwo garncarza, XIX wieczny wiatrak ze Škibe czy wiatrak w stylu holenderskim z Rundenu. Każdego roku w sezonie letnim w muzeum organizowane są wystawy czasowe, występy zespołów folklorystycznych, a w kościele ewangelickim – koncerty organowe.

Ciekawostki

• Każdego roku z okazji obchodów niepodległości w dniach od 15 do 18 listopada w mieście organizowany jest Festiwal Światła;
• Najwyższą budowlą miasta jest Ryska wieża radiowo-telewizyjna, która ma 368,5 metrów wysokości;
• W Rydze na na rzecznej wyspie Zaķusala na Dźwinie znajduje się wysoka na 368 metrów wieża radiowo-telewizyjna (Rīgas radio un televīzijas tornis). Jest to trzecia co do wysokości wieża w Europie i najwyższa w Unii Europejskiej. Budowla ta wzorowana była na słynnej paryskiej Wieży Eiffla;
• Ryga jest jedynym miastem w Europie, w którym znajduje się pięć różnych wyznaniowo kościołów;
• Blisko 40% mieszkańców Rygi stanowią Rosjanie.

Multimedia