Kiejdany to miasto w środkowej części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą (dopływ Niemna). Jego początki sięgają połowy XIV wieku, kiedy to znajdowała się tu niewielka osada rybacka. Według miejscowych legend założycielem Kiejdan był osadnik z Kurlandii zwany Kiejdangen od którego imienia wzięła się także nazwa miasta. W pierwszej połowie XV wieku okoliczne dobra otrzymał od ówczesnego króla Polski i wielkiego księcia litewskiego - Kazimierza Jagiellończyka (14271492) Radziwiłł Ościkiewicz (Radvila Astikas). W latach 1545-1615 Kiejdany należały do rodziny Kiszków, a następnie powróciły ponownie w ręce Radziwiłów i stały się ich główną siedzibą na Litwie na dwa kolejne stulecia. Swego czasu był to jeden z najpotężniejszych litewskich rodów magnackich. Świetność rodziny podkreśliło uzyskanie 14 grudnia 1547 roku od władcy Cesarstwa Rzymskiego - Ferdynanda I, tytułu książąt, potwierdzonego w Rzeczypospolitej na mocy aktu unii lubelskiej. Prawa miejskie Kiejdany uzyskały w 1590 roku, a co za tym idzie także i liczne przywileje oraz ulgi. Wtedy też przystąpiono do zakrojonej na szeroką skalę rozbudowy miasta. O skali całego założenia świadczy ukształtowany pod koniec XVII wieku układ miejski z sześcioma rynkami oraz rozległą siecią przecinających się pod kątem prostym ulic. Kres świetności Kiejdan przyniosła wojna północna (1700-1721) oraz liczne pożary i zarazy jakie nawiedzały miasto w XVIII wieku. Ostatnimi polskimi właścicielami Kiejdan byli Czapscy, którzy stracili swoje dobra wskutek konfiskaty za udział w powstaniu styczniowym (1863-1864). Cały majątek przekazany został przez Rosjan rosyjskiemu generałowi Edwardowi Tottlebenowi.
Zwiedzanie
Większość zabytków miasta znajduje się w niewielkiej odległości od siebie na obszarze historycznego starego miasta. Jego centralny punkt stanowi malowniczy rynek na którym znajduje się pomnik Jonušasa Radvila znanego u nas jako książę Janusz Radziwiłł (1612-1655). Litwini postawili mu pomnik za ugodę kiejdańską jaką książę podpisał w 1655 roku ze szwedami. Na jej mocy Litwa zrywała unię z Koroną i zawiązywała ją ze Szwecją. Pozostałe ważne zabytki miasta to m.in. wzniesiony w 1710 roku drewniany kościół św Józefa, wybudowany w latach 1653-1654 budynek ratusza miejskiego, renesansowy zbór kalwiński, ufundowany przez Janusza Radziwiłła w 1629 roku zbór luterański (obecnie muzeum krajoznawcze), prawosławna cerkiew Przemienienia Pańskiego, trzy synagogi oraz znajdujący się po drugiej stronie rzeki gotycki kościół farny pod wezwaniem św. Jerzego (jedna z najstarszych katolickich świątyń litewskich).
Układ w Kiejdanach
W 1655 roku w Kiejdanach podpisany został układ, pomiędzy Radziwiłłami i królem szwedzkim Karolem Gustawem, który pod protekcję Szwecji całą Litwę. W późniejszym czasie wraz z układem w Ujściu przewidywał także oddanie Szwecji całej Rzeczypospolitej. Plany te udaremniła skuteczna obrona Częstochowy przed Szwedami oraz powszechny "zryw" szlachty polskiej i chłopstwa przeciw skandynawskiemu najeźdźcy.
