Kowno to miasto na Litwie, położone pośród malowniczych wzgórz w rozwidleniu Willi i Niemna. Jest to drugie (po Wilnie) pod względem liczby mieszkańców miasto kraju i zarazem największy ośrodek przemysłowy na Litwie. Jak głosi jedna z legend Kowno założone zostało przez praojca Litwinów Kunasowa. Wiadomo, że w połowie XIII wieku znajdował się tu już gród obronnych, który chronił miejscowych Litwinów przed częstymi najazdami Krzyżaków. Ostatecznie jednak w 1362 rodu zdobyli oni miasto i wkrótce potem wybudowali tu jeden ze swoich zamków (Ritterswerder). Inne źródła historyczne podają, że warownia wzniesiona została jednak przez Litwinów. Twierdza przetrwała do czasów obecnych i dziś stanowi jeden z najstarszych i najcenniejszych zabytków Kowna. W 1404 roku w murach kowieńskiego zamku odbyło się spotkanie Witolda z wielkim mistrzem krzyżackim, na którym Żmudzini złożyli hołd wielkiemu mistrzowi. W 1408 roku Kowno uzyskało prawa miejskie, a co za tym idzie także liczne przywileje oraz ulgi. Przynależność państwowa Kowna uregulowana została po bitwie grunwaldzkiej w 1410 roku. Zakon krzyżacki zrezygnował ze Żmudzi na okres życia Władysława Jagiełły i Witolda. Prężny rozwój miasta spowodował, że bardzo szybko Kowno stało się jednym z ważniejszych ośrodków handlowych w regionie określanym mianem "Zaszczytu Rzeczypospolitej". Okres prosperity przerwany został najazdem szwedzkim w 1655 roku. Wtedy to zniszczona została większość zabudowy miasta. Okres stagnacji trwał aż do kongresu wiedeńskiego (1814-1815) po którym miasto ponownie przeżywało swój rozkwit. W XIX wieku Kowno stało się ośrodkiem litewskiego ruchu narodowego. W sierpniu 1861 roku w związku z rocznicą Unii w Krewie w mieście odbyła się manifestacja Jedności Rzeczypospolitej Obojga Narodów, która zgromadziła kilkanaście tysięcy manifestantów. W dwudziestoleciu międzywojennym Kowno stało się siedzibą władz państwowych Litwy, co przyczyniło się do dalszego rozwoju miasta. W czasie II wojny światowej Kowno było okupowane przez Niemców a po wojnie stało się częścią Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (obecnie republika niepodległej Litwy).
Zwiedzanie
Kowno jest jednym z trzech miast litewskich, obok Wilna i Kiejdan o zwartej staromiejskiej zabudowie. Serce najstarszej części miasta stanowi rozległy rynek (Plac Ratuszowy) otoczony z czterech stron pierzejami zabytkowych domów. Dominującą budowlą jest tu okazały budynek ratusza miejskiego, który przez kownian nazywany jest "Białym Łabędziem". Budowla wniesiona została w 1542 roku, a swój obecny kształt uzyskała w czasie ostatniej większej przebudowy jaka przeprowadzona została w latach 1771-1780. W 1824 roku ratusz przekształcony został w cerkiew prawosławną, a przed I wojną światową działała tu rosyjska administracja Kowna. Gmach ten uznawany jest za jedną z najcenniejszych i najładniejszych tego typu budowli na Litwie (a niegdyś w Rzeczypospolitej). Obecnie w gmachu znajduje się muzeum ceramiki. W bezpośrednim sąsiedztwie rynku znajduje się kolejny ważny zabytek jakim jest gotycka bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Budowa świątyni rozpoczęta została na początku XV wieku i ciągnęła się przez kilka kolejnych stuleci. We wnętrzu archikatedry warto zwrócić uwagę na XVIII wieczny ołtarz główny przedstawiający grupę Ukrzyżowania w otoczeniu 12 apostołów. W świątyni pochowano biskupa żmudzkiego Macieja Wołónczewskiego, poetę Maironisa (jego mauzoleum znajduje się na zewnątrz kościoła) oraz kardynała Vincentasa Sladkevičiusa. Pozostałe ważne zabytki Kowna to m.in. pozostałości średniowiecznego zamku (Kauno Pilis), pochodzący z przełomu XV i XVI wieku zespół klasztorny bernardynów, gotycki kościół Wniebowzięcia NMP, usytuowany przy runku barokowy kościół jezuitów pw. św. Franciszka Ksawerego, ufundowany przez kupców Hanzy gotycki Dom Perkuna, klasztor w Pożajściu oraz okazały kościół św. Michała Archanioła zwany także Garnizonowym.
Muzea w Kownie
- Muzeum Wojskowe im. Witolda Wielkiego (Vytauto Didžiojo karo muziejus) - mieści się w okazałym gmachu przy ulicy K. Donelaičio g. 64 (razem z Narodowym Muzuem Sztuki) i prezentuje historię wojskowości Litwy od czasów prehistorycznych do obecnych. Placówka otwarta została 16 lutego 1936 roku w osiemnastą rocznicę ogłoszenia niepodległości Litwy.
- Narodowe Muzeum Sztuki im. M.K. Čiurlionisa (Nacionalinis M. K. Čiurlionio dailės muziejus) - mieści się w okazałym gmachu przy ulicy K. Donelaičio g. 64 (razem z Muzeum Wojskowym) i poświęcone jest litewskiej sztuce oraz jej rozwojowi na przestrzeni ostatnich sześciu stuleci. Oprócz wystawy z pracami Čiurlionisa obejrzeć można tu także kilka tysięcy różnego rodzaju rzeźb ludowych.
- Muzeum Diabłów (Velnių muziejus) - znajduje się w niepozornej kamienicy przy ulicy V. Putvinskio 64 o prezentuje kolekcję kilku tysięcy eksponatów związanych tematyką diabelską. Placówka założona została w 1966 roku przez litewskiego artystę, profesora Antanasa Žmuidzinavičiusa. Obejrzeć można tu m.in. liczne rzeźby, figurki, maski, obrazki oraz wizerunki przedstawiające szatana. Za jeden z ciekawszych eksponatów uchodzi rzeźba przedstawiająca Hitlera i Stalina, jako dwóch szalonych diabłów, pędzących po trupim stosie.
- Muzeum Instrumentów Ludowych - znajduje się przy ulicy L. Zamenhofo g. 12 i prezentuje różnego rodzaju instrumenty jakie dawniej, ale i obecnie używało się na Litwie. Obejrzeć można tu różnego rodzaju piszczałki, trąbki, dzwonki, organy czy akordeony. Wiele z instrumentów można przetestować, sprawdzić jak są zbudowane i jak brzmią. Osobna ekspozycja poświęcona jest instrumentowi, który po litewsku nazywa się Kankles. Jest to strunowy instrument muzyczny z grupy chordofonów szarpanych, wykorzystywany w litewskiej muzyce łotewskiej.
- Muzeum IX Fortu - znajduje się w jeden z fortów wchodzących w skład pierścienia Twierdzy Kowno i prezentuje XX wieczną historię Litwy. Są tu wystawy poświęcone zarówno pierwszej jak i drugiej wojny światowej oraz ekspozycja informująca o funkcjonowaniu w forcie więzienia. Muzeum ukazuje nie tylko okupację niemiecką, ale także sowiecką, np. wywózki na Sybir. Wizyta w muzeum kończy się przy 32-metrowym pomniku ofiar nazizmu. Został ona wybudowany w miejscu, gdzie znajdują się prochy ofiar zamordowanych na terenie fortu.
- Muzeum Zoologiczne im. Ivanauskasa (Tado Ivanausko Zoologijos Muziejus) - znajduje się przy ulicy Laisvės alėja 106 i prezentuje niezwykle bogatą kolekcję unikalnej flory i fauny. Obejrzeć tu można m.in. imponującą kolekcję owadów, myśliwskich trofeów czy niezwykle ciekawą ekspozycję wypchanych zwierząt.
