Xàtiva to niewielkie miasto we wschodniej Hiszpanii, położone na prawym brzegu rzeki Albaidy. Jest to jedno z najstarszych miast w kraju i zarazem jedna z najstarszych osad ludzkich. Kiedy w VII wieku p.n.e. przybyli tu Fenicjanie, okoliczne tereny zamieszkiwane były przez plemiona, których przodkami byli ludzie neandertalscy zamieszkujący m.in. Cova Negra (Czarana Jaskinia). W epoce Iberów miasto biło własną monetę, a w czasach Rzymskich znajdowała się tu jedna z kolonii Cesarstwa. Xàtiva rozwinęła się dopiero w czasach wizygockich, a gdy w XI wieku miasto przejęli Maurowie przywieźli oni spisane swoje tajniki wytwarzania papieru i rozpoczęli jego produkcję. Swego czasu Xàtiva była pierwszym na kontynencie ośrodkiem produkcji papieru. Z rąk muzułmańskich miasto zostało wyzwolone w 1244 roku przez wojska króla Aragonii Jakuba I Zdobywcy. Okres swojej największej świetności miasto przeżywało w czasie średniowiecza, kiedy to stanowiło jeden najważniejszych ośrodków ówczesnego Królestwa Walencji. To właśnie stąd pochodzą dwaj znani papierze: Kalikst III i Aleksander VI. Należeli oni do wpływowego we Włoszech w czasach renesansu hiszpańskiego rodu Borgiów. Dziś losy tej potężnej rodziny możemy możemy podziwiać w nakręconym w 2011 roku serialu telewizyjnym zatytułowanym Rodzina Borgiów. Kres świetności miasta nastąpił na początku XVIII wieku, kiedy to w czasie wojny o sukcesję hiszpańską (1701-1714) Xàtiva opowiedziała się przeciwko siłom walczącym pod flagą burbońską. W akcie zemsty król Filip V Burbon nakazał spalić miasto i przemianować jego nazwę na San Felipe. Zrujnowanej miejscowości przywrócono aktualną do dziś katalońską nazwę dopiero w 1811 roku. Obecnie Xàtiva to prowincjonalne miasteczko w którym mimo zniszczeń zachowało się po wiele ciekawych zabytkowych budowli.
Zwiedzanie
Jednym z najcenniejszych zabytków Xàtivy są górujące nad miastem majestatyczne ruiny średniowiecznego zamku (Castillo de Xàtiva). Jego początki sięgają czasów starożytnych, kiedy to Iberowie wznieśli tu pierwsze umocnienia. W kolejnych wiekach warownia była sukcesywnie powiększana i przebudowywana. Obecnie cały kompleks składa się z dwóch części nowszego Zamku Większego i starszego Zamku Mniejszego stanowiącego niegdyś siedzibę Iberów. Z murów zamku rozpościera się przepiękna panorama miasta oraz okolicy. Pozostałe ważne zabytki Xàtivy to m.in. wzniesiona pod koniec XVI wieku renesansowa Kolegiata (dawna katedra), wybudowany w XIII wieku na fundamentach wizygockiej bazyliki kościół św. Feliksa (Iglesia de San Félix), zbudowany w XIV wieku i później wielokrotnie przebudowywany klasztor Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, gotycki budynek spichlerza Almudín (obecnie Muzeum Miejskie), kościół św Piotra (Iglesia de San Pedro), dawny szpital dla biednych (Hospital Major de Pobres) z renesansową fasadą w stylu plateresco, budynek ratusza miejskiego oraz liczne budowle z czasów mauretańskich.
Ciekawostki
- W Xàtiva urodził się wybitny barokowy malarz i grafik José de Ribera (1588-1652).
