Pałac Branickich w Białymstoku

Białystok to miasto w północno-wschodniej Polsce (województwo podlaskie), położone nad rzeką Białą. Jednym z jego najcenniejszych zabytków jest usytuowany w samym sercu miasta późnobarokowy zespół pałacowo-ogrodowy. Jego początki sięgają XVI wieku, kiedy to znajdował się tu należący do sekretarza królewskiego Mikołaja Raczkowicza niewielki dwór. Jakiś czas później dostał się on we władanie członków rodziny Wiesiołowskich, którzy polecili przekształcić go na dwukondygnacyjny gotycko-renesansowym zamek obronny. Całość zaś, otoczona została fosą oraz umocnieniami ziemnymi. Pod koniec XVII wieku po potopie szwedzkim posiadłość dostała się w ręce członków polskiego arystokratycznego rodu Branickich. Wtedy też Stefan Mikołaj Branicki (ojciec hetmana wielkiego koronnego Jana Klemensa Branickiego) polecił przebudować zamek w okazałą barokową rezydencję. Za projekt nowej budowli odpowiedzialny był wybitny niderlandzki architekt Tylman z Gameren. Powstał wówczas okazały pałac w którym Braniccy podejmowali wielu znakomitych gości (m.in. biskupa Ignacego Krasickiego, Stanisława August Poniatowskiego czy cesarza Józefa II Habsburga). Kolejna rozbudowa pałacu przeprowadzona został na początku XVIII wieku na polecenie Jana Klemensa Branickiego i jego żony Izabeli Poniatowskiej. Powiększono wówczas budowlę o jedną kondygnację, dobudowano skrzydła boczne, a także ozdobiono wieże nowymi hełmami. Wnętrza zaś, wykończone zostały w bogato zdobionym rokokowym stylu. Braniccy skupili wokół siebie wiele znakomitych osobowości. Przez wiele lat w rezydencji przebywała polska poetka okresu baroku Elżbieta Drużbacka, tutaj też tworzył wybitny poeta Franciszek Karpiński. W czasach zaboru rosyjskiego pałac został splądrowany i rozgrabiony. W tym czasie mieścił się w nim Instytut Panien Rosyjskich. Pierwszą wojnę światową rezydencja przetrwała bez większych zniszczeń. Kolejna jednak nie okazała się tak łaskawa. Wycofujący się z Podlasia Niemcy wysadzili pałac w powietrze, a całości zniszczenia dopełniła wkraczająca na ziemie polskie Armia Czerwona. Po wojnie w 1946-1960 rezydencja została odbudowana przyjmując swój XVII kształt. Obecnie w pełni odrestaurowany pałac stanowi jeden najpiękniejszych przykładów barokowych założeń pałacowo-ogrodowych w Polsce. Jest to także jedna z najlepiej zachowanych późnobarokowych rezydencji magnackich epoki saskiej jakie niegdyś istniały na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. W murach pałacu swoją siedzibę ma rektorat Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.

Multimedia