Pampeluna to miasto w północnej Hiszpanii (stolica Nawarry), położone nad rzeką Arga. Jego początki sięgają czasów starożytnych, kiedy to rzymski polityk i dowódca wojskowy Gnejusz Pompejusz Wielki (106-48 p.n.e.), polecił założyć tu obóz wojskowy. Jakiś czas później rozwinął się on w znaczący ośrodek handlowy. Po upadku Cesarstwa Pampeluna wielokrotnie przechodziła z rąk do rąk. Kolejno władali nią Wizygoci, Frankowie i Maurowie. Pod koniec VIII wieku miasto zostało zdobyte przez wojska Karola Wielkiego (747-814), który nawrócił je na chrześcijaństwo i polecił wznieść nowe fortyfikacje. Niestety na wiele to się nie zdało bowiem bardzo szybko Pampeluna została odbita przez arabów. Ostatecznie miasto zostało zniszczone w 924 roku zniszczone przez wojska kalifa Kordoby Abd ar-Rahmana III. Odbudowa i ponowny rozkwit Pampeluna nastąpił w XI wieku. Stało się to głownie za sprawą położenia na trasie szlaku pielgrzymkowego wiodącego do Santiago de Compostela. Wkrótce potem miasto stało się stolicą Nawarry. Status ten Pampeluna utraciła w 1512 roku w wyniku przyłączenia jej przez króla Ferdynanda V (1452-1516) do Kastylii. W czasie wojen napoleońskich jakie toczone były na początku XIX wieku miasto zostało zdobyte przez Francuzów, a później Anglików. Obecnie Pampeluna wraz z całą Nawarrą stanowi jeden najbardziej dynamicznie rozwijających się regionów Hiszpanii.
Zwiedzanie
Serce najstarszej części Pampeluny stanowi otoczony malowniczymi kamienicami Plaza del Castillo. W jego pobliżu znajduje się znacznie mniejszy plac zwany Plaza Consistorial ze słynnym barokowym budynkiem ratusza miejskiego (to właśnie z jego balkonu wystrzeliwana jest petarda obwieszczająca rozpoczęcie Sanfermines). Innym cennym zabytkiem Pampeluny jest okazała gotycka katedra (Catedral de Santa María la Real de Pamplona). Świątynia ta wzniesiona została w latach 1397-1530 którą w późniejszym czasie ozdobiono dwiema narożnymi neoklasycystycznymi wieżami. W jej wnętrzu uwagę przykuwa zaś nagrobek króla Nawarry - Karola III Szlachetnego (1361-1425) i jego małżonki Eleonory. Pozostałe ważne zabytki Pampeluny to m.in. barokowy Palacio del Gobierno, romański kościół św. Mikołaja (Iglesia de San Nicolás), dawny budynek szpitala miejskiego (obecnie siedziba Muzeum Nawarry), XIII wieczny romański kościół św. Saturnina (Iglesia de San Saturnino) oraz usytuowana w południowo-zachodniej części starego miasta rozległa XVI wieczna cytadela.
Sanfermines
Pampeluna znana jest także na całym świecie z hucznego obchodzonego każdego roku święta ku czci patrona miasta św Fermina. Feta, zwana Sanfermines organizowana jest w dniach od 7 do 14 lipca. W czasie obchodów na ulicach starego miasta mają miejsce liczne gonitwy byków i uciekających przed nimi ludzi. Szaleńczy bieg kończy się wielką corridą na Plaza de Toros (arena do walki z bykami). Gonitwy zawsze są bardzo ryzykowne i bardzo często kończą się tragiczne. Tylko od 1924 roku zginęło w nich 15 osób, a przeszło 200 zostało rannych. Tradycje obchodów święta na cześć patrona miasta sięgają XIV wieku, a od 1592 roku organizowane są regularnie. W uroczystościach biorą udział praktycznie wszyscy mieszkańcy miasta. W tym czasie do Pampeluna zjeżdżają tłumnie także ludzie z całego świata.
