Zimno to niewielka miejscowość w zachodniej części Ukrainy, położona nad rzeką Ług (prawy dopływ Bugu) pod Włodzimierzem Wołyńskim. Jednym z ciekawszych zabytków jest tu usytuowany nad brzegiem rzeki prawosławny swiętogórski Monaster pw Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny. Jego początki sięgają XI stulecia, kiedy to na okolicznym wzgórzu osiedlili się pierwsi mnisi-pustelnicy. Z upływem czasu w miejscu tym powstała cenobityczna wspólnota zakonna pod wezwaniem Trójcy Świętej. Wtedy to mnisi zamieszkiwali samodzielnie wykute pomieszczenia w skale, zbierając się jedynie na nabożeństwa. Wspólnota w Zimnem cieszyła się dużym szacunkiem wśród mnichów z klasztorów Kijowa. W 1074 roku Warłaam Pieczerski, wracając z pielgrzymki do Konstantynopola, zatrzymał się w monasterze i tam zmarł. Wydarzenie to upamiętnia źródło-kapliczka św. Warłaama wzniesiona poza obrębem murów monasteru. W 1241 roku świątynia została najechana i zniszczona przez Mongołów. W 1495 roku kniaź litewski Fiodor Czartoryski ufundował dla monasteru nowy sobór, który stanął na miejscu wcześniejszej, drewnianej cerkwi. Arystokrata ufortyfikował również wzgórze, na którym znajdował się klasztor, otaczając kompleks jego zabudowań murami z basztami w narożnikach. W kolejnych wiekach całe założenie było kilkukrotnie przebudowywane i rozbudowywane. W 1682 roku monaster przeszedł do Kościoła unickiego, a zakonnicy, którzy nie zgadzali się na wystąpienie z Kościoła prawosławnego, opuścili klasztor razem z jego archiwalnymi dokumentami. W 1790 roku monaster został zlikwidowany, a pięć lat później, w wyniku III rozbioru Polski, kiedy to Wołyń znalazł się w granicach Imperium Rosyjskiego nowe władze odebrały Kościołowi katolickiemu budynek dawnego soboru Zaśnięcia Matki Bożej i nakazały jego przywrócenie do pierwotnych funkcji. W 1892 roku klasztor w Zimnem został reaktywowany jako żeński monastyr prawosławny w którym zamieszkały mniszki sprowadzone z monasteru w Korcu. W dwudziestoleciu międzywojennym klasztor funkcjonował w ramach Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Po II wojnie światowej władze stalinowskie zlikwidowały klasztor, a w budynkach świątyni urządzono bibliotekę i magazyn. Mniszki powróciły tu dopiero po upadku Związku Radzieckiego w 1990 roku. Obecnie skład całego kompleksu sakralnego w Zimnem wchodzą m.in. XV wieczny Sobór Zaśnięcia Matki Bożej, cerkiew Trójcy Świętej, cerkiew św. Juliany, znajdująca się w podziemnej wykutej pieczarze Cerkiew św. Warłaama, brama z dzwonnicą, XI wieczny kamienny krzyż (postawiony przez Daniela Halickiego) oraz budynki mieszkalne mniszek. Całość otoczona jest murem z basztami.
Ciekawostki
- Oficjalne dane Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej podają rok 1001 jako datę fundacji klasztoru przez wielkiego księcia kijowskiego Włodzimierza Wielkiego. Inspiracją do ufundowania klasztoru była cudowna ikona Bogurodzicy jaką Włodzimierz otrzymał od ojca swojej małżonki.