Jiczyn (Jičín) to niezwykle malownicze miasteczko w północnych Czechach, położone na terenie Kotliny Jiczyńskiej nad rzeką Cidliną (prawy dopływ Łaby). Jak wykazały badania archeologiczne tereny obecnego miasta zamieszkiwane były już od niepamiętnych czasów. Osadnictwo rozwinęło się tu już w epoce kamienia i brązu. W zapiskach historycznych pierwsza wzmianka o Jiczynie pochodzi z dokumentów datowanych na 1293 rok. W owym czasie miasto zarządzane było przez czeską królową Gutę (córkę Rudolfa I Habsburga i Gertrudy von Hohenberg). W kolejnych wiekach Jiczyn kilkukrotnie przechodził z rąk do rąk. Władali nim kolejno takie rody jak m.in. Vartenberkowie, Trčkowie z Lípy czy Smiřiccy Smiřic. Po bitwie na Białej Górze jaka stoczona została w 1620 roku właścicielem i dziedzicem miasta oraz otaczających je terenów stał się jeden z wódzów i polityków z okresu wojny trzydziestoletniej hrabia Albrecht von Wallenstein (1583-1634). W owym czasie (obok cesarza) była to jedna z najbogatszych i najbardziej wpływowych postaci w monarchii austriackiej. Za jego rządów Jiczyn przeżywał swój największy okres rozkwitu. Wtedy to poszerzono granice miasta a także zastąpiono większość drewnianych domów murowaną i kamienną zabudową. Wybudowano m.in. kościół św. Jakuba, zmodernizowano i rozbudowano zamek oraz założono park Libosad, który połączony został blisko 2 kilometrową aleją lipową z centrum Jiczyna. Okres prosperity zakończyła wojna prusko-austriacka jaka wybuchła latem 1866 roku. Obecnie Jiczyn to niewielkie, aczkolwiek niezwykle urocze miasteczko, które zamieszkuje nieco ponad 16 tysięcy ludzi.
Zwiedzanie
Serce najstarszej części Jiczyna stanowi rozległy Plac Wallensteina (Valdštejnovo náměstí). Jest on lekko nachylony i ma prostokątny kształt o wymiarach 150 na 70 metrów. Od lat rynek stanowi główne miejsce spotkań mieszkańców podczas najważniejszych wydarzeń historycznych (m.in. zakończenia obu wojen światowych czy aksamitnej rewolucji). Na rynku znajduje się wybudowana w 1702 roku Kolumna maryjna (Mariánský sloup), niewielki XIX-wieczny pawilon oraz dwie fontanny: Koronacyjna i Amfitryty (bogini morza w mitologii greckiej). Ze wszystkich stron plac otaczają kolorowe barokowe i renesansowe kamieniczki z podcieniami (arkadami). Południowo-wschodnią cześć rynku zajmuje okazały wczesnobarokowy Zamek Wallensteina (Valdštejnský zámek) w którym obecnie swoją siedzibę ma Muzeum Regionalne. Jednak główną i dominującą budowlą placu i zarazem jednym z symboli Jiczyna jest usytuowana przy jego południowo-zachodnim narożniku wysoka Brama Valdicka. Stanowi ona pozostałość po dawnych obwarowaniach miejskich. W pobliżu rynku znajduje się także kilka zabytkowych kościołów z których na uwagę zasługują m.in. kościół Świętego Jakuba Większego i kościół św. Ignacego. Z uwagi na swoje położenie Jiczyn bardzo często nazywany jest "bramą do Czeskiego Raju", stanowiąc zarazem jedno z głównych i największych miast tego popularnego regionu turystycznego.
Brama Valdicka
Brama Valdicka wzniesiona została w latach 1568-1578, w czasach rządów Trčków z Lípy, jako jeden z elementów rozległych fortyfikacji miejskich miejskich. Niegdyś pełniła rolę jednej z trzech bram wjazdowych prowadzących do miasta. Na przestrzeni wieków brama była kilkukrotnie modernizowana i przebudowywana. Podczas rozbudowy miasta były plany rozebrania jej, jednak statecznie zdecydowano się ją pozostawić. Dziś brama stanowi jedną z najbardziej rozpoznawalnych budowli Jiczyna. Pełni ona także funkcję wieży zegarowej. Brama reprezentuje styl renesansowy i ma 52 metry wysokości. Na jej szczyt prowadzi 156 schodów gdzie znajduje się taras widokowy z którego rozpościera się malowniczy widok na miasto i okolicę.
Zamek Wallensteina
Początki zamku w Jiczynie sięgają przełomu XV i XVI stulecia, kiedy to z inicjatywy Mikuláša Trčka z Lípy wzniesiona została w mieście pierwsza warownia. Wiek później została ona gruntownie zmodernizowana a swój obecny barokowy kształt zamek uzyskał w czasie największej przebudowy jaka przeprowadzona została po 1621 roku na rozkaz hrabiego Albrechta von Wallensteina (1583-1634). Budowla znajduje się w centrum miasta przy rynku, ma niemal kwadratowy kształt i aż trzy dziedzińce. W 1813 roku Ferdynand z Trauttmansdorffu zaprosił na zamek cesarza Franciszka I, aby wspólnie z sojusznikami (carem Aleksandrem I i królem Fryderykiem Wilhelmem III) przygotować plan koalicji antynapoleońskiej przeciwko Francji. Dziś w której obradowali udostępniona jest dla zwiedzających. Ponadto w murach zamku swoją siedziby mają m.in. Miejska Informacja Turystyczna, Szkoła Muzyczna, Muzeum Regionalne oraz Galeria ze stałą ekspozycją dzieł akademickiego malarza Radka Pilaře. Do zamku przylega malowniczy park na którego terenie latem organizowane są często różnego rodzaju wydarzenia kulturalne jak m.in. koncerty czy pokazy filmowe.
Pozostałe Zabytki Jiczyna
- Kościół Świętego Jakuba Większego (Kostel svatého Jakuba Většího) - jest to katolicka świątynia, która wzniesiona została w pierwszej połowie XVII wieku według projektów włoskiego architekta Giovanniego Battisty Pieroni (1586-1654). Kościół znajduje się przy rynku w sąsiedztwie Bramy Valdickiej. Budowla reprezentuje połączenie stylu barokowego z klasycyzmem. We wnętrzu uwagę przykuwa ołtarz główny z figurami apostołów św. Piotra i św. Pawła oraz oraz pokryta iluzorycznymi malowidłami kopuła. Świątynia połączona jest korytarzem ze znajdującym się na rynku zamkiem.
- Kościół św. Ignacego Loyoly (Kostel svatého Ignáce z Loyoly) - jego początki sięgają przełomu XIII i XIV wieku, kiedy to wzniesiona została tu pierwsza gotycka świątynia. Pierwotnie jej patronem był apostoł Jakub Większy (Straszy) jednak w 1623 roku, kiedy kościół został przekazany jezuitom zmienili oni patrona na św. Ignacego Loyolę (jednego z założycieli i członków zakonu). Na przestrzeni wieków świątynia była kilkukrotnie przebudowywana i modernizowana a swój obecny gotycko-renesansowy kształt uzyskała po odbudowie ze zniszczeń jakie wyrządził pożar, który nawiedził miasto w 1681 roku. We wnętrzu warto zwrócić uwagę na przywiezione z Rosji w 1637 roku obrazy przedstawiające św. Ignacego Loyolę i Matkę Boską Włodzimierską.
- Wieża Wodna (Vodárenská věž) - jej początki sięgają pierwszej dekady XVI wieku, kiedy to nad brzegiem stawu Kníže wzniesiono pierwszą budowlę. Do jej budowy użyto bloków skalnych a dach pokryto gontem. Niegdyś wieża zaopatrywała wszystkie miejskie fontanny w wodę. W połowie XVII wieku budowla poddana została gruntownej modernizacji a w 1750 roku zainstalowana została nowa pompa wodna. Wieża zaopatrywała miasto w wodę aż do lat trzydziestych XX wieku, kiedy to przekształcona została w stację transformatorową. Po 1993 roku w budowli utworzona została galeria oraz Muzeum Wody. Obecnie wieża nie jest dostępna dla zwiedzających.
- Synagoga - jest to XVIII-wieczna bożnica, która stanowi jeden z najlepiej zachowanych żydowski zabytków w regionie. Budowla reprezentuje styl klasycystyczny a w jej wnętrzu obejrzeć można okazałą barokową szafę ołtarzową (Aron ha-kodesz). W zachodniej części na piętrze znajduje się babiniec, do którego prowadzi osobna klatka schodowa.
- Loggia Wallensteina (Valdštejnská lodžie) - znajduje się na obrzeżach miasta (około 3 km od centrum) na terenie parku Libosad i połączona jest z miastem piękną lipową aleją (lipová alej). Budowla wzniesiona została z polecenia Albrechta von Wallensteina z przeznaczeniem na ekskluzywną letnią kawiarnię (Caffé Loggie).
Rumcajs
Z Jiczyna pochodzi słynny bohater książek Václava Čtvrteka i czechosłowackiego filmu animowanego Rozbójnik Rumcajs. Jest to miejski szewc, który z życiowej konieczności stał się rozbójnikiem. Miał on żonę Hankę (w czeskiej wersji Manke) oraz synka Cypiska. Cała trójka przeprowadziła się z miasta do jaskini w Rzaholeckim Lesie. Wrogami Rumcajsa byli Książę Pan i Księżna Pani. Każdego lata (począwszy od 1990 roku) w drugim tygodniu września w Jiczynie organizowany jest Jiczyński Festiwal Bajek. Wtedy to miasto przekształca się w wielką bajkową krainę, w której obowiązują bajkowe prawa, a władzę nad miastem przejmują dzieci. Bogaty program obejmuje wiele dziecięcych zabaw, kreatywnych warsztatów, koncertów czy projekcji filmowych. W Jiczynie znajduje się także Dom Rumcajsa (Rumcajsova ševcovna) z czasów, gdy nie był on jeszcze słynnym baśniowym rabusiem. Obejrzeć w nim można Rumcajsa z rodziną, warsztat szewski, pokój zabaw dla dzieci oraz ogród ziołowy Hanki. W pobliżu Jiczyna w wiosce Brada, położonej na terenie skalnego miasta Prachowskie Skały (Prachovské Skály) znajduje się niewielka jaskinia (Rumcajsova jeskyně) w której mieszkał słynny rozbójnik.
Ciekawostki
- Latem 1866 roku (podczas wojny prusko-austriackiej o hegemonię w Związku Niemieckim) w pobliżu miasta stoczona została Bitwa pod Jiczynem w której starły się ze sobą oddziały pruskiej Armii Łaby z oddziałami austriackiej Armii Izery. Walka zakończyła się porażką wojsk austriackich;
- W 1968 roku podczas operacji "Dunaj" na skrzyżowaniu Na Letné w centrum Jiczyna, pijany polski żołnierz szeregowy Stefan Dorna zabił dwie osoby cywilne, a kilka zranił.
