Pilzno (Plzeň)

Pilzno to miasto w zachodnich Czechach (kraj pilzneński), położone w Kotlinie Czeskiej, u zbiegu kilku potoków tworzących rzekę Berounkę. Jego początki sięgają drugiej połowy X wieku, kiedy to w okolicach obecnego miasta wybudowano gród obronny. Wkrótce potem wokół zamku zawiązała się niewielka osada. Funkcjonowała ona do końca XIII stulecia, kiedy to ówczesny król czeski Wacław II (1271-1305) polecił przenieść osadę do obecnej lokalizacji. Dzięki korzystnemu położeniu na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych (łączących Bawarię z Czechami), bardzo szybko rozwinęła się ona w ważny ośrodek handlowy regionu. W XIV wieku Pilzno stało się trzecim co do wielkości (po Pradze i Kutnej Horze) miastem w Królestwie Czeskim. W czasie wojen husyckich jakie toczone były na terenie Czech w latach 1419-1436 Pilzno stało się bastionem stronnictwa katolickiego. W latach 1599 i 1600 miasto pełniło funkcję stolicy Czech. Wtedy to w Pilźnie rezydował cesarz rzymski, król Czech Rudolf II Habsburg (1552-1612). Na początku XVI wieku w Pilźnie mieszkała jedna z największych (obok Pragi) społeczności żydowskich na terenie Czech. Dynamiczny rozwój miasta przerwała wojna trzydziestoletnia (1618-1648) toczona pomiędzy protestanckimi państwami Rzeszy niemieckiej (w tym i Czech) a katolicką dynastią Habsburgów. Kolejny rozwój Pilzna nastąpił dopiero w XIX wieku, kiedy to miasto stało się prężnym ośrodkiem przemysłu żelaznego. W okresie tym swoją hutę żelaza założył Emil Škoda, późniejszy twórca znanej czeskiej marki samochodowej.

Zwiedzanie

Serce Pilzna stanowi rozległy rynek o wymiarach 139 na 193 metry zwany Placem Republiki (Náměstí Republiky). W jego centralnym punkcie znajduje się monumentalna gotycka katedra św. Bartłomieja (Katedrála sv. Bartoloměje). Jej budowa rozpoczęła się w 1295 roku i ciągnęła się przez blisko trzy kolejne stulecia. We wnętrzu świątyni warto zwrócić uwagę na pseudogotycki ołtarz główny, zaprojektowany przez architekta Józefa Mockera oraz ołtarz boczny autorstwa Jana Nouveau Kastnera. Wieża katedralna liczy 102,26 metrów wysokości i jest najwyższą wieżą kościelną w Czechach (do 1981 roku był to najwyższy budynek w Czechach). Oprócz katedry na placu znajduje się także XVIII wieczna barokowa kolumna morowa (morový sloup) z repliką Pilzneńskiej Madonny oraz fontanny przedstawiające charta, wielbłąda i anioła z herbu miejskiego. Kolejnym niezwykle cennym zabytkiem Pilzna jest imponująca Wielka Synagoga (Velká Synagoga). Zbudowano ją w latach 1890-1893, kiedy to miejscowa diaspora żydowska liczyła przeszło 5 tysięcy osób. Synagoga reprezentuje styl mauretańsko-romański a jej charakterystycznym elementem są dwie wysokie wieże z czerwonymi, cebulastymi hełmami, zwieńczonymi iglicami z gwiazdami Dawida. We wnętrzu uwagę przykuwa bogato zdobiony Aron ha-kodesz (szafa ołtarzowa w postaci ozdobnej drewnianej skrzynki służąca do przechowywania zwojów Tory) oraz misternie malowane sklepienie. W czasie II wojny światowej świątynia, została doszczętnie zdewastowana przez hitlerowców. Po wojnie gmina żydowska liczyła już tylko niespełna 300 członków, którzy nie byli w stanie utrzymać bardzo wówczas zniszczonej i zaniedbanej synagogi. Gruntowna renowacja świątyni przeprowadzona została w latach dziewięćdziesiątych XX wieku i obecnie wykorzystywana jest głównie jako sala koncertowa oraz wystawowa. Jest to największa synagoga w całej Republice Czeskiej, druga w Europie (po budapeszteńskiej) i trzecia na świecie (największa znajduje się w Nowym Jorku). Pozostałe ważne zabytki Pilzna to m.in. usytuowany przy Placu Republiki i reprezentujący styl włoskiego renesansu budynek ratusza miejskiego (Plzeňská radnice), dawny klasztor franciszkanów, neorenesansowy budynek Teatru Josefa Kajetána Tyla (Divadlo Josefa Kajetána Tyla), wzniesiony na początku XX stulecia kościół św. Jana Nepomucena (Kostel svatého Jana Nepomuckého), Wieża Wodna (Vodárenská věž), wybudowany w 1995 roku pomnik wyzwolenia przez amerykanów zwany "Dziękujemy, Ameryko!", Miejskie Muzeum Historyczne oraz okalające rynek pochodzące z XVIII i XIX wieku liczne bogato zdobione kamienice mieszczańskie.

Pilsner Urquell (Plzeňský Prazdroj)

Odwiedzając Pilzno warto także zwiedzić słynny miejscowy browar Pilsner Urquell gdzie zapoznać można się z historią ważenia piwa. To właśnie tutaj w 1842 roku narodził pilzner, jako pierwsze na świecie piwo dolnej fermentacji. Nowe piwo to bardzo szybko zdobyło popularność w Czechach, a co za tym idzie w całych Austro-Węgrzech. Miasto użyczyło swojej nazwy nowemu trunkowi, a sam Pilsner Urquell jest dziś przez wielu uważany za archetyp piwa jasnego. Zwiedzając browar w Pilźnie obejrzeć można m.in. główną linię produkcyjną oraz zabytkowe i współczesne warzelnie. W browarze produkuje się także piwa w tradycyjny, rzemieślniczy sposób, warząc piwo w specjalnie wyselekcjonowanych dębowych beczkach. Istnieje nawet możliwość skosztowania tego trunku i porównania jego smaku ze współcześnie ważonym piwem z użyciem metody przemysłowej. W czasie wizyty można także nauczyć się jak poprawnie nalewać piwo do kufla.

Ciekawostki

• W pod koniec II wojny światowej w 1945 roku spod okupacji niemieckiej Pilzno wyzwoliła amerykańska 3 Dywizja pod dowództwem generała George Pattona, co w późniejszym czasie komunistyczne państwo czechosłowackie starało się ukryć przez cały czas swego istnienia;
• W herbie Pilzna znajduje się wielbłąd. Zwierzę to było podarkiem, jaki przywieźli ze sobą najemnicy czescy walczący w bitwie pod Grunwaldem. Był to jeden z wielbłądów, które wielki książę litewski Władysław II Jagiełło (1352-1434) otrzymał od swych sojuszników: księcia Witolda i Dżalala ad-Dina;
• To właśnie w Pilźnie w 1468 roku wydrukowano pierwszą książkę w języku czeskim (Kronika trojánská);
• W Pilźnie urodził się i mieszkał słynny czeski inżynier i przemysłowiec Emil Škoda (1839-1900). Dziś jego nazwisko noszą zakłady Škoda Transportation i Škoda Auto;
• W Pilźnie urodził się także słynny czeski piłkarz występujący na pozycji bramkarza Petr Čech;