KL Mauthausen-Gusen

KL Mauthausen-Gusen to niemiecki obóz koncentracyjny z czasów II Wojny Światowej usytuowany w pobliżu miejscowości Mauthausenv, ok. 20 km od Linzu. Założony został w sierpniu 1938 roku zaraz po wcieleniu Austrii do Niemiec (Anschluss). Była to pierwsza tego typu placówka założona poza ówczesnymi granicami Niemiec. Na jej lokalizację wybrano tereny znajdujące się w pobliżu jednego z największych austriackich kamieniołomów w których wydobywano granit (Wiener Graben). W 1940 roku obóz został rozbudowany o znajdujące się w pobliżu podobozy Gusen i Gusen II. Więźniowie przebywający w obozie wykorzystywani byli do pracy niewolniczej na rzecz niemieckiego przemysłu zbrojeniowego. KL Mauthausen-Gusen uważany był za jeden z najcięższych niemieckich obozów. Na początku więźniami byli tu prawie wyłącznie niemieccy i austriaccy socjaliści, komuniści, antyfaszyści, homoseksualiści oraz ideologiczni przeciwnicy Trzeciej Rzeszy. Dopiero później zaczęto do obozu przywozić ludzi z podbitych przez Niemcy krajów (m.in. polskich więźniów pochodzących ze środowisk inteligenckich). Na początku 1941 roku zainstalowano tu pierwsze krematoria. KL Mauthausen był także jednym z miejsc zagłady austriackich Żydów. Przez pewien okres czasu Mauthausen i Gusen były obozami zaliczanymi do kategorii obozów koncentracyjnych III stopnia. Spośród wszystkich obozów koncentracyjnych Trzeciej Rzeszy warunki panujące wówczas w tych obozach były najcięższe, a śmiertelność niezwykle wysoka. Po wojnie obóz został częściowo zdemontowany i zniszczony przez wojska radzieckie, a w latach 1961-1965 dzięki inicjatywie byłych więźniów stworzono tu muzeum. Szacuje się że przez obóz przeszło około 335 tysięcy więźniów, z czego zmarło prawdopodobnie od 71 do 122 tysięcy. Tysiące więźniów zostało zabitych pałkami, zastrzelonych, zamordowanych zastrzykami lub też zamarzło na śmierć. Co najmniej 10 tysięcy osadzonych zostało zagazowanych w głównym obozie, w obozie Gusen, w ośrodku eutanazji na zamku w Hartheim bądź w samochodzie kursującym między Mauthausen a Gusen, do którego wpuszczano gazy trujące. Większość więźniów straciła życie wskutek wyczerpania nieludzką pracą, maltretowania, niedożywienia, niewystarczającego ubrania i braku opieki lekarskiej. Blisko poła wszystkich ofiar zmarła lub została zabita w ciągu ostatnich czterech miesięcy przed wyzwoleniem.