Steyr

Steyr to zabytkowe miasto w północnej Austrii, położone u podnóża Alp u ujścia rzeki Steyr do Anizy (prawy dopływ Dunaju). Jego początki sięgają czasów starożytnych, kiedy to Rzymianie założyli tu jeden ze swoich obozów warownych. Korzystne położone na trasie ważnego szlaku handlowego spowodowało, że niewielka osada rozrosła się w znaczący ośrodek miejski. Po upadku Cesarstwa miasto zostało najechane i zajęte przez plemiona germańskie zamieszkuujące obecne tereny Bawarii. W zapiskach historycznych po raz pierwszy Steyr wzmiankowany jest w dokumentach pochodzących z X wieku. Wtedy to wspomniano o zamku (Styriaburg), górującym nad zbiegiem rzek Steyr i Anizy. W 1287 roku Steyr otrzymał prawa miejskie od ówczesnego księcia Austrii - Albrechta I (1255-1308), a co za tym idzie także licznie przywileje oraz ulgi. Swój największy okres rozkwitu miasto przeżywało na przełomie XIV i XV wieku, kiedy to stanowiło jeden z ważniejszych ośrodków handlowych regionu. W owym czasie funkcjonowało tu także wiele warsztatów specjalizujących się w obróbce i przetwarzaniu żelaza. W połowie XV wieku obok Wiednia, Steyr był jednym z najzamożniejszych i największych miast ówczesnej Austrii. Okres świetności miasta nastąpił na początku XIX wieku, kiedy to Steyr dostał się pod okupacje francuską. Na przełomie XIX i XX wieku przemysłowiec Josef Werndl (1831-1889) uruchomił w Steyr fabrykę broni. Początkowo produkowano tu karabiny i pistolety, a w latach dwudziestych rozpoczęto także składanie samochodów. Po drugiej wojnie światowej fabryka przekształcona została w zakład Steyr-Daimler-Puch w którym po dziś dzień produkowane są samochody ciężarowe. Obecnie Stery to trzecie co do wielkości miasto (po Linz i Wels) Górnej Austrii i dwunaste co do wielkości w Austrii. Steyr zamieszkuje przeszło 37 tysięcy ludzi.

Zwiedzanie

W Steyr znajduje się jeden z najlepiej zachowanych średniowiecznych zespołów staromiejskich jakie można spotkać w krajach niemieckojęzycznych. Jego serce stanowi wytyczony jeszcze w XIII stuleciu charakterystyczny podłużny rynek (Stadtplatz) w którego centralnym punkcie znajduje się wybudowana w 1683 roku fontanna Leopolda (Leopoldibrunnen). Wzdłuż placu, po obu wznoszą się okazałe, bogato zdobione kamienice mieszczańskie. Najstarsza z nich, Bummerlhaus wzniesiona została pod koniec XIV lub na początku XV wieku. Budowla reprezentuje styl późnogotycki i uchodzi za jeden z najpiękniejszych średniowiecznych świeckich budynków w całej Austrii. Naprzeciw niego wznosi się okazały budynek ratusza miejskiego (Rathaus), którego charakterystycznym elementem jest strzelista wieża. W pobliżu Stadtplatz, przy ulicy Brucknerplatz 5 znajduje się jedna z najstarszych budowli w mieście jaką jest gotycki Kościół Parafialny pod wezwaniem św. Idziego i Kolomana. Kierując się na północ od placu, tam gdzie rzeka Steyr łączy się z Anizą dojdziemy do usytuowanego na malowniczym wzniesieniu zamku Lambergów (Schloss Lamberg) z przylegającym do niego rozległym parkiem krajobrazowym. Po drugiej stronie rzeki przykuwa uwagę fasada usytuowanego na wzniesieniu barokowego kościoła św. Michała (Michaelerkirche).

Zamek Lambergów

Początki zamku w Steyr sięgają X wieku, kiedy to na okolicznym wzgórzu w rozwidleniu rzek wzniesiona została pierwsza warownia. W zapiskach historycznych zamek pojawił się w dokumentach pochodzących z 985 roku. W owym czasie twierdza należała do członków szlacheckiej rodziny Traungau. Na przestrzeni wieków zamek był kilkukrotnie przebudowywany i powiększany a swój obecny kształt barokowej rezydencji uzyskał w czasie ostatniej większej przebudowy jaka przeprowadzona została w połowie XVII stulecia. Wtedy to posiadłość stała się własnością możnej rodziny Lambergów. Obecnie w murach zamku ma swoją siedzibę komenda policji oraz Urząd Stanu Cywilnego w związku z czym tylko część jego wnętrz udostępniona jest dla zwiedzających. Do zamku przylega także niezwykle malowniczy park krajobrazowy w stylu angielskim.

Kościół Parafialny

Kościół Parafialny pod wezwaniem św. Idziego i Kolomana (Stadtpfarrkirche hl. Ägydius und Koloman) wzniesiony został w XV stuleciu w miejscu starej, zniszczonej przez pożar XII-wiecznej świątyni. Na przestrzeni wieków był kilkukrotnie przebudowywany i powiększany. Obecnie jest to najważniejsza świątynia w mieście. Budowla reprezentuje styl gotycki i swoim wyglądem przypomina nieco katedrę św. Stefana w Wiedniu (przy budowie obu kościołów pracował ten sam architekt - Hans Puxbaum). Charakterystycznym elementem świątyni jest strzelista, sześcioboczna, 80-metrowa wieża. We wnętrzu kościoła uwagę przykuwa romańska kruchta, neogotycki ołtarz główny oraz zabytkowe witraże.

Pozostałe Zabytki w Steyr

• Ratusz (Rathaus) - wzniesiony został w latach 1765-1778 według projektu austriackiego architekta Johanna Gottharda Haybergera (1695-1764). Budowla charakteryzuje się rokokową fasadą oraz strzelistą dzwonnicą.
• Kościół Najświętszej Marii Panny (Marienkirche) - wzniesiony został w drugiej połowie XV wieku przy Stadtplatz dla sprowadzonych do miasta braci dominikanów. Swój obecny barokowy kształt świątynia uzyskała w czasie ostatniej większej przebudowy jaka przeprowadzona została w latach 1642-1641. W rokokowym wnętrzu warto zwrócić uwagę na bogato zdobiony ołtarz główny oraz ambonę.
• Kościół św. Michała (Michaelerkirche) - jest to okazała barokowa świątynia, która znajduje się na wzgórzu w pobliżu zbiegu rzek Steyr i Anizy. Kościół wzniesiony został w XVI wieku dla sprowadzonych do miasta przez Ferdynanda I Habsburga (1503-1564) jezuitów. W ich rękach świątynia pozostawała do kasaty zakonu jaka miała miejsce w 1773 roku. Charakterystycznym elementem kościoła jest duży fresk zdobiący jego szczyt. W jego wnętrzu warto zwrócić uwagę na monumentalny klasycystyczny ołtarz główny oraz organy.
• Taborturm - jest to XV-wieczna wieża, która niegdyś stanowiła część fortyfikacji miejskich (rozebranych na początku XIX wieku). Budowla znajduje się na wzgórzu Tabor i obecnie mieści się w niej restauracja.

Muzea w Steyr

• Muzeum Arbeitswelt (Museum Arbeitswelt) - mieści się na terenie starej fabryki nad rzeką Steyr przy ulicy Wehrgrabengasse 7 i prezentuje ekspozycje związane z pracą ludzką w dobie postępującej industrializacji. Placówka zajmuje się głównie organizowaniem wystaw czasowych.
• Muzeum Miejskie (Stadtmuseum) - mieści się w zabytkowym XVII-wiecznym budynku przy ulicy Grünmarkt 26 i prezentuje ekspozycje przybliżające historię miasta. Oprócz wystaw dokumentujących najważniejsze wydarzenia w historii Steyr obejrzeć tu można także w pełni wyposarzoną dawną kuźnię. Placówka zajmuje się także organizacją różnego rodzaju warsztatów.
• Galeria Pamięci (Stollen der Erinnerung) - mieści się w wybudowanym w czasie II wojny światowej schronie przeciwlotniczym pod Zamkiem Lambergów i prezentuje wystawy poświęcone obozom koncentracyjnym oraz pracy przymusowej.
• Muzeum Kolejnictwa (Museumsbahn Steyrtal) - znajduje się przy ulicy Redtenbachergasse 14 i prezentuje historię rozwoju miejscowej kolei. Placówka organizuje także przejażdżki najstarszą kolejką wąskotorową w Austrii. Jej trasa wiedzie ze Steyr do Grünburg przez niezwykle malownicze tereny zalewowe rzeki Steyr.

Ciekawostki

• Steyr był pierwszym miastem w Europie, gdzie zainstalowano elektryczne oświetlenie uliczne (1884);
• W 1819 roku do Steyr przybył na zaproszenie miejscowego śpiewaka operowego wybitny austriacki kompozytor, prekursor romantyzmu w muzyce Franciszek Schubert (1797-1828). Miasto urzekło go na tyle, że zdecydował się tu pozostać przez dłuższy czas. Tu właśnie otrzymał zamówienie na muzykę do kilku wierszy, która okazała się później jedną z jego najlepszych kompozycji i weszła w skład kwintetu fortepianowego Pstrąg (Die Forelle);
• Z uwagi na położenie u zbiegu dwu rzek Steyr jest bardzo często nawiedzane przez powodzie. Ostatnia nawiedziła miasto latem 2013 roku.

Multimedia