Janina (Ιωάννινα)

Janina (Joanina) to malownicze miasto w północno-zachodniej Grecji, położone na zachodnim brzegu jeziora Pamvotida, u stóp gór Mitsikeli. Założone zostało prawdopodobnie już w czasach bizantyjskich (około X wieku n.e.) jako Nea Euria. W 1081 roku podbili je i zajęli Normanie. Okupacja nie trwała jednak zbyt długo bowiem jeszcze w tym samym stuleciu powróciło pod panowanie Bizancjum. W 1204 roku Janina została podniesiona do rangi stolicy despotatu Epiru, jednego z państw greckich powstałych obok Cesarstwa Nicejskiego i Cesarstwa Trapezuntu po rozbiciu Cesarstwa Bizantyjskiego przez IV krucjatę. W połowie XV wieku miasto poddało się Turkom w zamian za swobody religijne i polityczne, które utraciło jednak dwa wieku później w wyniku powstania antytureckiego. W kolejnym wieku Janina rozwinęła się w znaczący ośrodek handlowy i rzemieślniczy regionu. Wytwarzano tu m.in. arcydzieła srebrnej biżuterii oraz przedmioty pokryte barwnymi emaliami. Najwybitniejszą i jednocześnie najbardziej kontrowersyjną postacią związaną z miastem był możnowładca osmański i władca Epiru - Ali Pasza z Tepeleny (1741-1822) zwany także Lwem Janiny. Z pochodzenia był Albańczykiem, który za wybitne zasługi na polu walki otrzymał od Sułtana tytuł paszy miasta Trikala. W 1788 roku podbił i zajął Janinę czyniąc z niej swoją stolicę (w owym czasie skupiał pod swym panowaniem północno-zachodnią Grecję i terytorium dzisiejszej Albanii). To właśnie w czasie jego rządów w Janinie na ruinach bizantyjskiej cytadeli wzniesiona została nowa okazała forteca, której głównym zadaniem miała być ochrona miasta przed atakami ze strony Imperium Osmańskiego. W twierdzy władca urządził dwór godny monarchy - pełen bogactw, elegancji, wyrafinowania oraz dóbr greckiej kultury, dla której był także mecenasem. Cały kompleks otoczony został murami o łącznej długości 2 km i wysokości do 10 metrów. Mimo, że Ali Pasza był okrutny wobec poddanych sobie Greków to jako nieustraszony pogromca Turków stał się prekursorem greckich walk o niepodległość. Ostatecznie jednak został pokonany przez turecką armię sułtana Mahmuda II. Przez jakiś czas ukrywał się w klasztorze świętego Pantalejmona na pobliskiej wyspie Nissi usytuowanej na jeziorze Pamvotida. Pojmano go jednak i zabito na miejscu na przełomie stycznia i lutego 1822 roku. Jego głowę, zaś dostarczono samemu sułtanowi. Obecnie w świątyni mieści się muzeum historyczne w którym podziwiać można liczne pamiątki oraz przedmioty związane z Alim Paszą, w tym także insygnia jego władzy. W 1820 roku Janina została prawie doszczętnie strawione przez pożar. Zniszczona została wówczas większość starej zabytkowej zabudowy miejskiej przez co obecnie w panoramie miasta dominuje współczesna, pozbawiona wyrazu architektura. Janina to typowe dla Grecji, tętniące życiem miasto zarówno w słoneczne południa jak i ciepłe noce.

Zwiedzanie

Jednym z najciekawszych zabytków Janiny jest usytuowana nad brzegiem jeziora okazała twierdza Ali Paszy. W swoim obecnym kształcie forteca powstała pod koniec XVII wieku. Zamek wzniesiony został na runach dawnej bizantyjskiej cytadeli. Wewnątrz murów w miejscu gdzie niegdyś znajdował się pałac despotów Epiru, wznosi się dawna rezydencja Alego Paszy w której dziś funkcjonuje Muzeum Bizantyjskie. Z murów twierdzy rozpościera się przepiękna panorama miasta oraz jeziora Pamvotida. Pozostałe ważne zabytki i atrakcje Janiny to m.in. wzniesiony w miejscu dawnej greckiej katedry XVII wieczny meczet Alego Paszy, stary bazar turecki, Muzeum Archeologiczne oraz usytuowany na wyspie klasztor świętego Pantalejmona (Agios Panteleimon).

Ciekawostki

• Nazwa miasta pochodzi od klasztoru Jana Chrzciciela, który znajdował się niegdyś w miejscu obecnej fortecy;
• Wizję artystyczną oblężenia Janiny i śmierci Alego Paszy przedstawił Alexandre Dumas w powieści Hrabia Monte Christo.