Leros

Leros to grecka wyspa, położona we wschodniej części Morza Egejskiego. W jej skład jednostki administracyjnej wchodzą także zamieszkane wysepki Farmakonisi (74 mieszkańców), Lewita (8 mieszkańców) i Kinaros (2 mieszkańców), jak również kilka niezamieszkanych wysepek. Leros stanowi część większego archipelagu Dodekanezu i jest stosunkowo niewielka, ale bardzo fantazyjnie ukształtowana. Ze wszystkich stron wcinają się w wyspę głębokie zatoki, niektóre zamknięte przypominające jeziora. To właśnie one sprawiły, że w czasie II wojny światowej Leros stała się bazą marynarki wojennej, najpierw włoskiej, później brytyjsko-greckiej, a na koniec niemieckiej. Między 26 a 29 września odbywają się tu uroczystości upamiętniające zatopienie przez Niemców w 1943 r. greckiego okrętu wojennego "Królowa Olga" z 71-osobową załogą. Powierzchnia Leros jest lekko pagórkowata, z najwyższymi wzniesieniami nie przekraczającymi 300 metrów n.p.m. W starożytności wyspa poświęcona była bezlitosnej bogini Artemidzie. Według mitologii zamieniła ona w krzyczące perliczki siostry Meleagra rozpaczające po śmierci brata. Wyspa została zasiedlona przez kolonistów z Miletu. Główna osada starożytnego Leros leżała po wschodniej stronie wyspy, nad zatoką o dzisiejszej nazwie Alinda. W 1306 roku Leros została zdobyta i zajęta przez joannitów, z czym mieszkańcy nie mogli się pogodzić i kilkanaście lat później wymordowali cały garnizon szpitalników. Rycerze nie dali za wygraną i zdobyli wyspę powtórnie. W okresie okupacji tureckiej, w połowie XVII wieku, na krótko dla chrześcijaństwa odzyskał ją wenecki admirał Lionardo Foscolo. W 1912 roku, w czasie wojny z Turcją, siły włoskie zajęły wszystkie wyspy Dodekanezu z wyjątkiem Kastelorizo. Wkrótce potem urządzili oni na Leros bazę marynarki wojennej (Zatoka Lakki stanowi największy naturalny głębokowodny port Morza Śródziemnego). W czasie II wojny światowej port Lakki został całkowicie zbombardowany. Po wojnie wyspa została przyłączona do Grecji.

Zwiedzanie

Stolicą i jednym z największych miast wyspy jest położone na wschodnim wybrzeżu miasteczko Platanos, które zrosło się obecnie z portem Agia Marina. Nad jego zabudową dominuje usytuowana na malowniczym wzgórzu zrujnowana twierdza bizantyjska rozbudowana i umocniona w XIV stuleciu przez joannitów. W obrębie ruin zachował się także niewielki kościółek Panagia tou Kastrou z ikoną Matki Boskiej, która miała przypłynąć tu z Konstantynopola na statku bez załogi. W Platanos można zobaczyć także wiele rezydencji bogatych kupców i armatorów (tzw. archondika), cieszących wzrok swą architekturą i barwami. W drodze do portu Agia Marina natrafić można na niewielkie aczkolwiek interesujące Muzeum Archeologiczne. Kolejnym ciekawym miejscem Leros jest malownicze miasteczko Lakki, które w 1934 roku nad zatoką o tej samej nazwie zbudowali Włosi. Nazwali je wówczas Porto Lago. Lakki słynie głównie z charakterystycznej faszystowskiej zabudowy (Art Déco Mussoliniego), projektu Rodolfo Petracco, Armando Bernabiti i Cesare Luisa. Architekci zaplanowali wszystko od podstaw: domy mieszkalne, urzędy, teatr, hotele, a nawet kościół. Nad zatoką Ksirókambos, około 5 km na południe od Lakki, położona jest wioska rybacka Ksirókambos, która ostatnimi czasy rozwinęła się w popularny ośrodek turystyczny z licznymi pensjonatami, tawernami i kempingiem.

Ciekawostki

• Leros w języku greckim oznacza ubrudzony lub powalany.<