Newgrange (Dún Fhearghusa)

Newgrange (Dún Fhearghusa) to prehistoryczny olbrzymi megalityczny grobowiec, położony w północnej Irlandii nad rzeką Boyne w hrabstwie Meath. Wybudowany został prawdopodobnie około 5 tysięcy lat temu, co czyni go starszym o przeszło sześć stuleci od Wielkiej Piramidy w Gizie a także słynnego kamiennego kręgu Stonehenge. Grobowiec odkryty zostało dopiero XVII przez ludzi szukających tu kamieni. Uznano go z początku za jaskinię i dopiero dokładne badania archeologiczne przeprowadzone w drugiej połowie XX wieku przez przez profesora Michaela J O'Kellyego odkryły jego prawdziwe przeznaczenie. Wtedy też została przeprowadzona jego rekonstrukcja. Kopiec usypany został z ziemi, torfu oraz muszli i ma blisko 85 metrów średnicy oraz 12 wysokości. Na zewnątrz zabezpieczony jest przez ustawionych wokół niego prawie setkę kamiennych masywnych bloków. Do jego wnętrza zaś prowadzi wysoki na półtora metra i ciągnący się przez 20 metrów wąski korytarz. Na jego końcu znajduje się główna komora grobowa. Grobowiec zbudowano w ten sposób, że podczas przesilenia zimowego, promienie wschodzącego biegnąc przez korytarz wpadają do komory, rozświetlając ją na około 15 min. Świadczy to o niebywałej znajomości jak na tamte czasy zjawisk astronomicznych. Dawniej otoczony był on także wielkimi głazami, z których do czasów obecnych zachowało się tylko kilka. Jest to jeden z największych grobów korytarzowych wzniesionych przez człowieka. Wchodzi on w skład słynnego kompleksu zabytków prehistorycznych, położonego w zakolu rzeki Boyne (Brú na Bóinne). W 1993 roku grobowiec Newgrange wraz z Dolina Brú został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.