Żółkiew to miasto w zachodniej części Ukrainy, położone nad rzeką Świną. Jego początki sięgają drugiej połowy XIV wieku, kiedy to założona została tu wioska zwana Winniki. W 1556 roku wraz z okolicznymi dobrami została ona nadana hetmanowi polnemu koronnemu Stefanowi Żółkiewskiego (1547-1620). W 1597 roku w miejscu wioski hetman polecił założyć miasto, które nazwane zostało na cześć jego rodowej posiadłości zwanej Żółkiew. W 1603 roku otrzymało ono prawa miejskie od ówczesnego króla Polski - Zygmunta III Wazę (1566-1632). Wraz z powstaniem miasta Stanisław Żółkiewski rozpoczął budowę kamiennego zamku. Po wygaśnięciu rodu Żółkiewskich miasto przeszło w posiadanie Daniłowiczów, a następnie Sobieskich (za pośrednictwem matki Jana III Sobieskiego). W czasach swojej świetności Żółkiew stanowiła ulubioną rezydencję króla Jana III Sobieskiego (1629-1696). To właśnie tutaj zorganizował on pokaz trofeów wojennych po słynnym zwycięstwie nad Turkami pod Wiedniem. W latach 1685-1694 Sobieski polecił przebudować miejscowy zamek w okazałą barokową rezydencję mieszkalną. Po zaborach w 1772 roku miasto dostało się pod panowanie Austrii, pod którym pozostawało aż do 1919 roku kiedy to powróciło do Polski i w okresie międzywojennym współtworzyło województwo lwowskie. Po II wojnie światowej Żółkiew wraz z całym regionem znalazła się w granicach Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (obecnie Ukraina).
Zwiedzanie
Jednym z najcenniejszych zabytków miasta jest usytuowana przy runku okazała kolegiata św. Wawrzyńca. Świątynia ta wzniesiona została w latach 1606-1618 na polecenie hetmana Stanisława Żółkiewskiego. W zamyśle fundatora kościół miał być rodzinnym mauzoleum, ale i również panteonem sławy rycerskiej i wotum dziękczynnym za zwycięstwa odniesione przez wojska polskie, walczące pod jego dowództwem. Na przestrzeni wieków kolegiata szczęśliwie unikała większych pożarów czy grabieży. Tragiczne w jej dziejach okazały się czasy komunistyczne kiedy świątynia została zamknięta przez władze komunistyczne i przeznaczona na magazyn. W rezultacie nastąpiła dewastacja budowli, część wyposażenia zaginęła lub uległa zniszczeniu. Sprofanowana została krypta grobowa Żółkiewskich, Daniłowiczów i Sobieskich, porozbijano nagrobki Sobieskich, spalone zostały ławki i konfesjonały. W kolegiacie oprócz nagrobków znajdowała się także imponująca kolekcja obrazów o tematyce batalistycznej przedstawiająca największe zwycięskie bitwy króla Jana III Sobieskiego i Stanisława Żółkiewskiego. Po wojnie i utracie przez Polskę okolicznych ziem część dzieł została przeniesiona do Lwowskiej Galerii Sztuki na zamku Olesku. W 2007 roku po długich rozmowach z Lwowską Galerią Sztuki dwa z nich, Bitwa pod Wiedniem i Bitwa pod Parkanami o wymiarach 85 m2 każdy, zostały przewiezione do Warszawy. Innym cennym zabytkiem miasta jest okazały renesansowo-barokowy zamek, który niegdyś stanowił siedzibę hetmana Stanisława Żółkiewskiego i rodu Sobieskich. Budowla ta wzniesiona została w latach 1594-1610, a swój obecny kształt uzyskała w czasie ostatniej większej przebudowy jaka przeprowadzona została w czasie rekonstrukcji jaka przeprowadzona została w okresie międzywojennym. Obecnie w murach rezydencji ma swoją siedzibę muzeum. Pozostałe ważne zabytki miasta to m.in. barokowy klasztor Dominikanów z XVI wiecznym kościołem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (obecnie cerkiew greckokatolicka), neobarokowy budynek ratusza miejskiego, synagoga, XVII wieczna (przebudowana na początku XX wieku w moskiewskim stylu) Cerkiew, monaster Bazylianów św. Trójcy oraz stanowiące pozostałość po dawnych obwarowaniach miejskich dwie bramy miejskie (Zwierzyniecka i Krakowska).
Ciekawostki
- W latach 1951-1991 w latach komunizmu nazwa miasta została zmieniona na Niestierow (Нестеров), na cześć rosyjskiego lotnika i pioniera akrobacji lotniczej Piotra Niestierowa.
