Göteborg

Göteborg to miasto portowe w zachodniej Szwecji, położone nad cieśniną Kattegat u ujścia rzeki Göta älv do Morza Bałtyckiego. Jest to drugi co do wielkości (po Sztokholmie) ośrodek miejski w kraju i zarazem jeden z największych skandynawskich portów. Göteborg założony został na początku XVII wieku według planów holenderskich architektów sprowadzonych tu przez ówczesnego króla Szwecji - Gustawa II Adolfa (1594-1632). Miasto powstało w miejscu starej duńskiej osady zwanej Malmhaug. Korzystne położenie na trasie ważnych morskich szlaków handlowych spowodowało, że Göteborg bardzo szybko zyskał rangę ważnego portu w rejonie. Wkrótce potem miasto zostało ufortyfikowane. Oprócz szerokiej fosy i murów obronnych powstały tu także trzy twierdze. W 1731 roku w Göteborgu założona została Szwedzka Kompania Wschodnioindyjska (Svenska Ostindiska Companiet) zajmująca się wymianą towarów z Chinami i krajami wschodniej Azji. W XIX wieku miasto stało się wielkim centrum przemysłowym z rozległymi stoczniami i portami handlowymi. Z tego okres pochodzą liczne bogato zdobione kupieckie kamienice, a także budynki użyteczności publicznej jak m.in. biblioteki, szpitale czy uniwersytet.

Zwiedzanie

Serce Göteborga stanowi wybudowany na przełomie XIX i XX wieku rozległy plac miejski Götaplatsen (Plac Göta). Swój obecny kształt uzyskał w 1923 roku, kiedy w mieście organizowana była międzynarodowa wystawa przemysłowa. W jego centralnym punkcie znajduje się fontanna z ze statuą Posejdona autorstwa Carla Millesa. Wokół placu skupia się większość najważniejszych kulturalnych instytucji miejskich jak n.im. Sala Koncertowa Göteborgs Konserthus, Muzeum Sztuki, Teatr Miejski (Stadsteatern) czy Biblioteka Miejska (Göteborgs stadsbibliotek). Innym ważnym placem jest usytuowany na starym mieście Gustav Afolf Torg. Jest to dawny rynek na którym dziś wznosi się okazały pomnik króla Gustawa Adolfa. Rzekomo ustawiono go w miejscu gdzie wypowiedział sowa: "Tutaj zbuduję moje miasto". Najstarszą budowlą Göteborg jest wzniesiony w 1643 roku arsenał miejski Kronhuset (Dom pod Koroną). To właśnie tutaj według tradycji w ogłoszono królem pięcioletniego chłopca, syna Karola X Gustawa. Dziś w jego murach znajduje się muzeum poświęcone historii miasta. Pozostałe ważne zabytki Göteborga to m.in. zbudowany w latach 1669-1672 klasycystyczny budynek ratusza miejskiego (Göteborgs rådhus), XVII wieczna katedra (nazywana często także Katedrą Gustawa), Teatr Wielki (Stora Teatern), siedziba Kompanii Wschodnioindyjskiej (obecnie muzeum miejskie), wybudowana w 1855 roku Wielka Synagoga, rzymskokatolicki kościół pw. Chrystusa Króla oraz usytuowany na rogu ulic Vasagatan i Viktoriagatan słynny Dom Skrzatów (Tomtehuset). W mieście znajduje się także założony w 1919 roku Ogród Botaniczny. Zajmuje on powierzchnię przeszło 170 hektarów z czego większość stanowi obejmuje arboretum. Placówka szczyci się kolekcja przeszło 16 tysięcy gatunków roślin. Inna ciekawą atrakcją Göteborga jest usytuowany w samym sercu miasta park rozrywki Liseberg. Powstał on w latach dwudziestych XX wieku i obecnie jest największym tego typu obiektem w całej Skandynawii. Dla gości przygotowano tu rozliczne atrakcje i zabawy. Najważniejsze z nich to m.in. rozwijającą prędkość 80 km ogromna huśtawka Uppswinget, roller coaster Kanonen, kolejka górską Balder, diabelski młyn Pariserhjulet czy gabinet krzywych. Każdego Liseberg odwiedzany jest każdego roku przez blisko trzy miliony osób z całej Europy.

Muzea w Göteborgu

• Muzeum Miejskie (Stadsmuseet) - znajduje się przy ulicy Norra Hamngatan 12 i poświęcone jest historii Göteborga począwszy od starożytności aż po czasy obecne.
• Muzeum Sztuki (Göteborgs konstmuseum) - mieści się w gmachu reprezentującym styl nordyckiego klasycyzmu przy placu Götaplatsen i prezentuje głównie sztukę nordycką ale też i obcą począwszy od XV wieku aż po czasy obecne. Obejrzeć tu można m.in. dzieła Pera Kraffta, Carla Hilla, Ernsta Josephsona, Carla Larssona, Pedera Severina Kroyera czy Andersa Zorna. Budynek muzuem stanowi reprezentacyjne zwieńczenie Alei Bramy Królewskiej (Kungsportsavenyn) zwanej także (w skrócie) Avenyn.
• Muzeum Kultury Światowej (Världskulturmuseet) - znajduje się przy ulicy Södra vägen 54 a jego główną ideą jest prezentowanie kultury światowej w nowatorski sposób. Większość ekspozycji porusza różnego rodzaju kwestie i problemy współczesności jak m.in. AIDS czy głód w Afryce. Cześć wystaw poświęcona jest także duchowości.
• Muzeum Morskie (Maritiman) - znajduje się przy ulicy Packhusplatsen 12 i prezentuje zabytkowe jednostki pływające. Obejrzeć można tu różnego rodzaju statki, barki, łodzie czy okręty wojenne.
• Muzeum Sportu (IdrottsMuseet) - mieści się w dawnych zabudowaniach koszar wojskowych (Kvibergs kaserner) przy ulicy Övre Kaserngarden 12 i poświęcone jest wszelkiej aktywności i działalności sportowej w Göteborgu. Obejrzeć można tu m.in. liczne medale i trofea sportowe, stare fotografie oraz ekspozycję ze szwedzką prasą sportową.
• Muzeum Wzornictwa i Sztuki Użytkowej (Röhsskamuseet) - znajduje się przy ulicy Vasagatan 39 i prezentuje modę, rękodzieło ludowe oraz wzornictwo przemysłowe. W zbiorach znajduje się około 50 tysięcy różnych eksponatów, z których większość jest dziełem artystów szwedzkich.
• Muzeum Historii Naturalnej (Göteborgs Naturhistoriska Museum) - znajduje się przy ulicy Museivägen 10 i prezentuje zbiory z takich dziedzin jak m.in. botanika, entomologia, mineralogia, paleontologia czy zoologia. Obejrzeć można tu m.in. gigantycznego 6 tonowego słonia, szkielet płetwala błękitnego czy model Układu Słonecznego w skali 1:2 000 000 000.
• Muzeum Volvo (Volvo Museum) - znajduje się na wyspie Hisingen przy ulicy Arendals Skan i poświęcone jest marce Volvo począwszy od jej powstania w 1927 roku aż po czasy obecne. Poszczególne sekcje muzeum poświęcone są kolejnym etapom produkcji i rozwoju motoryzacji. Obejrzeć można tu m.in. pierwsze modele Volvo z 1927 roku oznaczone jako ÖV 4 i PV4 czy prototypowy pojazd Volvo VCC. Osobną wystawę stanowią także samochody, które brały udział w różnego rodzaju wyścigach oraz rajdach. Ponadto można tu zobaczyć także silniki samolotowe i czołgowe oraz modele myśliwskich samolotów.
• Aeroseum - mieści się w podziemnym hangarze lotniczym szwedzkich sił powietrznych przy ulicy Nya bergets väg 50 i poświęcone jest rozwoju lotnictwa począwszy od czasów Ikara aż po czasy obecne, kiedy to latamy w kosmos. Obejrzeć można tu kolekcję samolotów oraz helikopterów.
• Galeria Sztuki Röda Sten (Röda Sten Konsthall) - mieśći się w budynku dawnej kotłowni i prezentuje progresywną sztukę współczesną, zarówno szwedzką jak i zagraniczną.

Ciekawostki

• W Göteborgu znajduje się siedziba szwedzkiego koncernu motoryzacyjnego Volvo;
• W Göteborgu urodził się Björn Ulvaeus, znany szwedzki kompozytor i autor piosenek oraz wokalista i współzałożyciel zespołu ABBA.

Multimedia