Berat to miasto-muzeum w środkowej Albanii, położone nad rzeką Osum. Ze względu na swoje charakterystyczne umiejscowienie na stoku wzgórza nazywane jest "miastem tysiąca okien". Berat założony został przez Ilirów, około II wieku p.n.e. W czasie panowania Rzymskiego miasto nosiło nazwę Antipatrea, a w okresie bizantyjskim znane było jako Pulcheriopolis. Wtedy też założone zostało tu biskupstwo a także rozpoczęto budowę twierdzy. W późniejszym czasie gdy miasto zajęli Bułgarzy przemianowane zostało na Beligrad (Białe Miasto). To właśnie od tego określenia powstała obecna nazwa Berat. Obecnie Berat to popularny ośrodek turystyczny i kulturalny, który bardzo często określany jest mianem miasta-muzeum.
Zwiedzanie
Do czasów obecnych w Berat zachowało się wiele zabytkowych budowli. Do najważniejszych z nich zaliczyć można m.in.: usytuowany na skalistym wzgórzu na lewym brzegu rzeki Osum okazały zamek (Kalaja e Beratit), Meczet Królewski, muzułmański klasztor bektaszytów czy wybudowany w z 1780 roku most Gorica. Charakterystycznym elementem miasta są usytuowane na stoku wzgórza białe domy z drewnianymi, ciemnobrązowymi oknami. W 2008 roku zanutkowa zabudowa miasta Berat została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Zamek w Beracie
Historia zamku w Beracie sięga drugiej połowy IV wieku p.n.e., kiedy to kontrolujący okoliczne tereny Ilirowie wybudowali na okolicznym wzniesieniu pierwsze umocnienia. W II wieku p.n.e zostały one podbite i zajęte przez Rzymian. Pierwsza większa rozbudowa umocnień maiła miejsce w V wieku w czasach panowania cesarza Teodozjusza II . Wtedy to powstała okazała twierdza, której głównym zadaniem miała być ochrona okolicznych terenów przed najazdami barbarzyńców. W 860 roku zamek został zdobyty przez Bułgarów. Niespełna dwa stulecia później warownia powróciła pod władzę Bizancjum. W XIII wieku zamek pozostawał we władaniu despoty Epiru Michała I Angelos. To właśnie pod jego rządami przeprowadzona została kolejna większa rozbudowa fortecy. W 1417 roku zamek wraz z miastem zostały podbite i zajęte przez turków osmańskich. Z tej imponującej niegdyś twierdzy do czasów obecnych zachowały się pozostałości murów obronnych z 24 wieżami i 4 wejściami. W części umocnień znajduje się katedra Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w której w 1986 roku założone zostało muzeum poświęcone największemu albańskiemu twórcy ikon Onufremu. Ponadto na terenie warowni zachowało się także kilka cerkwi oraz pozostałości dwóch meczetów (Białego i starszego, pochodzącego z XV stulecia Czerwonego).
Meczet Królewski
Meczet wybudowany został w 1495 roku w czasie rządów sułtana Bajazyda II. W późniejszym okresie stał się on główną budowlą większego kompleksu świątynnego na który składały się m.in. XVI-wieczna szkoła muzułmańskiej medresy, karawanseraj, biblioteka oraz XVIII-wieczny klasztor (chanaki) bektaszytów. Swój obecny kształt meczet uzyskał w czasie ostatniej większej przebudowy jaka przeprowadzona została w latach 1832-1833. W 1967 roku, po ogłoszeniu przez albańskiego działacza komunistycznego Envera Hodżę "Rewolucji Ideologicznej i Kulturalnej" znaczna część zabudowań kompleksu została zdewastowana i ostatecznie rozebrana. Z całego założenia zachował się jedynie Meczet Królewski.
Pozostałe Zabytki w Berat
- Meczet Kawalerów (Xhamia e Beqarëve) - wzniesiony został w latach 1826-1827 i służył jako miejsce modlitwy i spotkań nieżonatym młodzieńcom z różnych cechów miejskich, którzy dorabiali pracując jako strażnicy nocni na targu miejskim.
- Chanaka Halveti (Teqeja e Helvetive) - wybudowana została w 1782 roku na polecenie pierwszego paszę ejalatu Berat Ahmeta Kurta Pashę. Budowla znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Meczetu Królewskiego i niegdyś stanowiła część większego kompleksu świątynnego. Klasztor należał do zakonu bektaszytów zwanych w Turcji Halveti.
- Chanaka Rüfai (Teqeja e Rufaive) - klasztor wzniesiony został w drugiej połowie XVIII wieku i należał do bractwa (tariki) Rifa, odłamu sufizmu utworzonego w XII wieku przez Ahmeda ar-Rifa'i.
Ciekawostki
- Wizerunek zamku w Berat umieszczony został na rewersie albańskiej monety 10 leków, wydanej w 1997, 2001, 2010 i 2014 roku;
- W pobliżu Berat znajduje się się Park Narodowy Tomor.
