Nieśwież to miasto w zachodniej części Białorusi, położone nad malowniczym Jeziorem Panieńskim. Najstarsze wzmianki o grodzie w miejscu obecnego miasta pochodzą z XII wieku. Wiadomo też, że w XV wieku należała ona do członków rodziny Kiszków, a w 1530 roku najpotężniejszego litewskiego rodu magnackiego Radziwiłów (w ich rękach miasto pozostawało aż do wybuchu II wojny światowej). Wkrótce potem książę Mikołaj Krzysztof Radziwiłł polecił w miejscu dawnego grodu wybudować nowy zamek i otoczyć go wałami oraz fosą. W tym samym czasie w mieście powstał też barokowy kościół z klasztorem jezuitów. Świątynię zaprojektował polski architekt włoskiego pochodzenia Jan Maria Bernardoni (1541-1605) na wzór rzymskiego kościoła Il Gesù. W 1572 roku w Nieświeżu przetłumaczona została na język polski Biblia. Dokonał tego wybitny biblista i uczony polsko-litewski Szymon Budny (1530-1593). Na początku XVIII wieku na potrzeby dworu wzniesiono w okolicy Nieświeża wiele manufaktur (m.in. huty w Nalibokach i Urzeczu czy fabrykę pasów w Słucku). W samym mieście zaś, wybudowana została ludwisarnia, w której odlewano działa i kule armatnie. Pod koniec XVIII wieku w wyniku II rozbioru Polski, miasto znalazło się w zaborze rosyjskim. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku Nieśwież przyłączony został do województwa nowogródzkiego. W czasie II wojny światowej miasto było okupowane na przemian przez Niemców i Bolszewików. Po wojnie zaś wcielone zostało do Białoruskiej Republiki Ludowej.
Zwiedzanie
Jednym z najcenniejszych zabytków Nieświeża jest okazały renesansowo-barokowy zespół zamkowo-pałacowy stanowiący dawną rezydencję Radziwiłłów. Rezydencja ta wzniesiona została w drugiej połowie XVI wieku na polecenie wielkiego marszałka litewskiego Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła. Na przestrzeni wieków zamek był wielokrotnie grabiony i niszczony m.in. przez Rosjan w 1657 roku czy na początku XVIII wieku przez Szwedów w czasie wojen północnych. Za każdym razem Radziwiłłowie sukcesywnie odbudowywali i powiększali posiadłość. W okresie międzywojennym rezydencja wykorzystywana była przez marszałka Józefa Piłsudskiego do spotkań z kołami ziemiańskimi w celu namowy ich do współpracy. Po II wojny światowej Radziwiłłowie oraz inny Polacy zostali wygnani Kresów Wschodnich, a Nieśwież wraz z pałacem zostały wcielone do Białoruskiej Republiki Ludowej. Jakiś czas później nowe władze rozgrabiły doszczętnie zabytkowe wnętrza i przekształciły wspaniałą rezydencję w sanatorium. Z dawnych wspaniałości sztuki europejskiej oraz bogatego wystroju wnętrz do czasów obecnych zachowało się jedynie kilka pieców i kominków oraz resztki przedwojennego parkietu. Mimo to w 2005 roku zespół zamkowo-pałacowy w Nieświeżu został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Pozostałe ważne zabytki Nieświeża to m.in. barokowy kościół Bożego Ciała (dawne mauzoleum Radziwiłłów), XVI wieczna wieża ceglana (pozostałość po dawnej bramie miejskiej), XVIII wieczny budynek ratusza miejskiego, barokowa Brama Słucka, kościół benedyktynek pw. św. Eufemii oraz usytuowany przy runku Dom Gdański.
Ciekawostki
- Zamek w Nieświeżu opisał w jednej ze swoich książek słynny polski konserwatywny publicysta polityczny Stanisław "Cat" Mackiewicz: "Olbrzymie zamczysko składało się z sal ozdobionych setkami radziwiłłowskich portretów, setkami zbroi i rozwieszonymi pasami słuckimi (...) jedynym oświetleniem były świece. Światła tych świec, niespokojne i nastrojowe, kładły się na kolorach odwiecznych portretów i odbijały się blaskami w zbrojach".
