Oradea (Nagyvárad) to miasto w zachodniej Rumunii, położone nad rzeką Szybki Keresz (Crişul Repede) w bezpośrednim sąsiedztwie węgierskiej granicy. Jego historia sięga XI wieku, kiedy to znajdowała się tu niewielka osada warowna Varadinum. W 1093 roku ówczesny król węgierski Władysław I Święty (1048-1095) utworzył w mieście biskupstwo i zarządził budowę katedry oraz rozbudowę miejscowej twierdzy. Bardzo szybko Varadinum stało się jednym z ważniejszych ośrodków miejskich Królestwa Węgier, a katedra stanowiła miejsce pochówku władców węgierskich. Po śmierci spoczęli to m.in. Stefan II węgierski, Zygmunt Luksemburski, Maria Andegaweńska czy Andrzej II węgierski. Dynamiczny rozwój miasta zatrzymany został w XIII wieku poprzez liczne najazdy Tatarów. Bardzo szybko miasto podniesione zostało z gruzów i dodatkowo ufortyfikowane.
Kolejny raz swoją świetność Oradea przeżywała na przełomie XVIII i XIX wieku, kiedy to znajdowała się pod panowaniem monarchii austro-węgierskiej. Wtedy to za sprawą znanego wiedeńskiego architekta Franza Antona Hillebrandta (1719-1797) miasto zostało przebudowane w stylu barokowym. W tym samym czasie wzniesiono tu wiele imponujących secesyjnych gmachów które nadały Oradei wielkomiejski charakter. Po rozpadzie Austro-Węgier miasto znalazło się w granicach Rumunii. Mimo to aż do II wojny światowej większość narodową stanowili tu Węgrzy.
Zwiedzanie
Jednym z ciekawszych zabytków Oradei jest wzniesiony w latach 1784-1790 barokowy kościół Z Księżycem (Biserica cu Lună). Znany jest on głównie z unikatowego na mechanizmu zegarowego wskazującego fazy księżyca. Pozostałe warte uwagi zabytki miasta to m.in. barokowa katedra (Catedrala barocă - największa tego typu budowla w Rumunii), pomnik św. Władysława, XIX wieczna synagoga reformowalna, monumentalny budynek ratusza miejskiego, cytadela (obecnie siedziba Instytutu Sztuk Pięknych miejscowego uniwersytetu), Teatr Narodowy (Teatrul de Stat) oraz znajdujące się w okazałym Pałacu Biskupim (Palatul Episcopiei) słynne barokowe muzeum Muzeul Ţării Crişurilor.
