Sztolnie Kowary

Kowary to niewielkie miasto w południowo-zachodniej Polsce (województwo Dolnośląskie), położone nad rzeką Jedlicą. Jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych obok (Parku Miniatur) jest tu usytuowana na zboczach Sulicy (942 metry n.p.m.) jedna z wielu jakie spotkać można na terenie Dolnego Śląska dawnych kopalni polsko-radzieckich zajmujących się pozyskiwaniem rudy uranowej. W okresie zimnej wojny pozyskiwany tu uran był wykorzystywany do produkcji radzieckiej bomby atomowej. Co ciekawe w tym czasie działalność wydobywcza była objęta ścisłą tajemnicą. Historia górnictwa na terenach Dolnego Śląska sięga początków XII wieku, kiedy to rozpoczęte zostały tu pierwsze prace wykopaliskowe przy wydobyciu rudy żelaza oraz kamieni półszlachetnych. Prowadzone one były przez przybyłych tu z rejonów dzisiejszej Belgii i dobrze znających swój fach - Walonów. Ich patronem został św. Wawrzyniec, który z czasem swoją opieką objął także wszystkich innych poszukiwaczy oraz ludzi związanych z górami. Na jego cześć w XVII wieku na Śnieżce została wzniesiona kaplica pod jego wezwaniem. Przetrwała ona w praktycznie niezmienionej formie przetrwała do czasów obecnych i stanowi jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych Karkonoszy. W 1513 roku Kowary otrzymały prawa górnicze. Działalność wydobywcza prowadzona była tu nieprzerwanie aż do wybuchu wojny trzydziestoletniej (1618-1648). Ponowny rozruch kopalni nastąpił dopiero w połowie XIX wieku. W okresie II wojny światowej w kowarskich kopalniach intensywne badania nad rudami uranu prowadzili Niemcy, a po wojnie Rosjanie urządzili tu ściśle tajne Zakłady Przemysłowe R-1. Prace wydobywcze prowadzone były do 1973 roku, kiedy to kopalnie przejęła Politechnika Wrocławska i stworzyła w kopalni Podziemne Inhalatorium Radonowe. Był to jeden z nielicznych tego typu obiektów w Europie gdzie w latach 1974-1989 skutecznie leczono schorzenia układu krążenia i oddychania. Obecnie Sztolnie w Kowarach to wielka atrakcja turystyczna z liczącą przeszło 1200 metrów podziemną trasą turystyczną. Dla zwiedzających przygotowano tu liczne eksponaty oraz ekspozycje związane z wielowiekową eksploracją na tych terenach rud uranu oraz żelaza. W czasie spaceru chodnikami wyrobisk, napotkać możemy także słynny Skarbiec Walonów.

Ciekawostki
- W Kowarach wydobyto i sprzedano w sumie blisko 530 ton uranu.