Kompleks Przemysłowy Zollverein (Zeche und Kokerei Zollverein)

Essen to miasto w zachodnich Niemczech, położone nad rzeką Ruhrą. W jego północnej części znajduje się zabytkowy kompleks przemysłowy Zollverein składający się z kopalni węgla kamiennego i koksowni. Jest to jeden z najbardziej znanych i popularnych obiektów turystyki industrialnej Zagłębia Ruhry. Nazwa kompleksu pochodzi od działającej w XIX wieku organizacji gospodarczej Deutscher Zollverein. Początki kopalni sięgają połowy XIX wieku, kiedy to przemysłowiec Frantz Haniel, podjął decyzje o wybudowaniu tu pierwszego szybu i rozpoczęciu wydobycia węgla. Na początku XX wieku kopalnia zatrudniała przeszło 5 tysięcy osób i wydobywała około 12 tysięcy ton węgla na dobę. Wkrótce potem stała się jedną z największych i najnowocześniejszych kopalń węgla kamiennego na świecie. Węgiel wydobywany w kopalni w dużej części wykorzystywany był w miejscowej koksowni do produkcji koksu. Po zamknięciu kopalni w 1986 roku w skutek wyczerpania zasobów i zalania rynku tanim węglem z Chin i Brazylii, cały kompleks został poddany gruntownej renowacji i urządzono w nim m in. centrum kultury oraz muzeum ukazujące pełen proces wydobycia węgla. W dawnych zabudowaniach kopalnianych wybudowanych w stylu Bauhausu stworzono liczne muzea, sale wystawowe, parki sztuki, restauracje i kawiarnie. W przebudowanej według projektu Normana Fostera kotłowni powstał Ośrodek Wzornictwa Nadrenii Północnej-Westfalii. Na terenie kopalni znajduje się także ścieżka muzealna Droga Węgla (Weg der Kohle). Kopleks Zollverein stanowi jedną z głównych atrakcji Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego. W 2001 roku zabytkowa kopalnia i koksownia Zollverein zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.