Szlak Orlich Gniazd

Szlak Orlich Gniazd to słynny szlak turystyczny w Polsce, przebiegający przez województwa małopolskie i śląskie. Rozpoczyna bieg w Krakowie, kończy w Częstochowie i przebiega przez Wyżynę Krakowsko-Częstochowską (zwaną także często Jurą Krakowsko-Częstochowską), znaną z niezwykle malowniczego ukształtowania terenu, licznych wapiennych ostańców skalnych, jaskiń krasowych oraz bujnej przyrody. Tym jednak co najbardziej go wyróżnia są liczne średniowieczne zamki i strażnice. To właśnie im zawdzięcza on swoją nazwę, gdyż większość warowni wznoszona została niczym orle gniazda na szczytach wysokich wzniesień pośród trudno dostępnych skał wapiennych. Szlak oznaczony jest kolorem czerwonym, a jego długość wynosi około 164 km. Szlak Orlich Gniazd przebiega przez cenne tereny chronione, do których należą rezerwaty przyrody na Górze Zborów, w dolinie Wiercicy oraz w Górach Sokolich. Oprócz zamków na szlaku można również podziwiać szereg innych atrakcji takich jak n.in. zabytkowe budowle sakralne, jaskinie czy różnego rodzaju wytwory przyrody.

Historia

Historia twierdz jurajskich sięga połowy XIV wieku, kiedy to Kazimierz Wielki (1310-1370) podjął się zadania stworzenia systemu obronnego zabezpieczającego ówczesną granicę Królestwa Polskiego, ważniejsze szlaki handlowe oraz zaludnione obszary Małopolski. Powstał wówczas system obronny zamków (Ojców, Olsztyn koło Częstochowy, Mirów czy Bobolice), uzupełniony niewielkimi strażnicami, ufortyfikowanymi klasztorami i kościołami. Duży wkład w utworzenie takiego systemu wniosły również możne rody szlacheckie, które wybudowały na tym terenie także swoje warowne siedziby m.in. w Ogrodzieńcu, Pilicy, Rabsztynie czy Pieskowej Skale. Dziś większość tych pięknych zamków możemy oglądać jako ruiny lub rekonstrukcje. Przyczynił się do tego głownie "potop szwedzki" w czasie którego splądrowano i zniszczono większość jurajskich warowni.

Wytyczenie szlaku

Pierwszy projekt wytyczenia szlaku wiodącego przez zamki Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej zaproponował w 1927 roku w czasopiśmie Ziemia - Stanisław Leszczycki. Niespełna trzy lata później wyznaczono szlak koloru czerwonego biegnący z Krakowa łukiem w jego północno-zachodnich okolicach, poprzez Płaskowyż Ojcowski i Garb Tenczyński, a następnie powracający do Krakowa. Obfitował on w wiele walorów krajobrazowych oraz krajoznawczych. Niestety w wyniku zaniedbań jego znaki przestały być widoczne i szlak zaniknął. Do projektu powrócono dopiero po II wojnie światowej wytyczając zupełnie nowy szlak w latach pięćdziesiątych XX wieku. Z upływem lat jego przebieg był kilkukrotnie zmieniany i korygowany, aby poprowadzić turystów przez najatrakcyjniejsze krajobrazowo tereny Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Ostatecznie powstała oznakowana trasa wiodąca z Częstochowy do Krakowa poprzez większość pałaców warowni jurajskich. Szlak przebiega również przez szereg rezerwatów przyrody (Sokole Góry, Góra Zborów czy Rezerwat Parkowe) oraz Ojcowski Park Narodowy. Szlak Orlich Gniazd ma również swoją wersję rowerową i konną, jednakże o innym przebiegu niż trasa piesza. Jurajskie ostańce to także doskonały rejon na rozpoczęcie przygody ze wspinaczką.

Ciekawostki

• W 2012 roku Szlak Orlich Gniazd, którym opiekuje się Związek Gmin Jurajskich, otrzymał Złoty Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej stając się najlepszym produktem turystycznym Polski;
• Szlak Orlich Gniazd jest jednym z najstarszych oznakowanych polskich szlaków turystycznych. W ogólnopolskim rejestrze znakowanych szlaków pieszych widnieje pod numerem jeden;
• Nazwa Jura Krakowska pojawiła się w literaturze na przełomie XIX i XX wieku i praktycznie od razu spotkała się dużą krytyką iż ma niewiele wspólnego z rzeczywistością i z duchem języka polskiego. O dziwo, wbrew osądowi naukowców przyjęła się bardzo szybko i dziś nie stanowi już problemu.