Róg alpejski (Alphorn)
Święta i tradycje

Alphorn (róg alpejski) to popularny instrument ludowy jaki spotkać się można podróżując po szwajcarskich Alpach. Ma kształt prostej lub zawiniętej 3 lub 4 metrowej rury z ustnikiem, a jego dźwięk słychać nawet z odległości 10 kilometrów. Róg wykonany jest z drewna jodłowego. Drzewa te, rosnąc na zboczach gór wyginają się u podstawy pnia pod wpływem wiatru, co powoduje że, alphorn ma charakterystyczny łukowato zgięty kształt. Pierwsze wzmianki o rogu alpejskim pochodzą z 1030 roku, kiedy to Ekkehard IV, benedyktyn z klasztoru w Sankt Gallen we wschodniej Szwajcarii, opisał pasterza przygrywającego na alphornie swojemu stadu krów. Nazwa instrumentu pojawia się także zapiskach historycznych pochodzących z XVI wieku. Początkowo alphorny wykorzystywane były do komunikowania się na znaczne odległości. Ostrzegano się nawzajem przed niebezpieczeństwem czy pędzeniem stada krów do stajen. W późniejszym czasie pasterze wykorzystywali charakterystyczny dźwięk rogu do uspokajania krów podczas doju. Zimą zaś, gdy krowy powróciły do swoich obór w dolinach, pasterze udawali się miast i tam dorabiał sobie grą na alphornie.

Szwajcaria - Alphorn

Ciekawe brzmienie alphornu inspirowało budowniczych, do coraz lepszego ich wytwarzania. Mimo, że z rogu alpejskiego można wydobyć tylko 12 naturalnych tonów to powstało kilka utworów specjalnie dedykowanych temu instrumentowi (m.in. Sinfonia pastorella na alphorn i smyczki G-dur Leopolda Mozarta czy Alphorn na waltornię, sopran i fortepian Ryszarda Straussa). Z biegiem lat rogi alpejskie prawie całkowicie znikły z alpejskiego krajobrazu. Ponownie pojawiły się w XIX wieku wraz popularyzacją folkloru oraz rozwojem turystyki górskiej. Obecnie na terenie Szwajcarii istnieją liczne stowarzyszenia czy organizacje skupiające miłośników gry na alphornie, a instrument ten urósł do rangi jednego symboli narodowych kraju. Dźwięk wydobywany z tego instrumentu cechuje niezwykła czystość i harmonia.

Alphorn

Ciekawostki

  • Podobne instrumenty do alphornu spotykać można także w innych krajach o górzystym ukształtowaniu terenu. W Polsce odpowiednikiem rogu alpejskiego jest trombita;
  • Najdłuższy z dotychczasowych zbudowanych alphornów ma aż 46 metrów długości;
  • Rogi można rozkładać na części i swobodnie nosić np. w plecakach;
  • Najwięcej kompozycji na róg alpejski stworzył szwajcarski muzyk Jean Daetwyler (1907-1994).