Toskania

Toskania to niezwykle malownicza kraina we Włoszech, położona w samym środku Półwyspu Apenińskiego. W starożytności region ten nazywany był Etrurią i zamieszkiwany był przez Etrusków. Swój największy okres rozkwitu Toskania przeżywała w XV wieku, kiedy to kultura Florencji, Pizy i Sieny promieniowała na całą Europę. Kraina podporządkowana była wówczas Florencji i władającym w niej członkom niezwykle wpływowego i potężnego rodu Medyceuszy. To właśnie oni rozwinęli Florencję w finansową stolicę Europy. Tutaj też narodził się renesans, który zakończył epokę średniowiecza i stworzył zupełnie nowe spojrzenie na świat w sztukach pięknych. W 1801 roku Toskania została podpita i zajęta przez wojska Napoleona, a w 1860 roku weszła w skład zjednoczonych Włoch. Pięć lat później Florencja zyskała status drugiej stolicy Zjednoczonych Włoch, przejmując rolę po Turynie. Kiedy jednak w 1870 roku do państwa przyłączono Rzym, stolicę przeniesiono do wiecznego miasta.

Legenda

Jak głosi jedna z miejscowych legend, 108 lat po potopie Noe odkrył dolinę Chiana i postanowił się w niej osiedlić. Jeden z jego potomków miał założyć Cortonę i małe królestwo zwane Turenia. Jest to obecnie nastrasza znana nazwa Toskanii. Z Turenii mogli wywodzić się Etruskowie jednak nie ma na to jednoznacznych dowodów. Ich kultura i cywilizacja wywarła przypuszczalnie wielki wpływ na Rzymian. Istnieje nawet pogląd, że cywilizacja rzymska jest w istocie kontynuacją cywilizacji etruskiej pod inną nazwą i z innym językiem. Rzymianie zapożyczyli od Etrusków wiele mitów i rytuałów religijnych. Ostatecznie w I wieku n.e. Etruskowie zostali podporządkowani i wchłonięci przez rozwijającą się kulturę łacińską, z którą graniczyli od południa.

Geografia

Przeważająca większość Toskanii zajmują wyżyny i góry. Tutaj też leżą zachodnie Apeniny, Kotlina Toskańska i Pogórze o tej samej nazwie. Wyjątkowy koloryt toskańskim krajobrazom nadają błyszczące w promieniach słońca liście wiekowych drzew oliwnych oraz porastające wzgórza winnice. Nieodłącznym widokiem są tu także ciągnące się wzdłuż pól szpalery cyprysów. Tradycja ich sadzenia sięga czasów starożytnych, kiedy to wytyczały granice posiadłości. Obecnie chronią winnice oraz pola uprawne od chłodnych wiatrów. Do Toskanii należy także objęty Parkiem Narodowym niezwykle malowniczy archipelag Wysp Toskańskich. Rozciąga się on pomiędzy toskańskim wybrzeżem a francuską Korsyką. Według jednej z miejscowych legend siedem głównych wysp powstało, kiedy to bogini Wenus nieopatrznie upuściła kilka pereł w morską otchłań. Największą z nich jest Elba, która stanowi trzecią co do wielkości wyspę we Włoszech. Pozostałe zaś, to m.in. zwana słusznie niebieską perłą Giglio, wulkaniczna Capraia, dzika Montecristo, płaska Pianosa oraz niewielka Gorgona. Główną arterię rejonu stanowi ciągnąca się na przestrzeni 241 km rzeka Arno, przy której ulokowanych jest większość miast i wsi. Jej zmienne stany wód spowodowały katastrofalne powodzie w XII, XIV i XVI wieku. Miłośnicy dzikiej natury powinni koniecznie odwiedzić pak Maremma. Na jego terenie panuje zakaz budowy hoteli i apartamentowców.

Wina

Usytuowane na południe od Florencji łagodne stoki wzgórz porastają liczne szczepy winorośli z których produkuje się m in. słynne wina Chianti. Warto wybrać się do znajdującego się w pobliżu Sieny okazałego zamku Castello di Brolio gdzie narodził się współczesny przemysł winiarski regionu. To właśnie tutaj w 1870 roku baron Bettino Ricasoli stworzył słynną recepturę wyrobu Chianti. Polega ona na starannym wymieszaniu soku z białych i czerwonych winogron oraz dodania później rodzynek, które nadają winu charakterystyczny owocowy aromat i posmak. Wiele winnic oferuje degustacje trunków oraz możliwość ich zakupienia bezpośrednio z piwnic. Przy wyborze wina oprócz ceny warto także kierować się oznaczeniami na butelkach:

• VdT - Vino da Tavola (zwykłe wino stołowe);
• IGT - Indicazione Geografica Tipica (wino produkowane w danym regionie);
• DOC - Denominacione di Origine Controllata (wino produkowane w danym regionie według określonej procedury);
• DOCG - Denominazione di Origine Controllata e Garantita (wino produkowane w danym regionie według określonej procedury i z dodatkowymi limitami zebranych winogron).

O jakości trunku świadczy także znajdujący się na etykiecie herb zrzeszenia regionalnych producentów.

Zwiedzanie

Większość toskańskich miast przetrwała do czasów obecnych w praktycznie nienaruszonym stanie w jakim powstały w okresie średniowiecza. Dlatego obecnie region ten stanowi jeden z największych i najważniejszych centrów turystyki we Włoszech jak i Europie. Stolicą i zarazem największym miastem Toskanii jest położona nad rzeką Arno renesansowa Florencja. To pełne zabytków miasto uznawane jest za jedno z najpiękniejszych na świecie. Warto obejrzeć tu niesamowitą ogromna ceglaną katedrę Santa Maria del Fiore ze słynną kopułą Filippo Brunelleschiego, wykonany przez Michała Anioła marmurowy posąg biblijnego Dawida, galerię degli Uffizi oraz średniowieczny most Ponte Vecchio na którym niegdyś mieściły się sklepiki rzeźników, a dziś handlują tu złotnicy. W wielu miasteczkach Toskanii zachowały się także charakterystyczne wysokie wieże. W okresie średniowiecza w czasie konfliktów lub waśni służyły one członkom możnych rodzin za schronienie. Przypuszcza się, że stanowiły także odzwierciedlenie statusu społecznego ich właściciela. Największe ich skupisko znajduje się w San Gimignano, gdzie z przeszło 70 okazałych wież do czasów obecnych przetrwało aż 13 (najwyższa z nich ma 54 metry). Jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Toskanii jak i całych Włoch jest stanowiąca jeden elementów większego renesansowego kompleksu słynna Krzywa Wieża w Pizie (Torre Pendente). Niegdyś stanowiła ona dzwonnicę katedry, dziś zaś jest obowiązkowym przystankiem każdego turysty. W okolicach Sieny wydobywano niegdyś czerwono-brązową glinę z której wyrabiano masowo cegły. To właśnie one nadają wszystkim toskańskim miasteczkom oraz wsiom charakterystyczną i niepowtarzalną barwę, którą nazwano później sjena-palona.

Kiedy jechać

Do Toskanii najlepiej wybrać się wiosną, kiedy przyroda rozkwita, a turystów nie ma aż tak wielu jak w okresie letnim. Wiosną i jesienią temperatury utrzymują się tu na poziomie 20°C, a latem słupek rtęci przekracza często 30°C.

Ciekawostki

• Z Toskanii pochodzi wybitny artysta oraz wynalazca epoki renesansu Leonardo da Vinci (1452-1519);
• Podróżując po Toskanii bardzo często można natknąć się na wizerunek mitologicznego Bachusa (boga winnej latorośli), który nauczył ludzi uprawy winorośli i produkcji wina;
• Najwyższym szczytem Toskanii jest Monte Prado o wysokości 2054 metrów n.p.m.;
• W toskańskim miasteczku Caprese urodził się słynny włoski malarz, rzeźbiarz oraz architekt epoki Odrodzenia - Michał Anioł (1475-1564);
• Toskania jest jednym z największych na świecie producentów marmuru;
• Dialekt toskański stał się podstawą dla języka włoskiego.