Sycylia

Sycylia to wyspa na Morzu Śródziemnym, położona we Włoszech na południe od Półwyspu Apenińskiego. Od stałego lądu (Kalabri) oddziela ją Cieśnina Mesyńska, która w najwęższym miejscu ma około 3,1 km. Od lat planowane jest wybudowanie mostu łączącego wyspę ze stałym lądem, ale cały czas pozostaje to tylko w ramach planu. Działa tu stałe połączenie promowe między Mesyną (Sycylia) a kalabryjskim miastem Villa San Giovanni. Sycylia zajmuje powierzchnię przeszło 25 tysięcy km2 co czyni ją największą wyspą Morza Śródziemnego. Wyspę zamieszkuje blisko 5 milionów ludzi z czego prawie połowa mieszka w Palermo lub Katanii. Sycylia to wyspa pełnych uroku dzikich plaż, zacisznych zatok, gór opadających wprost do morza, gajów oliwnych i słonecznych winnic. Przeważającą część wyspy zajmują góry lub tereny pagórkowate. Najwyższym wzniesieniem Sycylii jest położony w pobliżu wschodniego brzegu wyspy mierzący 3323 metry n.p.m. czynny wulkan Etna. W 1987 roku wraz okolicznymi rejonami objęty został on Parkiem Regionalnym Etna a w 2013 roku Etnę wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Największe masywy górskie na Sycylii ciągną się ze wschodu na zachód na północy wyspy i podzielone są na trzy odrębne pasma:

• Góry Pelorytańskie (Monti Peloritani) - masyw górski stanowiący strukturalne przedłużenie Apeninów Południowych z najwyższym szczytem Montagna Grande (1374 metry n.p.m.).
• Monti Nebrodi - pasmo górskie ciągnące się wzdłuż Morza Tyrreńskiego z najwyższym szczytem Monte Soro (1847 metrów n.p.m.).
• Madonie - niewielkie pasmo górskie położone między rzekami Pollina na wschodzie i Imera Settentrionale na zachodzie z najwyższym szczytem Pizzo Carbonara (1979 metrów n.p.m.).

Historia

Z uwagi na swoje strategiczne położenie Sycylia była zamieszkiwana już od czasów prehistorycznym. Przed przybyciem Greków wyspę zamieszkiwały trzy większe plemiona: Sykanowie, Sykulowie i Elymowie. Kolonizacja wyspy zaczęła się już około X wieku p.n.e. kiedy to przybyli tu Fenicjanie. Osiedlili się na północno-zachodnim wybrzeżu gdzie założyli kolonie Soluntum, Motja i Panormos. W późniejszym czasie na wyspę przybyli też Grecy, którzy wprowadzili pismo, rozpowszechnili wyroby żelazne, rękodzieło oraz rozwinęli miasta (m.in. Katanię, Lentini, Megarę czy Syrakuzy). Po zwycięstwie Rzymian nad Kartagińczykami w I wojnie punickiej (264-241 rok p.n.e) Sycylia włączona została do Cesarstwa stając się pierwszą rzymską prowincją. U schyłku Cesarstwa wyspa była wielokrotnie najeżdżana i kolonizowana. Na początku przez Franków i Wandalów a później przez Ostrogotów. Ostatecznie w 535 roku Sycylia została wcielona do Bizancjum przez Belizariusza (505-565). Na przełomie XI i X wieku wyspa była wielokrotnie najeżdżana i podbijana przez Arabów. W 831 roku zajęli Palermo w 878 roku Syrakuzy w 902 roku Taorminę a w 965 roku ostatecznie całą wyspę. Pod koniec XI wieku Sycylię przejęli Normanowie, którzy w 1130 roku utworzyli Królestwo Sycylii. Pierwszym królem został Roger II (1095–1154), za rządów którego Sycylia przeżywała kolejny okres świetności. W 1296 roku władcą Sycylii został Fryderyk II (1296-1337) z Aragonii a w 1442 roku Alfons V Aragoński (1396-1458) zjednoczył Sycylię z królestwem Neapolu. Za rządów hiszpańskich wprowadzono inkwizycję, wypędzono Żydów i podniesiono podatki. Pogarszające się warunki życia doprowadziły do buntów antyhiszpańskich co doprowadziło do wojen o sukcesję po których wyspa przeszła w ręce sabaudzkie. W kolejnych latach Sycylia kilkukrotnie przechodziła z rąk do rąk. Władali nią kolejni Austriacy, Burbonowie i Brytyjczycy. Ostatecznie w 1816 roku południowe Włochy i Sycylia zostały zjednoczone przez Ferdynanda I (1751-1825), tworząc Królestwo Obojga Sycylii, które w 1860 stało się częścią zjednoczonych Włoch. Podczas II wojny światowej w 1943 roku wyspę zajęli alianci co w znacznym stopniu przyczyniło się do upadku Mussoliniego i utworzenia rządu Pietro Badoglia (który wypowiedział wojnę Niemcom). Od 1946 roku Sycylia wraz z Wyspami Liparyjskimi, Egadami, Wyspami Pelagijskimi oraz Pantellerią tworzy specjalny region autonomiczny ze stolicą w Palermo. Rok później wyspa otrzymała autonomię. W owym czasie Sycylia borykała się z problemami gospodarczymi, na jej terenie działała wpływowa mafia (Cosa Nostra). W 1957 roku nad brzegami Cieśniny Mesyńskiej wybudowane zostały tzw. pylony mesyńskie. Są to monumentalne podpory dla przewodów linii energetycznej, która miała połączyć Sycylię ze stałym lądem. Linia została jednak zastąpiona podwodnym kablem, ale słupy pozostawiono jako zabytek historyczny. Obecnie Sycylia stanowi jeden z najsłabiej rozwiniętych gospodarczo regionów Włoch.

Zabytki i Atrakcje

Do czasów obecnych na Sycylii zachowało się wiele budowli i zabytków z czasów starożytnych. Do najcenniejszych należą m.in. pochodzący z III wieku p.n.e. teatr grecki w Taorminie oraz kompleks archeologiczny zwany Doliną Świątyń w Agrigento. Miejsca na wyspie których nie można przegapić to to m.in. olśniewająca bizantyjskimi mozaikami Katedra w Monreale (Duomo di Monreale), monumentalne Schody Matki Boskiej Górskiej w Caltagirone, Syrakuzy i nekropolia Pantalica, zabytkowe centrum w Noto oraz Katedra w Palermo (największa normańska budowla na wyspie). Dużą atrakcję stanowią także niezwykle malownicze Wyspy Liparyjskie. Jest to grupa siedemnastu wysp pochodzenia wulkanicznego położonych na Morzu Tyrreńskim w pobliżu północnego brzegu Sycylii. Pomimo stosunkowo małej powierzchni występują tam duże wysokości względne. Na dwóch wyspach (Stromboli i Vulcano) znajdują się wciąż czynne wulkany.

Symbole Sycylii

Zwiedzając Sycylię nie sposób nie zauważyć wszechobecnych doniczek przedstawiających tzw. Głowę Maura (Teste di Moro). Jest to jeden z symboli wyspy, który nawiązuje do pewnej legendy opowiadającej historię pewnej dziewczyny z Palermo. Po zawiedzionej miłości do pewnego Araba (Maura) postanowiła ona w ramach zemsty odciąć głowę nieszczęśnikowi i zachować ją na zawszę dla siebie. By zawsze mieć ją blisko siebie ustawiła ją na balkonie i wykorzystała ją jako doniczkę hodując w niej bazylię. Często ronione łzy dziewczyny spowodowały, że roślina bujnie się rozrastała co zbudziło wielką ciekawość wśród sąsiadów. Zaczęli oni imitować doniczki z wizerunkiem głowy Maura by ich bazylia także się tak pięknie rozwijała. Tradycja ta przetrwała do czasów obecnych. Innym popularnym symbolem wyspy jest tzw. Trinacria, czyli starożytny symbol słońca. Przedstawia ona głowę Gorgony (skrzydlatego monstrum o kobiecych kształtach) i imieniu Meduza, której spojrzenie rzekomo zamieniało w kamień. Z głowy wyrastają jej trzy zgięte nogi nawiązujące do trójkątnego kształtu wyspy, którego wierzchołki wyznaczają trzy cyple: Capo Peloro na północnym wschodzie, Capo Boeo na północnym zachodzie i Capo Passero na południowym wschodzie.

Mafia Sycylijska

Mafia sycylijska narodziła się w XVI wieku jako ruch oporu przeciwko okupacji hiszpańskiej Sycylii. Jej zadaniem miała być ochrona miejscowej ludności (głównie wiejskiej), przed nadużyciami obcych wojsk i napadami zbójeckimi. W owym czasie mieszkańcy wyspy, tracąc zaufanie do niesprawiedliwych praw, które wprowadzili hiszpańscy najeźdźcy, zaczęli organizować własny kodeks prawny i grupy zbrojne dla obrony. Władze państwa włoskiego szybko zapomniały o Sycylii i Sycylijczykach. Gdy zabrakło struktur państwowych w ich miejsce wkroczyli piccotti (młodz ludzie, którzy mieli swoje kryjówki na wyspie). Pod koniec XIX wieku liczba przestępstw kryminalnych na Sycylii wzrosła do niespotykanych dotąd rozmiarów. Mafia stała się wówczas pożyteczna dla lokalnych władz, a feudalni właściciele ziemscy posługiwali się nią w poskromnieniu krnąbrnych i opornych chłopów. W latach 1860-1924 żaden lokalny polityk nie mógł liczyć na mandat do włoskiego parlamentu bez aprobaty mafii. Za największego sycylijskiego mafiosie uznaje się urodzonego w Bisaquino Vito Cascio Ferro (1862-1932) zwanego potocznie Don Vito. W XIX wieku wielu Sycylijczyków wyjechało do Ameryki, a wraz z nimi wzorce ze starego państwa, które przyczyniły się do powstania zjawiska określanego mianem la cosa nostra (nasza sprawa). Dziś o rodowodzie mafii przypominają teatralne scenki odgrywane w hotelowych restauracjach. Według jednej z nich wielu teorii słowo "mafia" pochodzi od starofrancuskiego "maufer" (boga zła). Inna wersja mówi, że od arabskiego "mihfal" oznaczającego zgromadzenie.

Ciekawostki

• Z uwagi na swój kształt przypominający trójkąt w starożytności wyspa nazywana była Trinacrią lub Triquetrą. Nazwa Sycylia (Sicilia) pochodzi od łacińskiej nazwy ludu zamieszkującego wschodnią część wyspy zwanych Sykulami (Siculli). Było to jedno z trzech wielkich plemion zamieszkujących Sycylię w okresie przed kolonizacją fenicką i grecką;
• Linia brzegowa Sycylii liczy sobie przeszło 1000 km;
• Pierwsza linia kolejowa na Sycylii została otwarta w 1863 roku i połączyła Palermo z Bagherią;
• Na wybrzeżu wyspy doliczyć się można aż 218 starych wież strażniczych ()najstarsze z nich pochodzą z pierwszej połowy XIV wieku);
• Na Sycylii (w Syrakuzach) urodził się słynny grecki filozof przyrody i matematyk Archimedes. Obecnie jest on uważany za najwybitniejszego matematyka starożytności ;
• Sycylijczycy uwielbiają godzinami wałęsać się ulicami miast, zwłaszcza wieczorami, najczęściej kończąc taki spacer w barze lub restauracji;
• Sycylia, a dokładnie miasto Noto stanowi miejsce akcji popularnego cyklu książek kryminalnych Komisarza Montalbano.