Kraina Otwartych Okiennic
Regionalne atrakcje

Podlasie to historyczna kraina we wschodniej Polsce, położona na Nizinie Podlaskiej. Obejmuje ona południowo-zachodnią część obecnego województwa podlaskiego, wschodnie Mazowsze oraz północną część województwa Lubelskiego. Jednym z wielu ciekawych miejsc jest tu usytuowana w samym jej sercu (w okolicach Hajnówki) niezwykła Kraina Otwartych Okiennic. Jej nazwa pochodzi od miejscowych domostw z bogato zdobionymi szczytami, narożnikami oraz okiennicami. W skład krainy wchodzi kilka niezwykle malowniczych wiosek w dolinie rzeki Narwi. Za najatrakcyjniejsze uchodzą Trześcianka, Soce oraz Puchły, które zlokalizowane są wokół drogi wojewódzkiej nr 685, pomiędzy Zabłudowem a wsią Narew. Na ich terenie znajdują się niezwykle bogato zdobione XIX i XX wieczne chałupy niespotykane w żadnej innej części kraju. Ich ornamentyka w postaci nad- i podokienników, ozdobnych okiennic, wiatrownic oraz malowanych narożników przypomina o dawnym osadnictwie rosyjskim na tych terenach. Misterne drewniane ornamenty przybierają różne formy i umieszczane są wokół okien. Wszystkie elementy malowane są żywymi, kontrastowymi kolorami. Wśród motywów są przedstawienia zwierząt, ornamenty roślinne, krzyże, gwiazdy czy układy przypominające hafty. Wzorce zaczerpnięte zostały z Rosji, przez przybyłych na Podlasie ludzi wyznania prawosławnego, którzy w czasie I wojny światowej zesłani zostali w głąb Rosji (tzw. bieżeństwo). W większości domów zachowały się także piece kaflowe oraz domowe ołtarze przyozdobione ikonami i ręcznikami obrzędowymi. Przemierzając Krainę Otwartych Okiennic warto także odwiedzić inne okoliczne miasteczka jak m.in. Wojszki, Ryboły, Pawły, Łosinkę czy Saki gdzie także napotkamy wiele bogato zdobionych chałup i cerkwi.

Kraina Otwartych Okiennic - Trześcianka

Rozplanowanie przestrzenne wiosek powstało w XVI wieku, kiedy to królowa Bona (1494-1557) przeprowadziła na Podlasiu tzw. pomiarę włóczną. Była to swego rodzaju reforma agrarna, polegająca na wprowadzeniu nowego układu gruntów wiejskich i przenoszeniu w jedno miejsce rozrzuconych po okolicy domów. Powstały wówczas charakterystyczne wąskie, podłużne działki (od 0,5 do 1 km), co przesądziło o typie zabudowy zagrodowej, czyli sposobie lokowania budynków gospodarczych względem siebie i domostw względem drogi. W tym układzie chałupy we wsi ustawione są w szeregu, węższym bokiem wzdłuż drogi.

Kraina Otwartych Okiennic - Cerkiew św. Michała Archanioła w Trześciance

W regionie dominuje wiara prawosławna, a większość ludności jest pochodzenia białoruskiego i porozumiewa się lokalną gwarą charakteryzującą się mocnymi naleciałościami wschodniosłowiańskimi. W wielu miejscowościach spotkać można okazałe drewniane cerkwie. Najstarsze z nich wybudowane zostały jeszcze w czasach unii polsko-litewskiej. Większość z nich ma kolor niebieski co oznacza, że są poświęcone Matce Boskiej lub archaniołowi Michałowi. Zielone są pod wezwaniem Ducha Świętego, a brązowe zadedykowano męczennikom pańskim. Osoby interesujące się religią powinny koniecznie odwiedzić Puchły gdzie znajduje się jeden z najpiękniejszych zabytków sakralnych Podlasia. Jest to usytuowana na skraju miasteczka okazała cerkiew Opieki Matki Bożej. Wzniesiono ją na planie krzyża w latach 1913-1919 i jest to już trzecia świątynia w tym miejscu. Na terenie cerkwi znajdują się kamienne krzyże z końca XIX wieku. W murze zaś, usytuowano grobowiec proboszcza Trześcianki Grzegorza Sosnowskiego i jego żony.

Kraina Otwartych Okiennic - Trześcianka

Ciekawostki

  • Projekt Kraina Otwartych Okiennic powstał w 2001 roku i ma na celu zachowanie wyjątkowego krajobrazu oraz zabudowań doliny Narwi. Ja do tej pory w jego ramach udało się wyremontować szereg budowli by wyeksponować unikalny charakter regionu.