Muzeum Okrętu Waza

Muzea

Vasamuséet czyli Muzeum Okrętu Waza znajduje się w Sztokholmie na wyspie Djurgården. Otwarte zostało w 1990 roku specjalnie dla ekspozycji okrętu Vasa, wydobytego w 1961 roku z dna morskiego i odrestaurowanego. Galeon zbudowany został w latach 1626-1628 w Sztokholmie na rozkaz króla Gustawa II Adolfa (1594-1632). Prace nadzorował wybitny holenderski budowniczy okrętów Henrik Hybertsson. Jak na swoje czasy ten trzymasztowy okręt był imponujący i zaliczano go do największych szwedzkich galeonów określanych mianem Regalskeppet (okręty królewskie). Wraz z bukszprytem (drzewce wystające do przodu z dziobu) okręt miał aż 69 metrów długości i blisko 12 metrów szerokości, a wysokość jego kadłuba na rufie osiągała przeszło 19 metrów. Top najwyższego masztu (grotmasztu) wznosił się na blisko 30 metrów ponad górnym pokładem. Kadłub wykonany został ze szlachetnego czarnego dębu. Vasa był również bogato zdobiony. Znajdowało się na nim m.in. setki misternie wykonanych rzeźb i zdobień. Uzbrojenie okrętu stanowiły 64 działa umieszczone głównie na dwóch zakrytych pokładach działowych. Okazało się, że galeon był zbyt długi i wysoki jak na swoją szerokość. W celu zrównoważenia wysoko usytuowanych mas (artyleria znajdowała się na górnym pokładzie) na statku znajdowało się 120 ton kamiennego balastu. Głównym przeznaczeniem okrętu była wojna z Polską. W swój pierwszy próbny rejs Vasa wyruszył 10 sierpnia 1628 roku. Jeszcze na terenie portu, po postawieniu żagli i wydostaniu się zza osłony nabrzeżnych skał, pod wpływem podmuchu wiatru okręt silnie przechylił się na lewą burtę. Po nabraniu wody przez otwarte furty działowe, okręt przewrócił się na burtę i zatonął, pociągając za sobą na dno kilkudziesięciu marynarzy. Zwołana później komisja nie obarczyła nikogo odpowiedzialnością za katastrofę. O sabotaż oskarżono wówczas domniemanych polskich agentów, którzy mieli celowo zmienić dane konstrukcyjne okrętu.

Na dnie morza Vasa przeleżał 333 lata w stanie niemal nienaruszonym. Wrak odnaleziony został w 1956 roku (po blisko 2 latach poszukiwań) przez prywatnego badacza Andersa Franzéna. Ostatecznie po kilku latach przygotowań w kwietniu 1961 roku okręt został wydobyty na powierzchnię. Następnie wrak podniesiono za pomocą dwóch pontonów przymocowanych do kabli i przeholowano na płytszą wodę, gdzie następnie przeprowadzono pod wodą doraźne prace remontowe (zatkano m.in. furty działowe), mające zapewnić galeonowi pływalność i możliwość wpłynięcia do suchego doku. Po blisko 20 latach prac konserwacyjnych i impregnacyjnych w czasie których zabezpieczono drewno oraz odbudowano nadbudówki i odtworzono ornamenty Vasa umieszczony został w specjalnie do tego przygotowanym budynku muzeum. Co ciekawe okręt nie zmieścił się w całości i jego maszty wystają ponad dach budowli. Z myślą o zwiedzających w pełni odtworzony górny pokład działowy i kajutę admiralską galeonu. W muzeum znajdują się także wiele interesujących ekspozycji opisujących historię galeonu. Z myślą o gościach otwarto także sklep oraz restaurację serwującą posiłki, lekkie obiady i wyroby cukiernicze.

Ciekawostki

• Nazwę Vasa galeon otrzymał na cześć panującej wówczas w Szwecji dynastii;
• Przy budowie okrętu pracowało około 400 mężczyzn i kobiet;
• Podczas wydobycia i późniejszych prac konserwatorskich na dnie jak i na pokładach odnaleziono przeszło 14 tysięcy różnego rodzaju zabytkowych przedmiotów, w tym ponad 700 rzeźb oraz 6 zapasowych żagli;
• W pobliżu muzeum znajduje się pomnik Estonii. Zbudowano dla upamiętnienia 852 ofiar katastrofy promu MS Estonia, który we wrześniu 1994 uległ katastrofie płynąc z Tallinna do Sztokholmu